XII - Kulferli (Stefanía)

Question 1

Hvað gerir frost við jarðveg?

Answer 1

Það hreyfir moldina og hefur afgerandi áhrif á landnám plantna og viðnám vistkerfa gegn raski og nýtingu.

Question 2

Áhrif frosts á mold er mismunandi, fer eftir því hverrar gerðar hún er og þeir þættir sem ráða mestu eru ?

Answer 2

m.a. vatnsrýmd og vatnsleiðni í moldinni, en einnig einangrun yfirborðsins og inngeislun

Question 3

Hvað kallast það þegar frost er varanlegt í jörðu ?

Answer 3

Sífreri - Frerajörð

Question 4

Helstu yfirborðsmynstur sem hljótast af kulferlum ?

Answer 4

Þúfur, melatíglar, rústir, pingos, jarðsil, ísnálar og rock-glacier (urðarjöklar)

Question 5

Pólsvæðin skiptast í ?

Answer 5

1. Há-arktísk
2. Lág-arktísk
3. subarctic landsvæði (Sunnan við hin svæðin)

Question 6

Hiti í mold á meginlöndum á norðurslóðum einkennist að?

Answer 6

Moldin frýs á haustin en þiðnar á vorin

Question 7

Hvernig myndast þúfur ?

Answer 7

Vatnið frýs í jarðvegi og frostlyfting og holklaki á sér stað :
1. Myndast varmi við að vatn frýs
2. vatn leitar upp að frostbylgju vegna þrýstings
3. frostbylgjan stöðvast því og vatn sogast (pumpast) upp að skilum og myndar þúfur

Question 8

Ört ísig, frost og sprungu-innrensli getur :

Answer 8

1. Hlaðið óstöðug jarðlög (silt) mjög hratt. (aðeins á veturna þar sem vantar gróður eða myndast frostsprungur)
2. Valdið moldarmenguðu innrennsli í grunnvatn (mengað vatnsból)

Question 9

Gerð íssíns skiptir máli fyrir flæði vatns :

Answer 9

1. Ískristallar með miklu holrými : vatn flæðir í gegn
2. Ískristallar með litlu holrými : vatn flæðir mjög hægt.

Question 10

Graslendi og birkiskógur hefur mikið eða lítið holrými ?

Answer 10

Gott holými

Question 11

Barrskógur hefur mikið eða lítið holrými ?

Answer 11

Lítið holrými

Question 12

Auðnir, þéttur ís er með :

Answer 12

Sprungu innflæði (getur sprungið)

Question 13

Hvað getur snjóbráð í hlíðum getur valdið ?

Answer 13

mjög öru ísígi og valdið skriðum, þetta tengist oft ofsafengnu regni.

Question 14

Hvernig getur afrennsli í ofsaregni verið jákvætt?

Answer 14

Getur verið jákvætt ef óstöðugir silt-bunkar eru undir. Helst þétt graslendis eða mólendisþekja en sprungurennsli inn í silt-bunka (frosið yfirborð) er mjög slæmt og getur mengað grunnvatn.

Question 15

Það eru til tvennskonar tegundir af þúfum á Íslandi :

Answer 15

1. Þær sem myndast við : Grunnt niður á grunnvatn, vatns sogast að frostbylgju oft um 1m á hæð
2. Grunnvatn hvergi nærri, aðrir þættir mikilvægir við að koma nægu vatni að frostbylgju.

Question 16

Melatíglar :

Answer 16

Eru algengir, það verður aðgreining á efni, fínt efni í miðju, tekur meira vatn og bólgnar upp og ýtir steinum til hliðar.

Question 17

Melar í frosti :

Answer 17

Melar hafa silt-ríka mold og vantar algjörlega samloðun. Við frost í jörðu er moldin vatnsmettuð og myndast drulla án samloðunar - erfitt að ganga, skriðhætta o.s.frv

Question 18

Hver er einkenni íslenskra auðna?

Answer 18

Malaryfirborð og verður til við frostlyftingu á grjóti.

Question 19

Frostveðrun :

Answer 19

Vatn rennur í sprungur og frýs - bergið molast (mikilvægt ferli við að brjóta niður berg)

Question 20

Frostaðgreining :

Answer 20

Aðgreining þar sem fín efni eru aðskilin frá grófaði. Frost ýtir grófari efnum

Question 21

“Frostsauðpottar” Frostboils

Answer 21

Fínt efni, heldur raka með malarumgjörð. Fína efnið er allt á iði á vetrum, vatnsmettað, silt

Question 22

íslensku rústirnar eru Palsas sem eru t.d. :

Answer 22

Þjórsárver, Eyjabakkar, Fljótsdalsheiði og Orravatnsrústir

Question 23

Vatn eykur rúmmál sitt þegar það frýs. Rétt eða rangt?

Answer 23

Rétt

Question 24

Varmaleiðni eykst með aukinni rúmþyngd. Rétt eða rangt ?

Answer 24

Rétt

Question 25

Hvaða efni halda best í vatnið?

Answer 25

Leir og lífræn efni.

Question 26

Hvað er eitt megineinkenni íslenskrar náttúru ?

Answer 26

Þúfur