XI - Eldfjallajörð (Stefanía)

Question 1

Hvað kallast mold sem þróast á eldfjallasvæðum ?

Answer 1

Andosol á ensku en eldfjallajörð á íslensku.

Question 2

Hvað er Andosol ?

Answer 2

mold sem myndast í gjóskuríku efni, þetta er frjósöm molf (næring með gjósku) og eru oft rök svæði (fjalllendi)

Question 3

Andosol þekur um 1% á jöðrinni rétt eða rangt?

Answer 3

Rétt

Question 4

Hvað þýðir Andosol ?

Answer 4

Dökkur jarðvegur sem myndast í gjóskuríkum móðurefnum svo úr verður jarðvegur með sérstaka eiginleika

Question 5

Hverjar eru einkennissteindir eldfjallajarðar ?

Answer 5

Allófan, imógólít og halloysít

Question 6

Hvað eru Allófan, imógólít og halloysít ?

Answer 6

Eru ekki blaðsílíköt heldur illa kristölluð efn

Question 7

Hvernig er gjóska flokkuð ?

Answer 7

Eftir efnasamsetningu, aðferð hennar, kornastærð og örbyggingu.

Question 8

Fíngerð gjóska er yfirleitt glerkennd en glerið er í raun?

Answer 8

Mjög smáar agnir og illa kristallaðar steindir t.d. ólivín, feldspöt og pýroxen í basískri gjósku

Question 9

Veðrunarhraði er háður ?

Answer 9

Hita, raka, lífrænum efnum, sýrustigi o.fl.

Question 10

Bygging allófan ?

Answer 10

Kúlulaga og hol að innan

Question 11

Hvað eru röntgengeilsar notaðir í ?

Answer 11

Að greina leirsteindir þá sérstaklega að ákvarða þykkt laga blaðsilíkata.

Question 12

Sýrustig og framboð lífræna efna ráða því … ?

Answer 12

Hvort myndun Allófans eða málm-húmus-knippa verða ráðandi ferlar við þróun eldfjallajarðar.

Question 13

Hvenær myndast allófan ?

Answer 13

Þegar sýrustigið er hærra en 5

Question 14

Dæmi um algengan leir á Íslandi og í hvaða umhverfi hann myndast í ?

Answer 14

Halloysít, hann myndast einkum í Si-ríku umhverfi, þá er jarðvegurinn nokkuð súr.

Question 15

Hvernig myndast Halloysít ?

Answer 15

Myndast við veðrun á allófani eða við veðrun á gjósku en styrkur Si verður að vera nokkuð mikill.

Question 16

Hver er langmikilvægasta aðferðin til að greina leir í eldfjallajörð ?

Answer 16

Er að leysa hann upp með ammoníum oxalati (leysir upp illa kristölluð efni) og mæla síðan magn Si, Al og Fe sem leysist upp.

Question 17

Við hærra sýrustig er það fyrst og fremst allófan sem kristallast í eldfjallajörð. Rétt eða rangt?

Answer 17

Rétt

Question 18

Hverjir eru helstu sortueiginleikar eldfjallajarðar ?

Answer 18

• (Al + 1/2 Fe)ox : Magn áls og járns sem leysist úr jarðveginum í ammóníum oxalat-lausn, gefur til kynna magn steinda og lífrænna fjölliða
• Lítil rúmþyngd
• Fosfórbinding : jarðvegurinn bindur fosfór í stöðug efnasambönd
• Gjóska og/eða gler : Skilgreinir glereiginleika

Question 19

“Vatnsósa” eiginleikar vísa til ?

Answer 19

Jarðvegs sem getur bundið gríðarlega mikið vatn

Question 20

Eldfjallajörð getur ekki haldið miklu vatni. Rétt eða rangt?

Answer 20

Rangt, getur haldið gífurlega miklu vatni.

Question 21

Hvað þýðir hugtakið “vitric” ?

Answer 21

Gler eða eitthvað sem er glerkennt

Question 22

Skipta má eldfjallajörð í 3 megingerðir ? :

Answer 22

1. Allófanríka eldfjallajörð
2. Málm-húmusríka eldfjallajörð
3. Gjóskuríka eldfjallajörð

Question 23

Hvar myndast allófan ríkur jarðvegur ?

Answer 23

Hann myndast þar sem pH heæst sæmilega hátt (> 5) og allófan myndast í jarðveginum við það að ál og kísill falla út með súrefni og hýdroxíði.

Question 24

Málm-húmus-jarðvegur :

Answer 24

Er einkennandi þar sem sýrustig er frekar lágt og bæði ál og járn bindast lífrænum sameindum.

Question 25

Gjóskuríkur jarðvegur :

Answer 25

Hefur lítinn veðraran jarðveg.

Question 26

FAO-WRB flokkunarkerfið skipti jarðveg og jarðvegslögum í þrjár megingerðir : ?

Answer 26

1. Aluandic
2. Silandic
3. Vitric

Question 27

Munurinn á Aluandic jarðveg og Silandic jarðveg ?

Answer 27

Aluandic einkennist af málm-húmus-knippum, ekki mikið af allófan og er oftast súrari en Silandic jarðvegur. Silandic einkennist fyrst og fremst af allófan og/eða imógólíti.

Question 28

Íslenskur jarðvegur inniheldur mikið af ?

Answer 28

Allófan, , gjósku, gleri og ferrihýdríti og málm-húmus-knippum.

Question 29

Hvað er þjálnimark ?

Answer 29

Dæmi :
Ef tekinn er fullkomlega þurr moldarjarðvegur er hann óþjáll (ekki hægt að móta hann með fingrunum), þegar vatni er bætt í verður moldin að lokum þjál og þá er hægt að hnoða hana til án þess að hún molni.

Question 30

Hvaða jarðvegur leiðir best vatn ?

Answer 30

Moldarjarðvegur (inniheldur mikið af silti)

Question 31

Hvað þekur eldfjallajörð mikið marga ferkílómetra jarðar?

Answer 31

1,2 ferkílómetra (5-7% á íslandi)