wykład II - glikokortykosterydy Flashcards
jakie są główne hormony wydzielane przez korę nadnerczy?
glikokortykosterydy
do czego służą receptory ACTH?
do wiązania się acth i stymulacji produkcji glikokortykoidów
gdzie zachodzi synteza katecholamin
nadnercza
jakie są czynniki pobudzające wydzielanie glikokortykosteroidów niezalezne od acth
-neuropeptydy
-układ immunologiczy
-cytokiny
-nabłonkowe i pochodzace z tkanki tłuszczowej czynniki wzrostu
gdzie uwalniana jest ACTH - adrenokortykotropina
z przysadki mózgowej
jaka jest funkcja ACTH
pobudza kore nadnerczy do wydzielania kortykostreoidów
co stosuje się diagnostycznie w celu sprawdzenia wydolnosci kory nadnerczy oraz we wtórnej niewydolnisci, choroby addisona
tetrakozatyd
rytm dobowy uwalniania kortyzolu - kiedy najwyższe stężenie?
-maksymalne stężenie w godzinach porannych (6rano)
co jest substratem do syntezy wszystkich hormonów sterydowych?
cholesterol
czynniki zmieniające koncentrację globulin wiążących GKK
-ciąża
-terapia estrogenowa(zwiększona synteza w wątrobie)
-nadczynność lub niedoczynność tarczycy
-niedobory białek
-zmniejszona zdolność syntezy (genetycznie)
jakie są efekty działania GKK?
+genomowe:
-bezpośrednie
-pośrednie
+niegenomowe
działanie genomowe gkk
-wpływ na geny
-gkk przenika przez błonę komórkową, wiąże się z receptorem cytoplacmatycznym. receptor otoczony jest białkami opiekuńczymi HSP. białka po przyłączeniu gkk odłączają się, natomiast kompleks receptor-glikokortykosteroid łątwo przenika do jądra komórkowego gdzie wpływa na genom(dna i rna)
-białka opiekuńcze również regulują tzw niegenomowe efekty gkk
z czym mogą być związane niegenomowe (pośrednie) efekty gkk
-ze zmianą transportu jonów
z czym mogą być związane genomowe(bezpośrednie) efekty gkk
z syntezą białka (nie tylko nasilona)
kiedy sa obserwowane niegenomowe działani gks
kiedy s wyże stężenia sterydów w komórce
o czego zależne są niegenomowe efekty gks
od powinowactwa gks do swoistego recetora
ktory etap działania leku stanowią efekty niegenomowe
pierwszy etap działania leku, który wzmacnia efekty genomowe wystepujace w dalsze kolejnosci
niegenomowe efekty są szybkie czy wolne?
szybkie
hamowanie skurczu miesni gładkich w tchawicy, to efekt genomowy czy niegenomowy gsk
niegenomowy
szybkie działanie hamujące uwalniania insuliny z komórek b trzustki - gen/niegenomowe?
niegenomowe
indukcja śródbłonkowego wydzielania tlenku azotu (kardioprotekcyjny efekt steroidów) to efekt genomowy czy niegenomowy gsk
niegenomowy
redukcja przepływu jonów na+ i ca2+ w komórkach ukłdu odpornosciowego, co przyczynia sie do redukcji procesó zapalnych to efekt genomowy czy niegenomowy gsk
niegenomowy
co potrafią wysokie stezenia GKS
wbudowywać się w błony i smieniac funkcje białek błonowych, a przez to wpisc na peroksydacje lipidów oraz przepuszczalnosc błon (niebezpierczne)
zbiór efektów działania gks niegenomowy
-wpływ na kanały błonowe elektrolitowe
-potencjalizowanie działania noradrenaliny
-aktywacja szlaków sygnałowych kinaz
-oddziaływanie z gpcr
zbiór efektów działania gks genomowy
-transaktywacja - pobudznie transkrypcji genów
-transrepresja - zahamowanie transkrypcji genów
działanie (genomowe/niegenmowe)
genomowe -receptorowe
niegenmowe- receptorowe, nierecpetorowe
lokalizacja receptora (genomowe/niegenmowe)
gen- cytoplazma, jądro
niegen-błona kom, cytoplazma
czas ujawnienia efektó klinicznych (genomowe/niegenmowe)
gen- wolny - godziny, dni
niegen - szybki - minuty, sekundy
występowanie po podaniu inhibitorów transkrypcji i translacji (genomowe/niegenmowe)
gen - nie
niegen - tak
jak gks wpływają na gospodarkę węglowodanową
-zwiększają zaw. glikogenu w wątrobie
-zwiększają st glukozy we krwi
-zmniejszają zużycie glukozy
-ułatwiają glikogeneże substancji białkowych
(hiperglikemia)
jak gks wpływają na gospodarkę tłuszczową
-zwiększenie lipolizy
-nieprawidłowe rozmieszczenie tkanki tł w organizmie
-zmniesza zużycie glukozy
jak gks wpływają na gospodarkę wodno - elektrolitową
-wzrost zatrzymywania na+ i h2o
-wzrost wydalania potasu
działania glikokortykosteroidów (kortyzolu) w stężeniach fizjologicznych
- zwiększa rozklad białek-> wzmaga glukoneogenezę ->zwiększa stęzenie cukru we krwi i glikogenu w wątrobie
- wzmaga lipoityczne działanie katecholamin
- powoduje zatrzymanie jonów sodu i wzmożenie wydalania jonów potasu i wapnia z poczem
- zmniejsza wydzielanie ACTH w przedmin płacie przysadki
działania glikokortykosteroidów (kortyzolu) w stężeniach wyższyc niż fizjologiczne
- działanie antyproliferacyjne - hamuje podziałly fibroblastów i syntezę kolagenu
- hamuje procesy zapalne
- podczas wstrząsu nasila reakcję na katecholaminy - poprawia mikrokrążenie
- wzrost liczby płytek krwi
- wzrost pobudliwosci mózgu
- obniżają próg drgawkowy
trzy najbardziej istotne diałania glikokortykosteroidów
-przeciwzapalne
-przeciwallergivzne
-immunosupresyjne
działanie przeciwwstrząsoe gks
-hamują rozpad amin katecholowych
-uwrażliwiają układ krązenia na aminy jatecholowe
-zwiększają pojemnosc minutową serca
-poprawiają czynnosc oddechową
działanie przeciwzpalne gks
-hamują procesu gojenia
-hamują fospolipazę a2
-hamują powstawanie limfocytów
-hamują wyt. kolagenu
-hamują ekspresję prozapalnych genów
działanie przeciwuczuleniowe gks
-wzrost aktywnosci histaminazy
-spadek wrazliwosc na czynniki zapalne
-spadek wytwarznia Ig
-spadek aktywacji kom tucznych
działanie przeciwnowotowerowe gks
-hamują liczbę mitoz (rozpad białek)
-hamują syntezę DNA i RNA
-zmniejszają liczbe limfocytó
działanie immunpsupresujne gks
-hamuj działanie przeciwciał i migrację limfocytów
wskazania do stosowani glikokortykosterydów
-terpia zastępcza
-terapia farmakodynamiczna
substytucyjne wskazania do kortykoterapii
niedoczynnosc kory nadnerczy
pozasubstytucyjne wskazania do kortykoterapii
tj. objawowe; wykorzystujące korzystne efekty działania kortykoidów w leczeniu wielu chorób
terapia zastępcza w chorobie addisona
glikokortykoid (kortyzol lub kortyzon) + mineralokortykoid (fludrokortyzon)
terapia zastępcza we wtórnej niewydolnisci nadnerczy
glikokortykoid
bezwzgledne wskazania substytucyjne gks
-przełom nadnerczowy
-ostre biegunki, wymioty
-zanik kory nadnerczy
jakie leki stoujemy pozasubstytucyjnie w reumatologii
-najczesciej: prednizon
-metyloprednizol
-bursztynian metinoprednizolu
-octan metyloprednizolu
jakie leki stoujemy pozasubstytucyjnie w dermtologii i kiedy
-dożylne pulsu metyloprednisolonu w dawce 500-1000mg/24h przez 3 dni
-zapalenie miesniowo skórne; ziarniniaki obrączkowane; postać skórna tocznia rumieniowatego
wskazania do stosowania GKK miejscowycj w dermatologii
-łuszczyca
-wyprusk kontaktowy, potnicowy
-atopowe zapalenie skóry
-liszaj płaski
-sarkoidoza
inne wskazania do GKK
-reumatoidalne zapalenie stawów
-zatrucie grzybami
-wągrzyca
zasady stosoania kotykosteroidów
- dawka indywidualn
- naśladowanie rytmu dobowego
- czas leczenia indywidualny
- sposoby podawaia (codziennie, naprzemiennie, pulsacyjnie)
5, stopniowe zniejszanie dawek pod koniec leczenia o 5mg na dobe
zalecana dieta przy terapi gks
-wysokobiałkowa
-niskokaloyczna
-bogata w K, Ca
-uboga w Na
-zalecana dodatkowa suplementacja Ca z wit D
powikłania kortykoterapii GRUPA 1:
-osteoporoza, miopatia, ścieńczenie naczyń
powikłania kortykoterapii inne:
-cukrzyca
-nadciśnienie
-zwiekszenie podatnosci na infekcje
-wrzód trawienny
-ZAĆMA, JASKRA
-objawy imitujące guza mózgu
skad osteoporoza w terapii GKS
-brak regeneracji tkanki kostnej w wyniki jej nadmiernego rozpadu
-najwieksze ryzyko u osob z ograniczonym ruchem
-róznica w postaci osteoblastó i osteoklastów
wapn w terapii GKK
-spadek wchłania ina wapnia w jelitach
-spadek tworzenia kosci
-spadek resorpcji zwrotnej Ca w nerkach
HIPERKALCYNURIA
kiedy stosujemy GKK donosowe
-zmniejszenie wydzieliny nosowej
działania niepożądane donosowych gkk
-świąd, wysychanie śluzówki, pieczenie
-kichanie
-krawienie z nosa, perforacja przegrody
-upośledzenie oczyszczania śluzowo rzęskowe
co to zespół odbicia
-zwieszenie wydzieliny w nosie o odstawieniu
kiedy stosujemyałania niepożądane GKK wziewnych
-kandydoza jamy ustnej i gardła
-dysfonia
-kaszel/skurcz oskrzeli
przeciwwskazania do stosowania GKK
-czynna choroba wrzodowa
-cukrzyca
-padaczka
-psychoza
-cj. wirusowe i bakteryjne (stadium wiremii)
-grzbice
-zakrzepice
-choroba cushinga
niewydolnsc nerek
interakcje GKK
-osłabiają działanie leków przeciwzakrzpowych i doustnych przeciwcukrzycowych
-GKK+NLPZ= zwiekszone ryzyko krwawien z przewodu pokarmowego
jakie leki zmniejszają działanie GKK
-barbiturany, fenytoina, rifampicyna
równoważność dawek
porownywane do hydrokortyzonu
kiedy stosujemy słąbe GKK
-pieluszkowe zapalenie skóry
krótko działające kortykosterydy
8-12h
hydrokortyzon
kortyzon
kortykosterydy o średnim czasie działania
18-36h
prednizon
prednizolon
metyloprednizolon
triamcynolon
długo działające kortykosterydy
1-3dni
betametazon
deksametazon
receptura szczegółowa hydrokortyzonu
-octan - dostawowo, ze znieczuleniem, w chorobach reumatologicznym
-hemibursztynian - w bolusie, wlewie i.v., w roztworze glukozy i.m., ostra niewydolnosc nadnerczy; wstrząs
w jakim stezeniu wystepuje hydrokortyzon do podawania miejscowego
1% maść, 0.1% aerozol
jak podawać hydrokortyzon we wstrzasie anafilaktycznym/ zagrozenie zycia
100-500mg/dawkę, wstrzykiwać ok 30sek.
dawke mozna powtórzyc 1,3,6 i 10h po poprzednim wstzyknięciu, nastepnie co 8-12h
dawka hydrokortyzonu dla dzieci przelicznik
do 5rz: 8-10mg/kg mc/dobę
dzieci starsze 4-8mg/kg mc/d
dawki można zwiekszyc w zaleznosci od stanu
dobowe przyjmowanie hydrokortyzonu
-ok 7am
-ok południa
-ok 16(nie pozniej niz 6h przed spaniem)
duocort
hydrokortyzon o dwufzowym uwalnianiu
chronocort
hydrokotyzon o opóznionym uwalnianiu
od czego zaczyna sie terapia GKK we wstrzasie anafilaktycznym
-dostep naczyniow
-tlenoterapia
-adrenalina i.m.
-gkk: hydrokortyzon
