Wykład 5 i 6 - Lipidy Flashcards
Jaki jest główny podział lipidów?
Na oparte na kwasach tłuszczowych i oparte na izoprenie
Jak dzielimy lipidy oparte na kwasach tłuszczowych?
Na Eikozanoidy, Kwasy Fosfatydowe, Woski i Sfingolipidy
Jak dzielimy lipidy oparte na izoprenie?
Na długo i krótko łańcuchowe
Nazwa kwasy tłuszczowe:
14: 0
16: 0
18: 0
18: 1 Delta 9
18: 2 Delta 9, 12
18: 3 Delta 9, 12, 15
20: 4 Delta 5, 8, 11, 14
20: 5 Delta 5, 8, 11, 14, 17
Mirastynowy Palmitynowy Stearynowy Oleinowy Linolowy Linolenowy Arachidonowy Eikozapentaenowy
W jakiej konfiguracji występują wiązania podwójne?
Konfiguracja cis
Jak dzielimy kwasy fosfatydowe?
Trójglicerydy
Glicerofosfolipidy
Jakie lipidy występują w błonach biologicznych?
Glicerofosfolipidy, Sfingolipidy, Steroidy
Funkcja Trójglicerydów, szybkość odpowiedni, wydajność i objętość
Głowy magazyn energii
Wolniejsza odpowiedź
Największa wydajność
Mała objętość
Glicerofosfolipidy - przy których węglach znajdują się wiązania podwójne?
C16/C18
C18/C20
Co budują Sfingomieliny?
Struktury OBWODOWEGO układu nerwowego
Co budują cerebrozydy?
Struktury OŚRODKOWEGO układu nerwowego
Decydują o grupie krwii
Czym jest ceramid?
Sfingozyną z kwasem tłuszczowym
Co bezpośrednio decyduje o grupie krwi?
Obecność odpowiedniego enzymu
Kiedy grupa 0
brak enzymu
Kiedy grupa A
Enzym przyłącza N-acetylogalaktozę
Kiedy grupa B?
Enzym przyłącza galaktozę
Wymień i opisz krótko 3 lipazy
lipaza podjęzykowa - kwaśna, nie wymaga emulsyfikacji przez kwasy żółciowe
lipaza żołądkowa - kwaśna, nie wymaga emulsyfikacji ..
lipaza trzustkowa - zasadowa, wymaga emulsyfikacji
Jaki enzym rozbija estry cholesterolu?
Esteraza cholesterolowa, przez trzustka
Co rozbija fosfolipidy?
fosfolipazy, trzustka
Jakie są typy lipaz i na co rozbijają fosfolipidy?
fosfolipaza A1 i A2 lizofosfolipid i kwas tłuszczowy fosfolipaza C dwugliceryd i fosforylowana cholina fosfolipaza D cholina i kwas fosfatydowy
Jak wchłaniane są krótko/średniołańcuchowe KT?
bezpośrednio do krwi
Jak wchłaniane są sole KŻ??
W jelicie cienkim do wątroby
Jak wchłaniany jest cholesterol?
W postaci miceli do nabłonka, synteza chylomikronów i przejście do krwi
Jak dzielimy lipoproteiny?
Lipidy i apolipoproteiny
Scharakteryzuj chylomikrony
niska gęstość, krótki okres półtrwania, zbudowane z TG, PL(Fosfolipify) i cholesterolu
Markery - apoB-48, apoC-II i apoE
Funkcja LPL
hydroliza TG do KT i glicerolu - KT do komórek, glicerol do nerek i wątroby
Gdzie nie ma LPL?
W erytrocytach
Co dzieje się z glicerolem w wątrobie?
Fosforylacja (Kinaza glicerolowa)
Utlenianie (dehydrogenaza 3-fosfoglicerolowa)
Izomeryzacja do aldehydu 3-P-glicerolowego
GLIKOLIZA
Scharakteryzuj regnanty chylomikronów
głownie estry cholesterolu, apoE (dzięki temu wychwytywane przez wątrobę), apoB-48
Scharakteryzuj VLDL
Służą do transportu endogennych TG do tk. tłuszczowych i mięśni, gdzie ulegają lipolizie i powstają IDL.
Markery:
apoB-100, apoC, ApoE
Scharakteryzuj LDL?
Z rozpadu VLDL/IDL.
Przenoszą cholesterol, który w 3/4 zostaje zdegradowany w wątrobie, reszta w tk. obw.
MARKERY TYLKO apoB-100
Co hamuje wychwytywanie LDL?
glukokortykoidy
Co stymuluje wchłanianie LDL?
Insulina i T3
Co hepatocyt robi z cholesterolem?
wbudowuje w błonę, a reszte estryfikuje (ACAT) i magazynuje
Co robi nadmiar cholesterolu?
Hamuje syntezę komórkową i syntezę receptora LDL
Jak dochodzi do miażdżycy?
Wątroba nie jest w stanie wychwycić LDL, utlenianie do oxLDL, wychwyt przez makrofagi -> złogi -> miażdżyca
Scharakteryzuj HDL
Wychwytują cholesterol z tkanek obwodowych, markery apoA-I, apoC, apoE, zawierają acetylotransferaze lecytyna-cholesterol (LCAT)
Progi LDL
100 - optimum 130 - zbliżona 160 - granicznie wysoki 190 - wysoki powyżej 190 bardzo wysoki
Wartości całk. cholesterolu
200 -ok
240 - granicznie wysoki
powyżej 240 - wysoki
Progi HDL
poniżej 40 M i 50 (K) - za niski, wysokie ryzyko
40-50 M, 50-60 K - średnie ryzyko
powyżej 60 - okej
TG progi
150 - ok
200 - granicznie wysoki
do 500 - wysoki
powyżej 500 - bardzo wysoki
TG/HDL/C
0.87 super
1,74 niefajnie
2,62 źle
Gdzie zachodzi Beta-oksydacja?
Mitochondrium
I etap Beta oksydacji
Aktywacja przez CoA, z udziałem ATP i tiokinazy
czy po aktywacji KT mogą opuścić mitochondrium?
Nie
II etap Beta oksydacji
Acetylotransferazy przenoszą do mitochondrium - krótkie łańcuchy luzem, długie z karnityną. - acetylotranferaza karnitynozwa I na zew. błonie - NA KARNITYNE
Acetylotransferaza karnitynozwa II katalizuje przeniesienie reszty KT na CoASH
CO JEST ENZYMEM REGULATOROWYM B-OKSYDACJI?
ACETYLOTRANSFERAZA KARNITYNOWA I
Jak przebiega B-oksydacja?
usuwanie 2C (Węgiel Beta) frag od strony karboksylowej w macierzy.
Jak tworzy się Acetylo-CoA?
Dehydrogenaza acylo-CoA - utlenianie (FAD-zależna) Hydrataza enoilo-CoA uwadnianie Dehydrogenaza 3-hydroksyacylo-CoA utlenia (NAD-zależna) Tiokinaza rozszczepia
Ile ATP z 1 cz. kwasu palmitynowego?
131 ATP, aktywacja -2, zysk - 129 ATP
Co jeśli cząsteczka jest nieparzysta?
Po otrzymaniu propionylzo-coa przechodzi do bursztynylo-CoA i do cyklu krebsa
Co hamuje Transferaze acylokarnitynową 1?
malonylo-CoA
Co hamuje dehydrogenaze acylo-CoA?
NADHH
Co hamuje tiolaze?
Acetylo-CoA
Kiedy następuje ketogeneza?
Dieta wysokotłuszczowa - ACETYLO-COA nie wchodzi do cyklu Krebsa -wchodzi w szlak ketogeniczny (mitochondria hepatocytów)
Przebieg ketogenezy
2x acetylo-CoA kondensują do Acetoacetylo-CoA, dołącza kolejna - powstaje HMGCoA, liaza HMG-CoA przekształca do acetooctanu
Co się dzieje z Acetooctanem?
Do beta hydroksymaślanu przez dehydrogenaze, część dekarboksylacja do acetonu
Co może służyć jako źródło energii?
acetooctan i B-hydroksymaślan, aceton nie
Gdzie można wykorzystać ciała ketonowe?
W tkankach obwodowych (obecność tioforazy), która przekształca acetooctan do acetoacetylo-CoA, który przez tiolaze do 2x acetylo-CoA
Gdzie zachodzi synteza KT?
W cytopzolu tkanki tłuszczowej, hepatocytów, nerek i gr. mlecznego
I reakcja syntezy KT
Acetylo-CoA w Malonylo-CoA przy udziale karboksylazy acetylo-CoA (ACC) i ATP. Acetylo-CoA i Malonylo-CoA przyłączane do białka przenoszącego reszty acetylowe przy udziale transacylazy malonylowej
II reakcja syntezy KT
Malonylo-ACP i acetylo-ACP kondensują do acetoacetylo-ACP z uwolnieniem ACP i CO2 przy udziale enzymu kondensującego.
III reakcja syntezy KT
Acetoacetylo-ACP ulega redukcji do 3-hydroksybutyrylo-ACP przy udziale reduktazy
w obecności NADPH.
IV reakcja KT
Odłączenie cząsteczki wody z wytworzeniem krotonylo-ACP przy udziale dehydratazy.
V reakcja syntezy KT
Redukcja do butyrylo-ACP przy udziale reduktazy w obecności NADPH.
Ile reakcji jest potrzebne do prawidłowego przebiegu syntezy KT?
7 reakcji + homodimer (6 miejsc dla reakcji)
????? każdy monomer ?????
KS - syntaza ketoacylowa (enzym kondensujący)
MAT - transacylaza acetylowa / malonylowa
DH - dehydrataza 3-hydroksyacylo-ACP
ER - reduktaza enoilo-ACP
KR - reduktaza ketoacylo-ACP TE - tioesteraza
Saturaza
Białko zależne od Fe, niehemowe, wprowadza wiązania podwójne
(*wprowadzenie wiązania podwójnego tylko w łańcuchach powyżej 16 at. C i tylko do Δ9)
Regulacja karboksylazy
Dezaktywacja przez fosforylacje - glukagon i adrenalina
AMP ACTIVATED PROTEIN KINAZA !!!!
Aktywacja przez defosforylacje - insulina
Cytrynian allosterycznie częściowo może aktywować
Co jest nośnikiem reszt w syntezie?
ACP
Reduktory redo w syntezie KT?
NADP
B oksydacja a poziom cytrynianu, cAMP i malonylo-CoA
Wysoki c AMP, niski cytrynian i Malonylo-CoA
Synteza KT a poziom cAMP, Cytrynianu i malonylo-CoA
Niski cAMP, wysoki Cytrynianu i malonylo-CoA
Synteza TG miejsce
Tkanka tłuszczowa, wątroba
Enzymy potrzebne do syntezy TG
Acylotransferazy
Fosfataza
Funkcje fosfatydyloetanoloaminy
buduje błony biologiczne (układ nerwowy)
podział komórek
sekrecja lipoprotein
Funkcje fosfatydylocholiny
Buduje błony biologiczne
Funkcje fosfatydyloinozytolu
Buduje błony biologiczne, bierze udział w sygnalizacji komórkowej
Funkcje kardiolipiny
Błony biologiczne mitochondrium, bierze udział w fosforylacji oksydacyjnej
Funkcje fosfatydyloseryny
buduje błony biologiczne, bierze udział w sygnalizacji komórkowej w układzie nerwowym
Czego dotyczy mechanizm X?
Syntezy glicerofosfolipidów - podstawienie grupy - wymiana
Gdzie występuje plazmalogen cholinowy
tkanka mięśniowa serca, stanowi 50% fosfolipidów
Funkcja plazmalogenu etanoloaminowego
Tworzy mieline
Funkcje PAF
wydzielany przez bazofile w odpowiedzi na stan zapalny stymuluje agregację płytek krwi nasila uwalnianie serotoniny (czynnik zwężający naczynia)
Gdzie następuje synteza cholesterolu?
Wątroba, jelita
W komórce
Cytozol i RER
Ilośc produkowana na dobę?
800mg
Co jest kluczowym enzymem syntezy cholesterolu?
Reduktaza HMG-CoA
Cholesterol z diety - ↓ syntezę endogennego cholesterolu Głodzenie - ↓ syntezę endogennego cholesterolu
Niski poziom ATP - kinazy białkowe zależne od cAMP –
↓ aktywność enzymu
Wysoki poziom steroli - ↓ syntezę mRNA enzymu i syntezę enzymu.
Wysoki poziom produktów degradacji cholesterolu –
↓ aktywność enzymu.
Co hamuje wychwyt cholesterolu w jelitach?
Cholestyramina
Co przekształca cholesterol w koprostanol
Bakterie jelitowe
Na co rozpada się cholesterol
kwas cholowy i deoksycholowy
Prekursor witaminy A
Beta karoten
Synteza witaminy A
rozcięcie cząsteczki β-karotenu na 2 cz. wit. A
Metabolizm Wit. A
utlenienie przy at. C15 do aldehydu (retinalu), a następnie kwasu retinowego
Znaczenie retinalu
wraz z opsyną tworzy rodopsynę
Jaka jest forma witaminy A w ciemności?
11 cis - światło - trans
Funkcja kwasu retionowego
hormon regulujący ekspresję genów
Co powoduje niedobór wit. D
krzywica
Czym jest kwas arachidonowy
KT wielonienasycony - 20 C
Źródła kwasu arachidonowego
dieta
prekursory z diety (kwasy linolowy i linolenowy)
glicerofosfolipidy błon komórkowych i ciał lipidowych
Co uczestniczy. przemianach kwasu arachidonowego?
COX i LOX
Role kw. arachidonowego
stany zapalne infekcje naprawa uszkodzonych komórek procesy krzepnięcia ból reakcje alergiczne kurczliwość mięśniówki (jelita, macica, oskrzela) regulacja cyklu dobowego gospodarka wodno-elektrolitowa w nerkach
Jak działają PGF2alfa
gorączkowo i pro-zapalnie
Jak działają LTD4?
odpowiada za nagły skurcz mięśni
w drogach oddechowych w czasie wstrząsu anafilaktycznego, nadmierna synteza - astma
Działanie LX
silnie prozapalnie
Działanie PGI2, PGE2, PGD2
rozkurcz naczyń większa, mniejsza agregacja płytek, leukocytów
Działanie aspiryny
przeniesienie grupy acetylowej do miejsca aktywnego COX
utworzenie wiązania kowalencyjnego
hamowanie nieodwracalne
Inne NLPZ działanie
hamowanie odwracalne COX
Jaka jest przyczyna sfingolipidozy
akumulacja sfingolipidów w tkankach na skutek upośledzenia degradacji lizosomalnej
Choroba Niemanna Picka
brak/niedobór sfinolipidów
Choroba Gauchera
Brak/niedobór glukocerebrozydazy
Choroba Taya-Sachsa
Brak/niedobór Beta-N-acetyloheksozoaminidazy
Przyczyna stłuszczenia wątroby
nagromadzenie tróglicerydów w wątrobie na skutek
choroby alkoholowej
przewlekłej antybiotykoterapii
zaburzeń w metabolizmie lipoprotein
zaburzeń w metabolizmie kwasów tłuszczowych
Zespół błon szklistych
uszkodzenie szlaku biosyntezy dipalmitoilofosfatydylocholiny związane z niedojrzałością płuc u wcześniaków lub na skutek cukrzycy u matki
Zespół Bartha
wrodzona wada metabolizmu fosfolipidów (chorba sprzężona z chromosomem X)
efekt: zaburzenie syntezy kardiolipiny
Kamica żółciowa
niedobór soli kwasów żółciowych na skutek zaburzeń
w krążeniu wrotnym, marskości wątroby, chorób jelita cienkiego