week 12 hc Flashcards
wat is de functie van de prostaat
de prostaat maakt ejaculaat dmv eiwit PSA
Hoe meer prostaatweefsel, hoe hoger PSA waarde in het bloed
wat vind je bij de apex en basis van prostaat
apex: urethrazijde van de prostaat
Basis: blaaszijde van de prostaat
wat zijn de top 3 prostaataandoeningen
Benigne Prostaat Hyperplasie (BPH)
Prostatitis
Prostaatcarcinoom
hoeveel prostaatkanker per jaar in nl
13.000 patienten per jaar
waardoor toename incidentie prostaatkanker
- Dubbele vergrijzing
-Toename checkups en screening
hoe worden prostaatkanker patienten gezien
klein deel symptomatisch (pijn, hematurie, paraneoplastisch)
Helft bij toeval: Mictieklachten
Helft door screening/ check ups
wat is de kans dat iemand prostaatkanker heeft
de leeftijd - 10 in procenten
hoe kan je prostaatkanker detecteren
- psa test (verhoogd bij PBH, pca en prostatitis)
- rectaal toucher
- transrectale echo (prostaatvolume meten)
- prostaatbiopt (indicatie als kans op tumor groter dan 12.5-20% en kans op aggresiviteit groter dan 4-7%)
wat geeft de 1ste en 2de getal aan in gleason score?
1e getal: meest voorkomende groeipatroon
2e getal: ook gezien maar minder
Totaalscore: 1e + 2e getal. Hoe hoger hoe agressiever.
wat zijn de voor en nadelen van screening
nadelen:
Eerder ontdekken = eerder patiënt, eerder anxiety
Eerder behandelen = eerder en langer bijwerkingen
voordeel
vermindert het risico op gemetastaseerde ziekte en hierdoor verminderde kans op prostaat kanker sterfte
wat kan huisarts doen bij verdenking PCA
rectaal toucher, psa meting bloed en risicocalculatie via digitale rekenmodule (prostaatvolume, etniciteit, familieanamnese, comorbiditeit, levensverwachting)
hoeveel % van pca is indolent
50%
wat zijn risicofactoren voor agressieve tumor
- Gleasonscore / ISUP (belangrijkst)
- cribriforme en intraductale groeipatronen
- Hoogte PSA
- Stadium:T2 of T3 of T4(DRE en MRI)
- Aantal pos biopten
- Aantal mm tumor in biopt
wat geven de verschillende t-stadia aan in prostaat
T1: geen tumor gevoeld wel toevallig gezien door bioptie of echo
T2 tumor voelbaar
T3 grote tumor voelbaar
T4 tumor in endeldarm of blaas (erg groot) -> plasklachten
wat geeft verhoogde kans op metastasen?
psa groter dan 2
gleason groter dan 4+3
stadium t3 of hoger
cribriforme en intraductale groeipatronen
wat zijn verbeteringen in prostaatkanker opsporing
- risicocalculatie
- beter onderscheid indolent
- Stadiërende scans (PSMA)
wanneer worden stadierende scans gemaakt
alleen bij hoog risico patienten met kans op metastasen
welke type stadierende scans zijn er
Botscan
CT thorax/abdomen
MRI (bij neurogene schade verdenking)
PSMA PET CT
wat zijn bijwerkingen van de behandelingen bij pca
Erectiele dysfunctie (‘impotentie’) 30-100 %
Stress-incontinentie 10-50 %
Urgeklachten
Urethrastrictuur
Radiatie-proctitis/-cystitis 5-10 %
Fistels (1%)
Mortaliteit (<1%)
hoe heet uitstellen van palliatie
watchful waiting
hoe heet uitstellen van curatie
active surveillance
(indicatie bij Gleason 3+3/3+4, laag PSA, T1-T2)
wat zijn curatieve opties bij pca
- radiotherapie of radicale prostatectomie
-andere methodes zoals HIFU, protonen of cryotherapie
wat doe je bij een recidief pca
salvage behandelingen met poging te genezen