week 10 hc Flashcards
wat is life time risk op mammacarcinoom bij mensen met brca mutatie
80%
welke mutatie geeft een betere overleving na mastectomie vergeleken met screenen
brca 1 mutatie (brca 2 geeft geen verschil)
wat is de werking van tamoxifen
anti hormonale therapie gericht tegen voorkomen van recidief borstkanker.
in welke stof wordt tamoxifen omgezet en speelt interactie een rol?
Tamoxifen wordt omgezet in actieve endoxifen
Tamoxifen heeft interactie met kurkuma, piperine en groene thee -> concentratie medicijn lager
wat is de wering van cocaine op borstkanker
cocaine kan werken op de CBD receptoren van borstkankercellen -> tumor remmende werking
wat is een alternatieve oplossing ipv bioptie
meten van circulerende tumorcellen in het bloed (bepalen her2 receptor) -> prognostische marker (ongunstig)
welke 2 typen lymfeklier metastasen zijn er
Primair: Lokale metastasen rond borst en oksel -> evt curatie
Secundair: Afstandsmetastasen -> palliatief
waar komen hematogene metastasen voor van brc
meest voorkomend: long, lever en bot
Zeldzamere metastasen: huid, hersenen, pleuritis carcinomatosa (longholte) of peritonitis carcinamatosa (buikholte), ovaria
wat is het verschil tussen lokale en systemische therapie
Lokale behandeling
= chirurgie en/of radiotherapie
Systemische therapie
= therapie via tablet/infuus/injectie (via bloedbaan)
wat is de behandeling bij ondetecteerbare micrometastasen? en bij macrometastasen?
Micrometastasen -> neoadjuvante chemo (te genezen)
Macro metastasen -> palliatieve chemo (niet te genezen)
hoe zag vroeger de mastectomie eruit
verwijderen van m. pectoralis major, alle klierstations in oksels en gehele borst
wat zijn de cijfers van mammacarcinoom bij diagnose
5% afstandsmetastasen -> geen genezing
95% geen detecteerbare afstandsmetastasen
-> lokale therapie (operatie + radiotherapie)
50% sterft aan borstkanker indien geen
nabehandeling
welke twee nieuwe inzichten zijn ontstaan over brc (borstcarcinoom)
- beperkte grootte van mammacarcinoom -> beperkte chirurgische ingreep
- naast lokale therapie is systemische therapie nodig tegen de micrometastasen
hoe vaak komt mammacarcinoom voor in nl
Bij ongeveer 17.000 vrouwen/jaar wordt BrC ontdekt
1 op de 7 vrouwen ontwikkelt BrC
bij +/- 120 mannen/jaar wordt BrC ontdekt
wat zijn belangrijke kenmerken van mannelijke borstkanker
1% van alle borstkankers
- Risicofactoren: obesitas, testiculaire afwijkingen, hypofyseadenoom, bestraling thoraxwand, etniciteit
- Fenotype: ER, PR en AR positief, Her2 neg
- Vaker geassocieerd met genetische afwijkingen
waardoor stijgt incidentie
screenen en vergrijzing
waardoor daalt sterfte
Starten landelijke borstkankerscreening
Betere detectiemethodes
Betere behandelingsmogelijkheden
wat hangt af van de overleving van brc patienten
stadium waarin het wordt ontdekt
wat is gemiddelde leeftijd van brc patienten
60 jaar
hoeveel % patienten worden met screenen gedetecteerd
patienten worden van 50-75 jaar gescreend
55% van alle patiënten gezien door screenen
hoeveel % is genezen na behandeling met
(neo)adjuvante systemische therapie
50% van de patiënten die afstandsmetastasen zouden ontwikkelen zijn door (neo)adjuvante systemische therapie genezen
hoe ziet de borstkanker behandeling eruit
curatief:
neoadjuvante chemo
primair chirurgie
adjuvant radio/chemo/of endocrien
palliatief:
chemo of endocriene therapie (operatie en radio zelden)
hoeveel subtypes brc zijn er
4 subtypes: gekeken naar ER/PR en HER2 receptoren
- ieder borstkanker is uniek per patient
hoeveel % van patienten krijgen gerichte behadeling
50%
wat is 10 jaars overleving brc
meer dan 80% (indien uitzaaing is mediane overleving 2,5 jaar)
wat zijn de oorzaken voor het ontstaan van brc
-sporadisch: 80&
- familiair: 10%
- heriditair: 10% met brca1 of 2 mutatie
life time risk met brca 1/2 mutatie of bestraling thoraxwand is 60-80%
wanneer denken aan erfelijke vorm brc
familiar voorkomen, jonge leeftijd, meerder keren gehad, mannelijk geslacht, combi van kankersoorten
hoe presenteert een patient zich met klachten van brc
vaak geen pijn
palpabele afwijking in de mamma
ingetrokken tepel
inflammatie en ulcera van mamma
wat is het doel van aanvullend onderzoek
diagnose en stagering
welk ao wordt gedaan
eerst mammografie en echo mamma, hierna een biopt afname
wat zie je op een mammografie
solide leasies en microcalcificaties
wat zijn kenmerken van echografie
gericht onderzoek bij cyctes en fibroadenoom
handig voor biopt afname en okselklieren te zien
wanneer wordt mri onderzoek gedaan
screening bij hoog risico patienten, bij lobulair brc, borstsparende operatie en discrepantie tussen verschillende onderzoeken
welke patienten zitten in high risk groep en welke extra onderzoek krijgen ze aangeboden
High risk patienten -> FDG PET CT:
- t4 brc
- lymekliermetastasen of een verdenking hierop
- recidief
waarvoor tnm belangrijk
prognose en behandelingskeuze
welke goedaardige afwijkingen kunnen voorkomen in de borst
“mastopathie” = fibrocysteuze verandering = apocriene metaplasie
- hyperplasie
- fibroadenoom
welke 2 kwaadaardige voorstadium zijn er
LCID en DCIS, oftwel lobulair en ductaal
welke 2 typen kwaardige brc
adenocarcinoom en sarcomen
wat zijn voor en nadelen van cytologie als pre-operatief diagnostiek
Voordeel: snel en weinig invasief
Nadeel: minder sensitief en specifiek
wat zijn voor en nadelen van histologie als pre-operatief diagnostiek
Voordeel:
- Vaker classificerende diagnose
- Onderscheid tussen in situ en invasief carcinoom
- Receptorbepaling
Nadeel: uitslag duurt langer
wat zijn fibrocysteuze veranderingen
onregelmatige borst met cysten en fibrose, vaak hyperplasie van klierweefsel
wat is een fibroadenoom
goedaardige afwijking
sterke begrenzing
bestaat uit bindweefsel en tweelagig epitheel
hoeft niet per se verwijderd te worden
wat is een phyllodes tumor
Fibro-epitheliale tumor
Zeldzaam (< 1% van alle mammatumoren)
Alle leeftijden, meestal 6e decade
Meestal scherp omschreven
Groeit relatief snel
Prognose heterogeen, afhankelijk van subtype
Metastasen zijn zeldzaam
wat is een carcinoma in situ
Neoplastische proliferatie van epitheel
Blijft binnen de contour van de duct
Basaalmembraan intact
Geen bloedvoorziening (diffusie afhankelijk): necrose en verkalking
Niet palpabel
wat zijn kenmerken van een DCIS
groeit in buissystemen
microcalcalcificaties
intact e-cadherine -> cellen begrensd
wat zijn kenmerken van een LCIS
geen symptomen of calcificaties
verlies e-cadherine -> cellen zitten los van elkaar
wat zijn kenmerken van een adenocarcinoom
Infiltrerende proliferatie van epitheelcellen
Soms palpabel
gaat uit van terminale ductolobulaire unit
welke 2 typen adenocarcinomen zijn er
ductaal (cellen bij elkaar) en lobulair (cellen uit elkaar door verlies ecadherine)
welke receptoren zijn meestal positief en welke negatief
er/pr positief en her2 negatief
wat is een GRM
gemodificeerde radicale mastactomie (borstamputatie met okselkliertoilet)
hoeveel % patienten voor mst (borstsparende chirurgie)
60%
welke adjuvante therapie wordt gegeven na mst
radiotherapie
in welke 3 gevallen is mst niet mogelijk
grote tumor in kleine borst
bestraling in verleden
tumor in meerdere kwadranten van borst
wat zijn de doelen van een mst
- radicale resectie
- cosmetisch acceptabel
wat doe je bij een niet palpabele tumor als behandeling
preoperatief lokaliseren van tumor adhv draad en radioactieve jodium in tumor
wat zijn de voordelen van I125
puntbron
halfwaardetijd 60 dg
kan in kliermetastasen
wanneer wordt een borstamputatie gedaan
- mst niet mogelijk
- mst niet wenselijk
wat is de behandeling voor een t4 mammacarcinoom
doel: tumor verkleinen om radicale resectie mogelijk te maken
behandeling: neoadjuvant chemo, hierna radicale resectie
wat is een sentinel node procedure
doel: stadiering van de oksel bij klinisch negatieve oksel
methode: patentblauwe vloeistof met radioactieve stof wordt ingespoten in borst
wanneer wordt een okselklierdissectie gedaan
mammacarcinoom met metastasen in lymklieren -> operatief verwijderd (tegenwoordig vaker radiotherapie)
welke morbiditeiten kunnen voorkomen bij een okselkliertoilet
seroom
lymfoedeem
sensibiliteitsstoornissen
krachtverlies
bewegingsbeperking schouder
wat is het doel van adjuvante behandeling
voorkoming van lokaal recidief of uitzaaingen
wanneer wordt adjuvante radiotherapie gegeven
mamma: bij mst
thoraxwand: grote tumor mrt slechte kenmerken
locoregionaal: meer dan 3 lymfeklieren
welke systemische therapieen kan gegeven worden
chemo
hormonale therapie
immunotherapie
welke 4 opties zijn er voor mammareconstructie
- oncoplastische chirurgie
- prothese
- autoloog weefsel
- combi prothese en autoloog weefsel
wat is het verschil tussen een primair, secundaire en tertiaire reconstuctie
primair: tijdens amputatie
secundair: na amputatie
tertiair: verandering van een eerdere reconstructie
vanaf hoeveel % volume-excisie bij een MST is correctie vereist
tot 10% acceptabel, vanaf 20% correctie
wat is de reden voor oncoplastisch chirurgie
estetisch resultaat verbeteren
mst mogelijk maken
wat zijn contra indicaties voor oncoplastisch chirurgie
hoge kans irradicale resectie
t4 tumoren
multicentrisch mammacarcinoom
microcalcificaties mamma
inflammatoir carcinoom
welke 2 type oncoplastische chirurgie zijn er
volume displacement (geen extra weefsel)
volume replacement (toevoeging weefsel)
wat zijn de voor en nadelen van een prothese reconstructie
voordelen: eenvoudig, korte ok duur, geen extra littekens, geen grote complicaties
nadelen: minder natuurlijk, kans kapselcontractuur, kans malpositie, niet na radiotherapie, vaak revisie nodig
wat zijn voor en nadelen van het latissimus dorsi techniek
voordelen: goed doorbloed weefsel, natuurlijk, na radiotherapie mogelijk, geen grote complicaties
nadelen: opoffering spier, extra litteken, seroom rug, kans kapselcontractuur en prothesemalpositie
wat zijn voor en nadelen van een volledige autologe reconstructie
voordelen: lichaamseigen, na rt mogelijk, 1 ingreep, buikwandcorrectie, kan tertiair
nadelen: technisch complex, lange okduur, kans op grote complicaties, contra-indicaties en extra littekens
waarom wordt er bestraalt na mst
mammacarcinoom kan multicentrisch voorkomen
wat zijn indicaties voor radiotherapie
postoperatief na mst
postoperatief na mastectomie
na lymfogene metastasering
palliatief
wat zijn de doelvolumes
GTV (gross tumor volume)
Lumpholte (boost)
CTV (clinical target volume)
Klierweefsel
PTV planning target volume)
CTV + 0.5 cm
wat is 5 jaars recidiefkans
5% (afhankelijk van leeftijd, tumorgrootte, graad, wel/niet vrij zijn van chirurgische resectieranden)
wanneer wordt partieel bestraald
bij laag risico patienten, waarbij alleen tumorbed wordt bestraald
wanneer ontstaan acute bijwerkingen van radiotherapie
Ontstaan tijdens bestralingstraject, herstel binnen 2-3 weken
wat is de behandeling voor acute effecten
pijnstilling, verband en eczeem
wat zijn late bijwerkingen
Ontstaan > 6 mndn na radiotherapie
wat is het deep inspiration breath hold techniek
grote longvolume bij inspiratie -> afstand doelvolume tot hart is groter -> hartdosis rt verkleind
wat is het voordeel van protonen
werken op de tumor, omliggend weefsel blijft bespaart
hoe kan je prognose verbeteren van brc
Door vroeg detectie (screening)
- lagere TNM stadium -> betere prognose
Door verbetering behandelingsmogelijkheden
- elimineren micrometastasen
voorkomen lokaal recidief
- optimaliseren lokale therapie
voorkomen van afstandsmetastasen
- optimaliseren systemische therapie
wat is een predictieve en prognostische factor
Prognostische factoren -> voorspellen kans op ontwikkelen metastasen
Predictieve factoren -> voorspellen kans op respons op therapie
hoeveel % wordt overbehandelt met adj therapie
96-97% overbehandeling
hoe kan overbehandeling worden verminderd
zoeken naar predictieve factoren (met moleculaire diagnostiek)
Optimaliseren prognostische factoren (met mammaprint)
wat is een tumorprofiel
Iedere tumor heeft eigen DNA -> info over therapiegevoeligheid, agressiviteit etc
welke 4 stappen moeten doorlopen zijn genexpressieprofielen klinisch toepasbaar zijn
- profiel maken obv trainingsset
- valideren in test set
- testen in retrospectieve studies
- testen in prospectieve studies
bij wie wordt een booster bestraling gegeven
bestraling van de lumpectomieholte, gedaan bij jonge vrouwen met vaak slechtere prognose
welke klachten komen voor bij elk type metastase
Moe, malaise : algemeen
Pijn : botmetastasen
Dyspneu : longmetastasen
Bloeding, ontsteking : huidmetastasen
Slechte eetlust, vol gevoel : levermetastasen
Hoofdpijn, insult : hersenmetastasen
wat is een oligometastatische ziekte
- 3 metastasen in maximaal 2 verschillende plaatsen
- onafhankelijk van locoregionaal recidief
- heel zeldzame presentatie
wat is het verschil tussen afstandsmetastasen en oligometastatische ziekte
bij afstandsmetastasen is over het algemeen geen curatie mogelijk
bij oligometastatische ziekte wel
hoeveel % recidiveert van alle brc binnen 10 jaar
20-25%
Doel van behandeling van op afstand gemetastaseerd
mammacarcinoom
levensverlengend
met kwaliteit van leven
Waarom bij voorkeur eerst anti-hormonale
therapie bij gemetastaseerd BrC
- Even effectief als chemotherapie (mits ER+), vaak zelfs langer
- Meestal minder bijwerkingen
- Steeds delende tumoren kunnen ER verliezen
wanneer spreek je van hormoongevoelig brc
meer dan 10% ER of PR positieve cellen
Hoe hoger % ER/PR in de tumor, hoe meer kans op effectiviteit van hormonale therapie
wat is aangewezen behandeling indien HR+ (ER/PR +)
eerst anti-hormonale therapie en pas later chemo
wat is aangewezen behandeling indien Her2+
anti-Her2 medicatie aan chemotherapie
toevoegen
hoeveel % van triple negatief patienten heeft een brca 1/2 mutatie
20% triple negative met brca 1/2
wat voor test is kanker cellijnen
Tumor uit patiënt halen, cellen isoleren en laten groeien in kweekmedium
voordelen: Vernieuwbaar materiaal en betrouwbare test
Nadelen: Niet (altijd) representatief voor tumor, geen heterogeniteit, 2D groei, langdurig proces
wat voor test is kanker organoiden
tumor uit patiënt, kankerstamcellen isoleren en groeien in 3D in kweekmedium
Voordelen
Vernieuwbaar materiaal
lijkt op oorspronkelijke tumor
gevoeligheidstesten mogelijk
Nadelen
geen heterogeniteit
geen weefselarchitectuur
langdurig proces
wat voor test is patient derived xenograft
Tumor uit patiënt, doorgroeien in
immunodeficiënte muis
Voordelen:
Vernieuwbaar materiaal
Tumor in een organisme
Gevoeligheidstesten mogelijk
Nadelen:
Geen hoge doorvoer analyse mogelijk
Langdurig proces, niet elke tumor groeit in de muis
Tumor verandert in de muis
wat voor test is tumorplakjes
Tumor uit patiënt, snijden in dunne plakjes, doorkweken in kweekmedium
Voordelen
Oorspronkelijke tumor
Kortdurende testen
Gevoeligheidstesten mogelijk
Nadelen
Geen hoge doorvoer analyse mogelijk
Beperkte kweektijd, niet vernieuwbaar
