Verkiezingen en kiezers in Nederland Flashcards
Functies verkiezingen
open strijd om publieke ambten
manier om bestuurders ter verantwoording te roepen (legitimiteit, georganiseerd wantrouwen)
manier om opvattingen kiezers te achterhalen
dialoog kiezer-gekozenen
Wat mogen we kiezen in Nederland
burgemeesters, rechters, staatshoofd etc niet verkozen
TK, Provinciale staten, gemeenteraad en waterschap
Referenda: correctief of bindend. Wij hebben correctief.
Passief kiesrecht; grofweg zelfde voorwaarde als actief kiesrecht; 18 jaar, NL.
Passief kiesrecht
Verkiesbaar stellen
Deelname politieke partijen is gebonden aan
verzamelen benodigd aantal handtekeningen
waarborgsom, inschrijving kiesraad met goedgekeurde naam
inhoudelijke aspecten (bv democratische karakter)
In Nederland enkele partijen verboden; NSEB, CP’86
Argumenten voor opkomstplicht en stemplicht
parlement is representatiever
stemmen is een burgerplicht
partijen gedwongen om ook minder geïnteresseerde, vaak lager opgeleide kiezer serieus te nemen.
Argumenten tegen opkomstplicht / stemplicht
inperking vrijheid
moeilijk te handhaven
bestrijdt niet oorzaak desinteresse/wantrouwen
Reden verandering districtenstelsel naar evenredige vertegenwoordiding
‘Onzuivere’ coalities door gekke verdeling district
katholieken voelden zich benadeeld, relatief was het percentage katholieken hoger dan vertegenwoordiging.
liberalen vreesden decimering en verdwijnen onafhankelijke kandidaten
Effect evenredige vertegenwoordiging in Nederland
ook voor 1918 hadden we veel partijen, maar daarna wel verdere versnippering.
Partijbesturen krijgen meer grip op verkiezingen.
Minder onafhankelijk kandidaten, maar je kan wel je eigen zetel meenemen.
Maar volgens sommige ook; meer responsieve onderdanige partijkandidaten
Hoe bereikt men kiezers
aanwezigheid op straat
verkiezingscampagnes
optreden in de media
Hoe kan stemgedrag van kiezers worden verklaard (lange termijn factoren)
identificatie, klasse en religie
hoe kan stemgedrag van kiezers worden verklaard (korte termijn factoren)
economie of andere issues zoals bijvoorbeeld COVID in 2021
Hoe kan stemgedrag van kiezers worden verklaard (partij-identificatie)
Socialisatie door ouders
Religieuze overtuiging of sociale klasse
Stemgedrag vanaf jaren 60
de dekolonisatie van de burger (ontzuiling)
Ontkerkelijking en secularisatie
Individualisering (eigen keuzes maken)
Nieuwe media: televisie, later internet.
Hoger opleidingsniveau: meer zelfbewustzijn/minder volgzaam → cognitieve mobilisatie
Andere thema’s (milieu, inspraak, tweede feministische golf) → silent revolution
Electorale volatiliteit
Verandering in stemgedrag tussen twee verkiezignen
Gevolgen nieuwe thema’s en ontkerkelijking
kiezers gaan zweven en wisselen (volatiliteit)
