Kiesstelsels en Partijstelsels

Question 1

Dilemma’s van representatieve democratie

Answer 1

• delegatie van macht (macht afstaan, hoe weet je dat hij doet wat jij wil)
• accountability of responsiviteit
• meerheidheid beslist of consensus?
• competitie of samenwerken?
• kiesstelsels
• partijstelsels

Question 2

Delegatie van macht

Answer 2

• principaal agent model - geen directe democratie maar vertegenwoordiging. burgers
  zijn principles, vertegenwoordiger agent.
• in de politiek is de burger de principaal, de politieke vertegenwoordiging de agent.
• aan de agent geef jij tijdelijk je macht.

Question 3

Probleem bij delegatie van macht (principaal-agent model)

Answer 3

Hoe selecteer je de juiste agent? - selectie aan de voorkant, voor je hem
kiest, na 4 jaar kijk je; wat heeft hij gedaan? maar, kan je dat makkelijk controleren?

En wat doe je als de agent niet doet wat jij wil?

Question 4

Accountability / Responsiviteit

Answer 4

• Voor accountability of responsiviteit zijn verkiezingen heel belangrijk.
• Verkiezingen zijn een sanctie/ controlemechanisme; burgers kunnen de regering naar huis sturen als ze ontevreden zijn

Question 5

Stimulans accountability politici

Answer 5

Voor politici geeft het feit dat ze naar huis gestuurd kan worden een stimulus om naar burgers te luisteren, anders kan je ze naar huis sturen als ze dat niet doen

Question 6

Welk systeem heeft duidelijke accountability?

Answer 6

Een First Past the Post systeem zorgt voor een duidelijke accountability. Je kan de regering makkelijker weg stemmen.

Question 7

Verschil accountability en responsiviteit

Answer 7

Accountability: Ex-post/ after the fact. de agent moet verantwoordelijkheid afleggen

Responsiviteit: ex ante. de agent weet wat de burgers willen en handelt zo. Idee dat de aanwezigheid van sanctie (verkiezingen) zorgen voor responsiviteit.

Question 8

Voordelen van meerderheid regering

Answer 8

Regering met heldere meerderheid is daadkrachtiger

Duidelijk wie er verantwoordelijk is, zorgt voor betere accountability

Question 9

Nadelen van meerderheidsregering

Answer 9

grote beleidswisselingen per regering switch

onvoldoende bescherming van minderheden/ tirannie van de meerderheid

polarisatie

Question 10

Voordelen consensus regering

Answer 10

regering met breed draagvlak → makkelijker beleidsuitvoering

regering met breed draagvlak → betere responsiviteit, want onderhandelingen, meer belangen afgewogen

Question 11

Consensus

Answer 11

Er is sprake van consensus wanneer de leden van een groep of gemeenschap overeenstemming hebben bereikt.

Question 12

Besluitvorming consensus

Answer 12

Besluitvorming bij consensus betekent dat alle deelnemers zich kunnen vinden in een besluit. Er hoeft echter geen stemming plaats te vinden

Question 13

Nadelen consensus regering

Answer 13

moeizame regeringsvorming en gebrek aan daadkracht

niet helder wie verantwoordelijk is voor besluiten → minder goede accountability.

Question 14

Competitie en representativiteit

Answer 14

competitie kan zorgen dat politici beter opletten op wat burgers willen → viable alternatives

Question 15

Samenwerking en representativiteit

Answer 15

samenwerking kan zorgen voor kartels en dat burgers zich niet meer herkennen in het beleid

Question 16

Is er meer competitie in een meerderheidsdemocratie?

Answer 16

stakes of the race zijn hoger → in key districts meer competitie

er zijn ook meer safe seats → in safe seats minder competitie

zetel waar geen competitie voor is, je weet dat een andere partij al wint

Question 17

Soorten kiesstelsels

Answer 17

1. Meerderheidssystemen
2. Proportionele systemen
3. Gemengde systemen

Question 18

Nadeel meerderheidssysteem als kiesstelsel

Answer 18

heel veel wasted votes; mensen die in een safe district wonen stemmen niet,
omdat dit toch niet iets uitmaakt

Question 19

First past the Post / Winner takes all

Answer 19

50% o.i.d., 2 rondes vaak

Question 20

Plurality system kiesstelsel

Answer 20

Diegene met de meeste stemmen wint, hoeft niet 50% te zijn

Question 21

Disproportionaliteit

Answer 21

verhouding tussen percentage stemmen en percentage zetels.

Question 22

Wat verklaart disproportionaliteit?

Answer 22

kiesdrempel belangrijk

grootte van district. kies je 1 kamerlid in je district of 150 of ertussen?

Question 23

Trend in parlementsverkiezingen

Answer 23

Meerderheid kiesstelsel → proportioneel kiesstelsel, steeds sterkere stijging van gemengde kiesstelsels

Question 24

Trend in presidentiële systemen

Answer 24

Vooral absolute meerderheid / plurality system kiesstelsel

Question 25

Gevolgen meerderheidsstelsel op parlement en regering

Answer 25

• heldere meerderheden, regering met slagkracht
• duidelijke accountability voor kiezers
• weinig macht parlement
• kiezer kiest regering

Question 26

Gevolgen proportionele stelsels op parlement en regering

Answer 26

• brede coalities, consensus, regering met draagvlak
• vertegenwoordiging van meer kiezers; responsiviteit
• instabiliteit
• partijen kiezen regering in coalitievorming

Question 27

Waaruit ontstaan partijstelsels

Answer 27

Scheidslijnen en kiesstelsels

Question 28

Waar leidt een meerderheidssysteem tot?

Answer 28

Twee-partij-systeem

Question 29

Waar leidt een proportioneel kiesstelsel toe?

Answer 29

Multi-partij systeem

Question 30

Mechanische effecten kiesstelsels

Answer 30

Vertaling van stemmen in zetels

Question 31

Psychologische effecten kiesstelsels

Answer 31

Kiezers gaan strategisch stemmen, partijen passen hierop hun gedrag aan

Question 32

Wat bepalen partijstelsels?

Answer 32

• de keuze die kiezers hebben in verkiezingen
• het soort regeringen dat wordt gevormd
• de manier waarop beslissingen in het parlement en regering worden genomen (bijv dilemma’s van de representatieve democratie)

Question 33

Classificatie van partijstelsels

Answer 33

• aantal partijen
• relatieve grootte partijen
• ideologische afstand tussen partijen

Question 34

Classificaties op basis van aantal en omvang van partijen

Answer 34

1. Single party system
2. Hegemonic party system
3. Dominant party system
4. Two-party system
5. Multi-party system

Question 35

Single party systems

Answer 35

Andere partijen dan de enige partij zijn verboden, zoals in China

Question 36

Hegemonic party system

Answer 36

• 1 grote partij en voor de rest niet echt meer partijen (Rusland voorbeeld)
• deze vind je alleen bij autocratieën en competitive authoritarians, kiesstelsel wordt hierdoor ook beïnvloed

Question 37

Dominant party system

Answer 37

1 grote partij die altijd de macht heeft maar wel democratisch. Zuid-Afrika (AMC, altijd aan de macht, komen vaak voor na een bevrijdingsstrijd, verandert wel langzaam.)

Question 38

Two-party system

Answer 38

bijvoorbeeld VK en VS, vaak bij meerderheidsstelsels

Question 39

Multi-party system

Answer 39

• Moderate multi-party systems (4/ 5 partijen)
• Fragmented multi-party systems (versplintering, zoals we in NL hebben)

Question 40

Moderate multi-party systems

Answer 40

4/5 partijen

Question 41

Fragmented multi-party systems

Answer 41

Versplintering, zoals in NL

Question 42

Classificatie op basis van ideologische afstand

Answer 42

• polarized multi-party systems → anti system parties & pivotal parties (reactie op anti-democratische partijen, zoals VVD nu met Forum uitsluiten)
• moderate multi party systems: niks te kiezen.
• centrifugale competitie vs centripetal competition
• coalition potential
• blackmail potential

Question 43

Centrifugale competitie

Answer 43

Competitie buiten het centrum

Question 44

Centripetal competitie

Answer 44

Competitie in het centrum

Question 45

Coalition potential

Answer 45

Potentie om in de coalitie te komen

Question 46

Blackmail potential

Answer 46

Potentie om coalitie dwars te zitten