Vaatchirurgie Flashcards
Risicofactor geslacht
- Tot 65 jaar hebben mannen een tot bijna tweemaal hogere incidentie van cerebrovasculaire aandoeningen.
- Vrouwelijk + hoog totaal cholesterol en vorderende leeftijd -> verhoogde
thrombose neiging.
Risicofactor ras
Ras; het negroïde ras heeft een ongeveer 4,5 maal toegenomen kans op een CVA tot 65-jarige leeftijd.
Pathofysiologische risicofactoren (5)
Hypertensie, gestoorde glucosetolerantie (diabetes mellitus), overgewicht, hyperhomocysteïnemie (geldend voor alle leeftijden), verhoogd totaal cholesterol
Risicofactor alcohol gebruik
- Alcoholgebruik kent een J-vormig verband met het ischemisch CVA
- Forse stijging van het risico op atherosclerotische events bij toegenomen gebruik.
Risico op CVA na TIA of CVA
- Doorgemaakt CVA (2-6x verhoogd risico op nieuw CVA).
- Doorgemaakte TIA (15-40% kans op CVA binnen vijf jaar, waarvan de helft in de eerste twee jaar na de TIA).
Cerebrovasculair speciële anamnese
TIA: focale neurologische uitval; bv. monoparese, -plegie, dysfasie of hemiplegie, voor de duur van enige minuten tot uren,
waarna compleet herstel. Per definitie binnen 24 uur.
Amaurosis fugax: oculair TIA; plotselinge monoculaire blindheid
CVA: neurologische uitval langer dan 24 uur, al dan niet met incompleet herstel (dus met restverschijnselen). Indien de
cerebrovasculaire pathologie berust op een belangrijke stenose van de a. carotis is vaak een carotis endarteriëctomie
aangewezen.
Reynaud’s fenomeen
Een verzameling van vasospastische afwijkingen, gekenmerkt door pijn in de vingers/hand vaak geassocieerd met cyanose/bleekheid en geïnduceerd door koude/stress.
Thromboangiitis obliterans (=ziekte van Bürger )
Ernstige necrose van vinger- en teentoppen kan optreden. Een oblitererende ziekte van met name de kleinere bloedvaten. De aandoening begint rond het twintigste jaar en kenmerkt zich door perioden met segmentele oppervlakkige thrombophlebitiden, gepaard gaande met necrose van vinger- en teentoppen.
Brachio-cephalische arteriitis van Takayasu (-Onishii) = pulseless disease
Vrij zeldzame (resucel-) arteriitis. Met name (90%) jonge vrouwen (20-40 jaar) zijn aangedaan. In bijna tweederde van de gevallen is er sprake van zogenaamde prodromen.
form of large vessel granulomatous vasculitis with massive intimal fibrosis and vascular narrowing, most commonly affecting young or middle-age women of Asian descent, though anyone can be affected. It mainly affects the aorta (the main blood vessel leaving the heart) and its branches, as well as the pulmonary arteries.
Due to obstruction of the main branches of the aorta, including the left common carotid artery, the brachiocephalic artery, and the left subclavian artery, Takayasu’s arteritis can present as pulseless upper extremities (arms, hands, and wrists with weak or absent pulses on the physical examination) which may be why it is also commonly referred to as the “pulseless disease.
Mycotisch aneurysma
Trias van rugpijn, met een pulserende abdominale zwelling en koorts.
Bacteriën nestelen zich in de vasa vasorum van de grote arteriën.
Veelal veroorzaakt door embolisatie vanuit een bacteriële endocarditis, tegenwoordig vaak een hematogene verspreiding van met name Salmonella, Staphylococcus aureus en albus of Escherichia coli.
Aneurysma aorta abdominalis (AAA)
Acuut opgetreden heftige pijn in de rug,
soms doortrekkend tot in de lies.
Dd nier- of uretersteenkoliek.
De familieanamnese kan bijdragend zijn gezien de verhoogde incidentie bij eerstegraads familieleden.
Angina abdominale
Krampende pijn, in het gehele abdomen, in aansluiting op de maaltijd. Patiënten hebben vaak
angst om te eten en in het recente verleden fors gewichtsverlies doorgemaakt.
Aortadissectie
Een acute, heftige en vaak progressieve pijn, retrosternaal gelokaliseerd en uitstralend naar de rug (tussen de schouderbladen).
De etiologie berust op degeneratie van de tunica media. Diverse aandoeningen werken deze degeneratie in de hand: hypertensie, congenitale afwijkingen (bicuspide aortaklep, S. Marfan, S. van Ehlers-Danlos), coarctatio aortae, graviditeit (bij >50% van de vrouwen < 40 jaar waarbij een dissectie optreedt vindt dit plaats in het derde trimester van de zwangerschap), trauma, cysteuze mediadegeneratie (Erdheim).
Type A (Proximaal van de a. subclavia) Type B (distaal van de a. subclavia). Een type B dissectie met uitbreiding proximaal (voorbij de a. subclavia) wordt als type A beschouwd (indeling volgens Daily; 1970).
Claudicatio Intermittens (CI)
Symptomen van vasculaire insufficiëntie:
krampende, zeurende pijn in de kuitspieren, na inspanning en verminderend na 1-5 minuten rust. reproduceerbaar klachtenpatroon, waarbij verhoogde intensiteit (helling oplopen, tegen de wind in lopen) eerder klachten geeft. De patiënt hoeft slechts stil te staan om de klachten te doen verbeteren (in
tegenstelling tot veneuze claudicatie en neurogene pseudoclaudicatio).
Bovenstaand klachtenpatroon is kenmerkend voor occlusie van de a. femoralis superficialis. In geval van bil- en/of dijbeen claudicatio, vaak samengaand met lokale paresthesie, soms doortrekkend tot in de kuit(en), is kenmerkend voor een iliacaal probleem, al dan niet gecombineerd met een a. femoralis profunda stenose. Indien deze klachten bilateraal voorkomen ligt er meestal een aortoiliacaal probleem aan ten grondslag.
Geïsoleerde voetclaudicatio is vaak geassocieerd met DM of thromboangiitis obliterans.
Een plotselinge afname van de loopafstand wordt veroorzaakt door een occlusie van een stamarterie (AFS) of belangrijke collateraal.
Wanneer progressie tot rust- en/of nachtpijn (vaak in de voorvoet /grote teen) optreedt (geïnitieerd door elevatie en daarmee vermindering van de hydrostatische druk, al dan niet gecombineerd met daling van de cardiac output in de slaap) is interventie geïndiceerd. Door de pijn wordt de patiënt wakker en gaat met het been ‘bengelen’ of staan. Sommige patiënten slapen om deze reden in een stoel met de benen naar beneden, met als gevolg orthostatisch oedeem, ulceratie en ten slotte gangreen.
Claudicatio Intermittens - anamnese
Beschrijf de ernst van de aandoening (loopafstand), geeft aanwijzingen (kuit-, dijbeen-, bil
claudicatio) voor de anatomische locatie van de stenoserende/occluderende laesie en beschrijft het effect op het dagelijks functioneren.
Shin splint
Pijn in de anticusloge ten gevolge van een
periostitis en pijn berustend op een zogenaamd chronisch voorste compartimentsyndroom (anticusloge syndroom) bij een verder gezonde persoon. DD: CI
Vaatpatiënt afdeling - Lichamelijk onderzoek
Noteren van de aan- of afwezigheid van pulsaties/ souffles over de arteriën (met uitzondering van palpatie van de a. Carotis, gezien het geringe risico op embolisatie bij manipulatie door een minder ervaren onderzoeker en de afwezigheid van toegevoegde waarde van een positieve dan wel negatieve bevinding.
Palpatie naar de aanwezigheid van een aneurysma aorta abdominalis, aneurysmata van de aa. Popliteae, met indien van toepassing een schatting van de grootte (diameter).
Beschrijving van afwijkingen welke vasculair gerelateerd (kunnen) zijn: amputaties, neurologische afwijkingen, trofische stoornissen et cetera.
Een lege artis bepaalde enkel/arm-index.
Enkel-Arm Index (EAI)
Hiertoe wordt in eerste instantie de bloeddruk gemeten aan beide armen. Vervolgens wordt met een
bloeddrukband proximaal om de kuit de druk gemeten in de a. dorsalis pedis en de a. tibialis posterior. De beste van deze twee drukken wordt vervolgens gedeeld door de hoogst gemeten systolische bloeddruk (gemeten aan de a. brachialis).
De zo bepaalde EAI in rust is bij gezonde personen > 1,1. Een EAI in rust < 0,90 duidt op pathologie in de arteriën naar de onderste extremiteit (inclusief aorta). Een absolute enkeldruk in rust lager dan 50-60 mmHg duidt op ernstige arteriële insufficiëntie.
Postoperatief (na perifere vaatchirurgie) of post-interventie (PTA/stent) moet de EAI opnieuw worden gemeten: na een geslaagde operatie/interventie moet de EAI in rust minstens 10% zijn gestegen.
Looptest
Gestandaardiseerde test om de ernst van Claudicatio Intermittens vast te stellen. Hierbij wordt de
loopafstand gemeten die de patiënt af kan leggen waarbij de eerste klachten ontstaan. Tevens wordt de totaal gelopen afstand gemeten. Er wordt met een standaardsnelheid gelopen met een helling van ongeveer 10%.
Access chirurgie
Waarbij centraal toegang verkregen moet worden als voor access-chirurgie waarbij perifeer toegang verkregen moet worden is het duplexonderzoek noodzakelijk. Hierbij kan nauwkeurig worden vastgesteld of de diameter van een vene en/of arterie voldoende is voor een verrichting.
