uned 1.2 Flashcards

1
Q

beth ydy gronyn alffa?

A
  • 2 proton a 2 niwtron
  • gwefr positif
  • niwclews heliwm
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

os gan alffa pwer treiddio ac ioneiddio uchel neu isel?

A

pwer treiddio isel
pwer ioneiddio uchel

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

pa blat ydy alffa’n cael eu atynnu ato mewn meysydd trydanol?

A

plat negatif

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

sut gallwn rhwystro alffa?

A

papur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

beth sy’n newid i niwclews heliwm yn ystod allyriant alffa?

A
  • rhif mas yr atom yn lleihau 4
  • rhif atomig yr atom yn lleihau 2
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

oes gan beta pwer treiddio ac ioneiddio mwy neu llai (na alffa)

A

treiddio mwy
ioneiddio llai

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

beth ydy gronyn beta?

A
  • electronau sy’n symud yn gyflym
  • gwefr negatif
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

sut gallwn rhwystro beta?

A

5mm o alwminiwm

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

pa blat ydy beta yn cael ei atynnu ato mewn meysydd trydanol?

A

plat positif

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

beth ydy dadfeiliad beta?

A

niwtron o niwclews yr atom yn hollti i roi proton ac electron egni uchel

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

beth sy’n digwydd i’r rhif atomig wrth golli gronyn beta mewn dadfeiliad beta?

A

cynyddu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

beth ydy pelydriad gama?

A
  • pelydriad electromagnetig egni uchel
  • dim gwefr
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

oes gan pelydriad gama pwer treiddio ac ioneiddio uchel neu isel?

A

pwer treiddio uchel
pwer ioneiddio isel

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

sut gallynt rhwystro gama?

A

2cm o blwm

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

beth yw diffiniad hanner oes?

A

yr amser i hanner yr atomau mewn radio isotop ddadfeilio neu’r amser y mae ymbelydredd radio isotop yn ei gymryd i ostwng i hanner ei werth wreiddiol

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

enwch tri defnydd o pelydriad gama

A
  1. steryllu bwyd ac offer meddygol
  2. steryllu gwrywod gwahanol bryfed sy’n achosi pla er mwyn lleihau ei bridio
  3. therapi pelydriad i ladd celloedd canser
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

enwch tri defnydd o isotopau ymbelydrol

A
  1. darganfod tyfiant (tiwmor) ar yr ymennydd
  2. darganfod rhydweliau wedi blocio
  3. ymchwilio i brosesau’r ymennydd
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

beth ydy radio-ddyddio?

A

defnyddio’r isotop Carbon-14 i gymharu faint ohono sydd mewn rhwybeth marw i’w gymharu a rhywbeth byw er mwyn dyddio pryd farwodd.
(achos ar ol marw ni ellir amsugno carbon-14 felly’r niferoedd yn lleihau wrth dafeilio trwy hanner oes)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

sut defnyddir radio-ddyddio?

engreifftiau penodol nid esboniad

A
  • dyddio creigiau
  • rhew dwfn
  • symudiadau’r cefnforoedd
  • arteffactau a gweddillion archeolegol
  • mecanweithiau cemegol
  • adnabod gwaith arlunio ffug
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

beth ydy tracers ymbelydrol?

A

labelu moleciwlau gyda atom ymbelydrol i ddilyn ei symudiad trwy system e.e y corff

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

beth yw pedair effaith o ymbelydredd ar y corff?

A
  • egni uchel yr allyriadau ymbelydrol yn torri’r bondiau cemegol yn moleciwlau’r celloedd
  • dognau ymbelydredd cryf yn lladd celloedd
  • dognau ymbelydredd llai yn achosi gostyngia yn y cyfradd tyfu, mwtaniadau a ffurfio celloedd canseraidd
  • achosi difrod difrifol i’r DNA
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

beth ydy diffiniad orbitalau atomig?

A

rhan mewn atom sy’n dal hyd at dau electron gyda sbiniau dirgroes

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

beth ydy diffiniad egni ioneiddiau cyntaf molar?

A

yr egni sydd angen i dynnu un mol o electronau o un mol o atomau nwyol

24
Q

beth ydy diffiniad egni ioneiddiad olynol?

A

yr egni sydd angen i dynnu pob electron yn ei dro nes bod yr electronau i gyd wedi’i tynnu o atom

25
Q

ydy electronau yn llenwi’r orbitalau gyda’r lefel egni isaf neu uchaf yn gyntaf

A

isaf yn gyntaf sef agosaf at y niwclews

26
Q

faint o electronau ydy pob orbital yn dal?

A

2 electron gyda sbiniau dirgroes

27
Q

pa fath o sbin sydd gan yr electronau yn yr orbitalau?

A

sbiniau dirgroes

28
Q

pa is lefel sy’n dal 2 electron a pham?

A

is lefel S achos mae’n cynnwys un orbital

29
Q

pa is lefel sy’n dal hyd at 6 electron a pham?

A

is lefel P achos mae’n cynnwys 3 orbital

30
Q

pa is lefel sy’n cynnwys hyd at 10 electron a pham?

A

is lefel D achos mae’n cynnwys 5 orbital

31
Q

pa is lefel sy’n cynnwys hyd at 14 electron a pham?

A

is lefel F achos mae’n cynnwys 7 orbital

32
Q

beth yw’r trefn o lefelau ac is lefelau egni?

A

1S
2S 2P
3S 3P
4S
3D

33
Q

beth sy’n ffurfio pan mae atom yn colli electron?

A

ion positif

34
Q

beth yw’r hafaliad ar gyfer egni ioneiddiad cyntaf molar?

A

X(n) → X’+(n) + e’-
‘ = dylai’r symbol fod ar dop dde yr elfen (fel gwefr)

35
Q

pa cyflwr ydy’r elfennau mewn egni ioneiddiad molar?

A

cyflwr nwyol

36
Q

beth yw’r hafaliad ar gyfer egni ail ioneiddiad molar?

A

X’+(n) → X’2+(n) + e’-

37
Q

wrth ystyried egni ioneiddiad cyntaf, ydy’r egni ioneiddiad yn cynyddu neu lleihau wrth fynd lawr grwp?

A

lleihau
e.e Li i Na i K

38
Q

beth yw’r tair ffactor sy’n effeithio gwerth egni ioneiddiad?

A
  1. pellter yr electron allanol o’r niwclews
  2. gwefr niwclews yn cynyddu wrth i atyniad yr electron pellaf cynyddu
  3. effaith cysgodi’r electronau mewnol
39
Q

ffactorau gwerth egni ioneiddiad

esboniwch y ffactor ‘pellter yr electron allanol o’r niwclews’

A

wrth i’r pellter cynyddu mae’r atyniad niwclews positif at yr electron negatif yn lleihau felly gwerth yr egni ioneiddiad yn lleihau

40
Q

ffactorau gwerth egni ioneiddiad

ydy’r egni ioneiddiad yn cynyddu neu lleihau wrth ystyried bod y gwefr niwclews yn cynyddu wrth i atyniad yr electron pellaf cynyddu?

A

egni ioneiddiad yn cynyddu

41
Q

ffactorau gwerth egni ioneiddiad

esboniwch y ffactor ‘effaith cysgodi’r electronau mewnol’

A

mae’r electronau yn y plisgynau mewnol yn cysgodi’r rhai allanol o’r wefr niwclear felly’r egni ioneiddiad yn lleihau. y mwyaf o blisgynau sydd, y fwyaf o gysgodi

42
Q

pam ydy cysgodi rhannol yn digwydd?
(enghraifft gyda Boron a Beryliwm)

A

er bod gan boron mwy o wefr, mae’r electron allanol mewn is-blisgyn 2P yn bellach o’r niwclews ac felly’n cael ei gysgodi’n rhannol o’r wefr niwclear gan yr electronau yn yr is-blisgyn 2S, ac felly’n haws ei dynnu

43
Q

pam ydy egni ioneiddiad wastad yn cynyddu?

A
  • gwefr niwclear effeithiol fwy gan fod yr un nifer o brotonau ond llai o electronau
  • wrth i bellter pob electron o’r niwclews lleihau, mae’r electron yn cynyddu
  • wrth i bob electron cael ei dynnu mae llai o wrthyrriad electron - electron
44
Q

beth yw’r hafaliad egni?

A

E = hf
h = cysonyn planc
f = amledd
wrth i’r amledd cynyddu, mae’r egni’n cynyddu

45
Q

beth yw’r hafaliad buanedd golau?

A

C = fλ
f = amledd
λ = tonfedd
wrth i’r amledd cynyddu mae’r tonfedd yn lleihu

46
Q

beth yw’r sbectrwm di-dor?

A

amrediad di-dor o donfeddi

47
Q

pam a elwir yn sbectrwm allyrru?

A

pan mae electronau yn symud yn ol i lefel egni is, rhyddheir egni ar ffurf pelydriad

48
Q

beth ydy ystyr y llinellau mewn sbectrwm allyrru?

A

pob llinell yn cyfateb i drosiad egni penodol o un lefel egni i’r llall

49
Q

pam a elwir yn sbectrwm amsugno?

A

pan mae pelydriad electromagnetig yn cael ei basio drwy sampl elfen yn y cyflwr nwyol, mae’r electronau’n amsugno rhai tonfeddi.
felly bydd y pelydriad yn pasio drwyddo gyda rhai tonfeddi ar goll, sy’n ymddangos fel bandiau tywyll

50
Q

beth ydy’r sbectrwm allyrru yn edrych fel?

A

cefndir du gyda llinellau lliwgar

51
Q

beth ydy’r sbectrwm amsugno yn edrych fel?

A

cefndir lliwgar gyda llinellau du

52
Q

pa lefel egni ydy’r electronau yn gostwng i yn y cyfres balmer?

A

n = 2

53
Q

beth ydy’r llinellau yn y cyfres balmer yn cyfateb i?

A

trosiadau sy’n amsugno/allyrru cwanta yn y rhanbarth gweladwy

54
Q

pa lefel egni ydy’r electronau yn gostwng i yn y cyfres lyman?

A

n = 1

55
Q

beth ydy n = 1 yn hafal i a pham?

A

n = 1 –> n = ∞
mae nhw’r un pellter felly’r un tonfedd