UKŁAD NERWOWY Flashcards
Niedobór tlenu- mechanizmy śmierci komórki z niedokrwienia
- Metabolizm beztlenowy- glikoliza i powstawanie pirogronianu, który przechodzi w mleczan, uwolnienie H+, zakwaszenie komórki
- Zaburzenie równowagi jonowej- depolaryzacja beztlenowa- K uwalniane, Na, Ca, Cl napływają, energia jest potrzebna do równowagi wapniowej i regulacji syntezy/wychwytu neurotransmitterów
Kwas glutaminowy- receptory
- AMPA- otwarcie kanałów sodowych, stopniowa depolaryzacja do całkowitej utraty potencjału–> wydzielanie glutaminianu, aminokwasów ekscytotoksycznych–> pobudzenie NMDA (uwolnienie od blokady magnezowej)
- NMDA- napływ jonów wapnia i wody
Która uwalniana substancja podczas uszkodzenia tkanki nerwowej powoduje nadmierny napływ jonów wapniowych?
Glutaminian
Przepływ krwi przez mózg
MAP= 50-150 mmHg
Od czego zależna jest autoregulacja przepływu mózgowego?
CIśnienie parcjalna O2 i CO2
Spadek pCO2–> skurcz naczyń
Sposób leczenia osób z obrzękiem mózgu
Hiperwentylacja–> spadek pCO2
Prawidłowe ciśnienie śródczaszkowe
10-15 mmHg
Wzmożone ciśnienie śródczaszkowe- objawy
- Ból głowy,
- Nudności, wymioty
- Zaburzenia świadomości do śpiączki
- Zaburzenia widzenia
- -> potem aktywacja ukł. wsp.- odruch Cushinga
Obrzęk naczyniopochodny mózgu
- Uraz, guzy mózgu, zapalenie
- -Uszkodzona bariera krew-mózg
- Zwiększona przepuszczalność śródbłonka
- Przemieszczenie białek, elektrolitów, płynów do przestrzeni
- Obrzęk może być jednostronny- wgłobienie pod sierp
Obrzęk cytotoksyczny mózgu
- Niedokrwienie przy zatrzymaniu krążenia, zatrucia, zaburzenia równowagi osmotycznej (cukrzyca itd.)
- -Zwiększona przepuszczalność bł. kom. dla sodu i akumulacja w komórce
- obniżenie energii komórki przez niewydolność pomp
Obrzęk śródmiąższowy mózgu
- Wodogłowie zamknięte, łagodne nadciśnienie śródczaszkowe
- -Utrudnienie odpływu płynu m-r przy nadprodukcji
- Wzrost ciśnienia płynu w komorach mózgu
- Przesiąkanie płynu m-r do okołokomorowej istoty białek
Skala śpiączki Glasgow
Reakcja otwarcia oczu-4 pkt
Reakcja słowna- 5 pkt
Reakcja ruchowa- 6 pkt
GCS<8 ciężki uraz
GCS= 9-12 średni uraz
GCS>12 lekki uraz
W wyniku jakiego urazu najczęściej pojawiają się zmiany w biegunach płatów czołowych i skroniowych?
Wypadek samochodowy
Uraz obejmuje dwa przeciwstronne bieguny
Kiedy pojawiają się uszkodzenia rozsiane mózgu?
- Gdy ruch mózgu powoduje wielomiejscowe uszkodzenie neuronów
- Siły powodują gwałtowne rozciąganie aksonów istoty białej, kory i tworu siatkowatego
- Utrata przytomności >6h
Wstrząśnięcie mózgu
- Przejściowa utrata przytomności <6h
- Brak zmian w TK
- Uszkodzenie funkcjonalne nie morfologiczne
- Wyłączenie funkcji aktywującej układu siatkowatego (górna część pnia mózgu)
Krwiak nadtwardówkowy
- Między oponą twardą a wew. pow. czaszki
- Uszkodzone naczynia w oponie twardej- złamania kości
- Po krótkotrwałej utracie przytomności, powrót świadomości a potem zaburzenia gwałtownie naratają
Krwiak podtwardówkowy
- Między oponą twardą a pajęczynówką
- Uszkodzenie żył przeszywających
- Z reguły ustępują samoistnie
- Objawy nadciśnienia śródczaszkowego
- U osób starszych
Krwiak podnamiotowy
- Nadtwardówkowo
- Mogą mieć przebieg piorunujący–> wgłobienie centralne pnia mózgu, wklinowanie migdałków móżdżku do otworu wielkiego i ucisk ośrodka oddechowego
Podstawowe mechanizmy uszkodzenia rdzenia
- Nadmierna wygięcie–> niestabilne, znaczny deficyt neurologiczny
- Nadmierne rozciągnięcie–> najczęściej
- Ucisk
Uraz rdzenia- następstwa
- Napływ neutrofili- enzymy proteolityczne
- Napływ makrofagów- cytokiny prozapalne, czynniki stresu oksydacyjnego, NO, proteazy
- Zaburzenia autoregulacji- gwałtowne obniżenie CTK i nasilenie niedokrwienia
Neurogenny szok rdzeniowy- objawy
- Poniżej miejsca uszkodzenia: porażenie mięśni, brak odruchów rdzeniowych, utrata czucia, zaburzenia dyzuryczne/defekacji, stan hipotonii
- Zakończenie fazy szoku–> para-/tetraplegia spastyczna, odruchy głębokie wygórowane, objaw Babińskiego, porażenie wiotkie, zaniki mięsniowe
Szok rdzeniowy- odcinek szyjny
- Czasowa dysfunkcja pnia mózgu i ośrodków współczulnych
2. Niedociśnienie, bradykardia, brak przyspieszenia akcji serca, utrata termoregulacji, zaburzenia wydzielania potu
Szok rdzeniowy- odcinek piersiowy
Dysrefleksja autonomiczna
- Kilka dni/tygodni (najgorzej 4 doba)
- Nagły wzrost CTK z bólem głowy, bradykardia, zaczerwienienie górnej połowy, zasinienie dolnej, nadmierne pocenie się
- Przez aktywację receptorów bólowych w skórze i narządach wew. poniżej uszkodzenia
Padaczka
- Przemijające salwy nadmiernych i niekontrolowanych wyładowań
- Dwa lub więcej samoistnych napadów padaczkowych w ciągu 24h
- Konsekwencja urazu mózgu, procesu patologicznego
Klasyfikacja etiologiczna padaczki
- Objawowe
a. ostre- w ciągu 1/2 tyg od chorób OUN: zapalenie, guzy, udary, choroby metaboliczne, po odstawieniu alko
b. odległe- u chorych z przebytymi chorobami mózgu: ZOMR, urazy
- Idiopatyczne
- Kryptogenne
Padaczka- patogeneza
- Uszkodzenie mechanizmów hamujących (GABA A- kan. chorkowe, GABA B- kan. potasowe)
- Uszkodzenie mechanizmów pobudzających (kwas glutaminowy, NMDA, AMPA)
Do czego prowadzą powtarzające się napady padaczkowe?
Powstanie ogniska padaczkowego, epileptogeneza
Napady uogólnione- lokalizacja wyładowań
Cała kora mózgowa; wzgórze, twór siatkowaty- utrata przytomności
Napady uogólnione- rodzaje
- Toniczno-kloniczne- grand mal
- Nieświadomości- petit mal
- Miokloniczne
- Atoniczne
Napady grand mal
- Poprzedzone kilkugodzinnym złym samopoczuciem
- FAZA TONICZNA: sztywność, krzyk , przegryzienie języka, bezdech, sinica, wzrost akcji serca, wzrost CTK
FAZA KLONICZNA Z DRGAWKAMI: 4 kończyny
FAZA PONAPADOWA: splątanie, senność, ból głowy
Napady petit mal
- U dzieci
- bardzo krótkie 2-10 s
- “Zapatrzenie się’ w bezruchu
- Atypowe petit mal= apatrzenie + mioklonie/automatyzmy
Napady miokloniczne
- Bardzo krótkie
2. Pojedyncze lub wielokrotne zrywy mięsniowe
Napady atoniczne
- Nagła całkowita utrata napięcia mięsniowego
- Brak drgawek
- Powrót do pełnej świadomości
Stan padaczkowy
- Napad trwa >10 minut lub conajmniej 2 napady po sobie
- Może wystąpić we wszystkich rodzajach napadów
- Może wystąpić nieodwracalne uszkodzenie mózgu
Napady częściowe
- Proste- bez utraty przytomności, różne rodzaje objawów: drętwienie, mrowienie, ruchowe, autonomiczne
- Złożone- połączone z zaburzeniami świadomości, automatyzmy, zmiany EEG w płatach skroniowych
- Wtórnie uogólnione- początek: napad częściowy prosty–> obie półkule
Stwardnienie rozsiane- etiologia
- Proces autoimmunologiczny–> stwardnienie osłonek mielinowych
- Predyspozycje genetyczne (DR15, DQ6)
- Predyspozycje środowiskowe: bakterie, wirusy (EBV, VZV, HHV-6), grzyby, niedobór D3, nikotynizm, dużo soli w diecie
SR- charakterystyka
- Zaburzenia przewodnictwa, zwolnienie, przewodzenie ciągłe
- Rozproszenie impulsów, spontaniczna aktywność, fałszywe impulsy
- Całkowity, nieodwracalny blok przewodzenia–> uszkodzenie aksonów- zmiana rozmieszczenie kanałów jonowych, dalsze zaburzenia
- Plaki demielinizacyjne
SR- które struktury najczęściej objęte chorobą?
N. wzrokowy N. okoruchowe droga piramidowo-korowo-rdzeniowa sznury tylne rdzenia móżdżek
Plaki demielinizacyjne
Ogniska demielinizacja
1. W istocie białej mózgu okołonaczyniowo, wokół drobnych naczyń żylnych, ciało modzelowate, móżdżek, odcinek szyjny rdzenia
2. Uszkodzenie mieliny i aksonów
3. OSTRE: aktywne, dodatkowo naciek komórek zapalnych
PRZEWLEKŁE: przeważa astrogliza, zanik oligodendrocytów, utrata osłonek bez nacieków i aktywnego rozpadu mieliny
SR- związek z odpowiedzią immunologiczną
- Przeciwciała przeciwko białkom mieliny w surowicy i PMR
- Prążki oligoklonalne w PMR- synteza oligoklonalnej Ig
- Klonalna ekspancja limfocytów B w OUN i komórki plazmatyczne w przestrzeniach okołonaczyniowych w obrębie plak
- Zakażenie wirusowe–> autoreaktywne limfocyty Th–> migracja do OUN, cytokiny
- Zaburzenia T CD4- utrzymywanie i wzmacnianie reakcji zapalnej, cytokiny
- Zaburzenia T CD8- efekt cytotoksyczny wobec oligodendrocytów i komórek nerwowych
Jakie cząsteczki adhezyjne w obrębie ognisk demielinizacji?
- Naczyniowa cząsteczka adhezji komórkowej VCAM-1
- Międzykomórkowa cząsteczka adhezyjna ICAM-1 (łączą się z integrynami i tworzą trwałe związania limfocytów ze śródbłonkiem)
- Cząsteczka adhezji komórkowej płytek i śródbłonka PECAM-1
Jaki enzym bierze udział w degradacji białka zasadowego mieliny
Metaloproteinazy
Z czego moe wynikać uszkodzenie aksonów w SR?
- Wtórnie do uszkodzenia mieliny
- W wyniku niedotlenienia bo na przewodzenie trza więcej energii, a szybkie zużycie ATP zaburza gospodarkę sodowo-wapniową
SR- objawy kliniczne
- Zaburzenia ostrości widzenia- pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego
- Podwójne widzenie- zespół pniowy
- Niedowład, drętwienie i mrowienie- zespół półkulowy
- Zaburzenia równowagi i chodu- zespół móżdżkowy
- Zaburzenia oddawania moczu, stolca, ból, parestezje- zespół rdzeniowy
Kiedy mówimy o rzucie choroby w SR?
Nagłe nasilenie objawów lub pojawienie się nowych które trwa minimum 24h a minimalny odstęp między rzutami to 30 dni
SR- rozpoznanie
- Objawy kliniczne- kryteria McDonalda
- Badania obrazowe MR- plaki demienilizacyjnr
- Wykazanie obecności zmian w 2 lub więcej z 5 obszarów oun (conajmniej 3 okołokomorowe, co najmniej 1: podnamiotowo, w rdzeniu, nerwie wzrokowym, korze mózgu lub istocie białej przy krze)
- Badanie potencjałów wywołanych- wzrokowych, somtosensorycznych, słuchowych, ruchowych
- Podwyższony poziom IgG + prążki oligoklonalne w PMR (nieswoiste dla SR)
Miastenia
- Choroba autoimmunologiczna złącza n-m objawiająca się nużliwością mięśni
- Blok postsynaptyczny- spadek receptorów dla Ach i zablokowanie ich przez przeciwciała
Miastenia- objawy
- Oczne- opadanie powiek, zaburzone widzenie
- Zaburzenia mimiki, uśmiech poprzeczny Giocondy
- Opadanie żuchwy, głowy, zaburzenia mowy i połykania
- Osłabienie siły mięśniowej- proksymalnie, kończyny górne
- Zajęcie mięśni oddechowych
Miastenia- diagnostyka
- Badanie elektrofizjologiczne- stymulacja bodźcem ponadmaksymalnym o róźnej częstotliwości- spadek amplitudy, dekrement
- Przeciwciała przeciw receptorom Ach- a gdy nie ma na obecność przeciwciał przeciw receptorom mięśniowej kinazy tyrozynowej
- Badanie grasicy- hiperplazja, grasiczak
Zespół Lamberta-Eatona
- Blok presynaptyczny
- Zespół paranowotworowy w przebiegu raka drobnokomórkowego płuc, piersi, gruczołu krokowego
- W badaniach elektrostyulacyjnych- wzrost amplitudy, torowanie
Neuropatie- rodzaje
- Mononeuropatie
- Mnogie mononeuropatie
Neuropatia aksonalna
Zwyrodnienie aksonalne na skutek urazów, ucisku, toksyn, zaburzeń metabolicznych
Neuropatia demielinizacyjna
Odcinkowa demielinizacja spowodowana ogniskowym zanikiem mieliny, toksyną błoniczą, olowiem, czynnikami immunologicznymi
Zwyrodnienie wallerowskie
Proces prowadzący do neuropatii, w którym dystalnie do miejsca urazu mamy zwyrodnienie aksono-demielinizacyjne
Neuropatie- diagnostyka
- Badanie elektroneurograficzne (ENG):
AKSONALNA: nieznaczne zwolnienie, spadek amplitudy
DEMIELINIZACYJNA: znaczny spadek szybkości - Badanie PMR: rozszczepienie białkowo-komorkowe- niewielki wzrost cytozy przy znacznie podwyższonym białku
Zespół Guillaina-Barrego-Strohla
Ostra zapalna poliradikuloneuropatia
- Przyczyna nieurazowego niedowładu kończyn
- Przez proces autoimmuno w korzeniach nerwowych i postępujący wzdłuż nerwu powodując demielinizację i ubytek aksonów
- W następstwie zakażeń wirusowych, szczepień, po operacji
Zespół GBS- objawy
- Parestezje stóp i/lub bóle korzeniowe
- Postępujące porażenie osłabienie siły mięśniowej od kończyn dolnych
- Objawy autonomiczne- zaburzenia rytmu, spadki ciśnienia
- Nasilenie 10-14 dni
Zespół GBS- diagnostyka
- Wywiad, badanie neurologiczne
- PMR: rozszczepienie białkowo-komórkowe
- Zmiany ENG: demielinizacja, spowolnienie przewodzenia, zmiany aksonalne, blok przewodzenia
Porażenie Bella
- Obwodowe porażenie nerwu twarzowego spowodowane reakcją zapalną w okolicy otworu rylcowo-sutkowatego lub kanale nerwu twarzowego lub spowodowane zakażeniem wirusowym
- W ciągu 24-48 h
- Połowiczny niedowład mm.mimicznych, nadwrażliwość na dźwięk, spadek łez, zaburzenia smaku
- Diagnostyka różnicowa do zakażeń bakteryjnych, guza kąta mm, urazy, udaru
Udar mózgu niedokrwienny- etiologia
- Makrokrążenie- miażdżyca, lipohianoliza (niedrożność drobnych naczyń jako konsekwencja zmian degeneracyjnych ich ściany- w wyniku przewlekłego nadciśnienia)
- Mikrokrążenie- niedokrwienie na poziomie komórkowym, zaburzające metabolizm
Strefa półcienia
Komórki nerwowe wokół ogniska udarowego, które są niedokrwione, ze spowolnionym metabolizmem, ale nie rozwija się martwica
Astrocyty- rola
- Działanie neuroprotekcyjne
- Zachowanie równowagi kwasowo-zasadowej, jonowej, osmolarności, odpowiedniego stężenia aminokwasów ekscytotoksycznych w przestrzeni zewnątrzkomórkowej mózgu
- Czynniki wzrostowe, cytokiny, tlenek azotu
Przemijające niedokrwienie mózgu TIA
- Niedokrwienie przez kilka-kilkanaście minut do 24h
- Objawy neurologiczne się wycofują
- Daje informację o chorobie zatorowo-zakrzepowej i niesie ryzyko udaru
Udar niedokrwienny- objawy
- Ogólne- zaburzenia przytomności, świadomości, psychiczne, oddechowe, wegetatywne
- Ogniskowe:
a. Sznurowe- porażenie, niedowład połowiczy, niedowład twarzowo-językowy, połowicze zaburzenie czucia, niedowidzenie połowicze po stronie przeciwnej
b. Jąder nerwów czaszkowych
c. Sznurowo- jądrowe- zespoły naprzemienne- uszkodzenie pnia mózgu po jednej stronie- porażenie nerwów czaszkowych po tej samej stronie a niedowład, zburzenia czucia po przeciwnej
Udar żylny
- Zakrzep zatok żylnych (rzadziej żył)
- Predyspozycje: trombofilie wrodzone (niedobór białka C i S), choroby tkanki łącznej, zespół antyfosfolipidowy, zakażenia bakteryjne, procesy rozrostowe, antykoncepcja
- Objawy wzrostu ciśnienia śródczaszkowego: zaburzenia przytomności, silny ból głowy, napady drgawkowe, niedowład połowiczy, niedowidzenie, objawy oponowe
- –> uszkodzenie bariery krew-mózg, wzrost ciśnienia, obniżenie perfuzji, upośledzeni pompy Na-K, obrzęk cytotoksyczny
Udar krwotoczny
- Spowodowany nadciśnieniem tętniczym, choroby uszkadzające naczynia, malformacje naczyniowe, guz nowotworowy
- Tętniaki tętnic przeszywających
- Następstwa metaboliczne i niedokrwienie
- Najczęściej jądra podkorowe, wzgórze, most, móżdżek, rzadziej podkorowa istota biała
- TK + ocena układu homeostazy (płytki, APTT, D-dimery itd.)
Krwawienie wtórne do zakrzepicy naczyń żylnych- diagnostyka
Czynniki nadkrzepliwości- białko S i C
Przeciwciała antykardiolipinowe i antyfosfolipidowe
Krwotok podpajęczynówkowy
Pourazowy- przerwanie żył przeszywających, nieurazowy- pęknięty tętniak, malformacja naczyniowa
Najczęstsza lokalizacja tętniaków mózgu
Miejsce podziału tętnic
Koło tętnicze Wilisa- t. łącząca przednia
Tętniaki
- Tętniak workowaty- wysokie ciśnienie; wrzecionowaty- zmiany miażdżycowe i pęknięcie błony wewnętrznej ściany
- Tętniak prawdziwy/rzekomy
- Powstawanie wieloczynnikowe: miażdżyca, nadciśnienie, toczeń, zespół Marfana
- Po pęknięciu narastające objawy, 4-14 dzień spazm naczyniowy (obecność krwi w PMR)
- Powikłania: krwawienie, wodogłowie, napady padaczkowe, zaburzenia rytmu serca, zakażenia, moczówka prosta
Tętniaki- dignostyka
- TK głowy
2. Nakłucie lędźwiowe- bilirubina, oksyhemoglobina
Malformacje tętniczo-żylne AVM
- Naczynia włosowate niewłaściwie rozwinięte, tętniczki połączone bezpośrednio z żyłami
- Stopniowe powiększanie, proliferacja żył
- Wrodzone, ale obecne czynniki wzrostu śródbłonka
Choroba Parkinsona
- Postępujący zespół parkinsonowski o przynajmniej początkowo asymetrycznym nasileniu objawów i odbrej reakcji na lewodopę
- Zaliczany do grupy alfa-synukleinopatii
- Dysfunkcja pozapiramidowych kręgów korowo-prążkowiowo-wzgórzowo-korowych
- Parkinsonizm presynaptyczny i postsynaptyczny (wtórny raczej)
- Zmiany patologiczne w istocie czarnej śródmózgowia- zblednięcie, zanik neuronów z neuromelatoniną, ciała Lewy’ego
Ciała Lewy’ego
Eozynofilne wtręty cytoplazmatyczne (hęsty środek, jasne halo) zbudowane z aglomeratów nieprawidłowych białek alfa-synukleiny
Choroba Parkinsona- patomechanizm
- Zaburzenia akumulacji i usuwania złogów alfa-synukleiny
- Zaburzenia autofagii i sytemu ubikwityno-proteasomowego
- Dysfunkcja mitochondralna–> rodniki tlenowe
- Nasilenie neurozapalenia, zaburzenie czyników troficznych
Zespół parkinsonowski- objawy
- Bradykinezje
- Sztywność mięśniowa
- Drżenie spoczynkowe
- Niestabilność postawy
- Inne: dyzartria, mikrografia, dystonia, ból, czuciowe objawy
Stadia Parkinsona- kiedy objawy obustronne
Od II stadium
Choroba Parkinsona- diagnostyka
- Wykluczenie przyczyn parkinsonizmu wtórnego
- TK i MR
- Badania wychwytu L-dopy w prążkowiu (SPECT/PET)
Otępienia- rodzaje
- Zwyrodnieniowe- AD
- Naczyniopochodne
3 Metaboliczne - Zapalne- choroba Creutzfeldta-Jakoba
Proteoliza APP
- Enzym: sekretaza:
alfa- rozpuszczalne, beta, gamma- nierozpuszczalne - Powstawanie nieprawidłowych białek- Abeta 40, Abeta 42 (toksyczne)
Wrodzone AD- mutacje genowe
- Gen dla białka prekursorowego amyloidu (APP)
- Preseniliny 1 (PSEN1)
- Preseniliny 2 (PSEN2)
Otępienia zwyrodnieniowe- podział
- Amyloidopatia
- AD - Synukleinopatie
- Parkinson
- DLP- z ciałami Lewy’ego - Taupatie
- postępujące porażenie nadjądrowe PSP
- zwyrodnienie korowo-podkorowe CBD
- otępnie czołowo-skroniowe FTD
- pląsawica Huntingtona
Czynniki ryzyka otępienia naczyniopochodnego
Udar, nadciśnienie, cukrzyca
Otępienie- zespoły objawów klinicznych
- AD- zaburzenie pamięci świeżej, orientacji czasowo-przestrzennej, zaburzenia afatyczne i korowe
- Taupatie- zespół czołowo-skroniowy z zaburzeniami zachowania, odhamowaniem, obniżonym krytycyzmem
Otępienie- przebieg i początek
- Powolny, podstępny–>AD
- Podostry–> choroba Creutzfeldta-Jakoba
- Nagły–> poudarowe, pourazowe