CUKRZYCA Flashcards
302-310 str.
Co aktywuje spożycie węglowodanów?
OŚ INKRETYNOWĄ
Wydzielanie przez komórki jelita:
-GLP-1 (glukagonopodobny peptyd typu 1)
-GIP (glukagonozależny peptyd insulinotropowy)
Stymuluje poposiłkowy wzrost wydzielania insuliny
Z jakich komórek zbudowane są wyspy trzustki i co wydzielają?
Beta- insulina
Alfa- glukagon
Delta- somatostatyna
PP- polipeptyd trzustkowy
Co jest prekursorem cząsteczki insuliny?
PROINsULINA
Łańcuchy A i B + peptyd C
Co jest głównym czynnikiem wydzielania insuliny?
Wzrost glikemii
Wzrost stężenia aminokwasów po posiłku
Prawidłowe stężenie insuliny we krwi na czczo
8-15 m.j./l
Komórki Beta trzustki- transporter
GLUT2
Etapy wydzielania insuliny z komórek beta trzustki
- Transport glukozy przez GLUT-2
- Metabolizm glukozy- powstawanie ATP
- ATP stymuluje Na-K-ATPazę
ATP stymuluje napływ Ca
ATP hamuje uwolnienie K - Ca powoduje uwolnienie insuliny z ziarnistości
Główne tkanki docelowe działania insuliny
Miocyty
Adipocyty
Hepatocyty
Efekt działania insuliny w wątrobie
(+) Glikogeneza
(+) Synteza VLDL, Lipogeneza
(-) Glikogenoliza, glukoneogeneza
Efekt działania insuliny w tkance tłuszczowej
(+) Lipaza lipoproteinowa LPL- hydroliza triglicerydów
(+) Lipogeneza
(-) Lipaza hormonozależna HL - lipoliza
Efekt działania insuliny w mięśniach
(+) Pobieranie glukozy (+) Glikgeneza (+) Synteza białek (+) Beta-oksydacja kwasów tłuszczowych -WKT (-) Proteoliza
WKT- działanie
Hamują insulinozależne użytkowanie glukozy przez mięśnie
Hamują glikogenolizę, glukoneogenezę w wątrobie
Główne enzymy odpowiedzialne za metaboliczne aspekty działania insuliny
Kinaza 3-fosfatydyloinozytolu
Kinaza białkowa B (Akt)
Głóny enzym odpowiedzialny za proliferację komórek insulinozależną
MAPK
Działanie somatostatyny
Hamuje zarówno działanie insuliny, jak i glukagonu
W jaki sposób hiperglikemia przyczynia się do uszkodzenia ściany naczyniowej?
1a. Glukoza reaguje z wolnymi grupami aminowymi białek ściany naczyń zmieniając ich funkcje, prowadząc do powstania zmian zwyrodnieniowych
1b. Rozkład glikownych białek –> późne końcowe produkty glikacji –> dalsza modyfikacja właściwości białek, wydzielanie cytokin, powstawanie nieodwracalncyh zmian naczyniowych
- Aktywacja szlaku sorbitolowego
- Aktywacja kinazy białkowej C
Aktywacja szlaku sorbitolowego- efekty
- Glukoza jest redukowana do sorbitolu- nadmiar uszkadza komórki na drodze osmotycznej
- Obniżenie mioinozytolu- zaburzenia metabolizmu inozytolu, obniżenie Na-K-ATPazy
Przyczyny niedoboru insuliny
- Spadek sekrecji (niedobór bezwzględny)
2. Spadek wrażliwości- insulinooporność (niedobór względny)
Rodzaje insulinooporności
a) przedreceptorowa- nadmierne wydzielanie hormonów o działaniu antagonistycznym do insuliny (adrenalina, glukagon, hormon wzrostu, kortyzol)
b) receptorowa- upośledzenie autofosforylacji tyrozyny w IRS-1
c) poreceptorowa- zaburzenie aktywności Akt, zaburzenie ekspresji genów i syntezy tranporterów glukozy
Mechanizm kompensacyjny dla insulinooporności
Hiperinsulinemia –> aktywacja MAPK
Patomechanizm rozwoju insulinooporności
- Dodatni bilans energetyczny- gromadzenie estrów triglicerydów w adipocytach
- Zwiększenie objętości adipocytów i niedotlenienie- wydzielanie MCP-1 (monocyty)
- Migracja monocytów, stan zapalny
- Aktywacja szlaku czynnika jądrowego kB (NF-kB)
- -> makrofagi, adipocyty- TNF-alfa, IL-6 - Dysfunkcja hormonalna tkanki tłuszczowej:
(+) leptyna, RBP-4, apelina, rezystyna, wisfatyna
(-) adiponektyna, omentyna - Zwiększona aktywność lipolityczna- wzrost WKT
Rozwój insulinooporności w wątrobie
- Leptyna hamuje autofosforylację IRS-1
- (+) ekspresji karboksykinazy PEP
(-) ekspresji glukokinazy - Nasilenie glukoneogenezy
Rozwój insulinooporności w miocytach
- Wzrost WKT
- Powstające ceramidy i DAG –> apoptoza przez aktywację NF-kB i ROS
TNF-alfa- działanie
(-) Lipogeneza (-) LPL
(+) Lipoliza (+) HL
Receptorowa insulinooporność- stymulacja autofosforylacji IRS-1 (?reszty serynowo-treoninowe?)
Poreceptorowa insulinooporność- harmowanie fosforylacji Akt, ekspresji GLUT4
Co wpłwa na ATP-zależny kanał potasowy?
TNFalfa
Leptyna
RBP-4- działanie
(-) ekspresja GLUT4 w tkance tłuszczowej
Receptorowa, poreceptorowan insulinooporność w mięśniach
(+) Glukoneogeneza w wątrobie (+) karboksykinaza PEP
Rezystyna- działanie
(-) Wrażliwości hepatocytów na insulinę
(+) Glukoneogeneza
Apelina- działanie
(+) wychwyt glukozy, zużycie
Działanie podobnie jak insulina
Korzystne działania niwelowane przez apelinooporność
Adiponektyna- działanie
Przeciwzapalne, hamujące TNF-alfa
Zwiększenie wrażliwości micoytów na działanie insuliny
(-) Wątrobowa glukoneogeneza
Działanie hepatoprotekcyjne
Omentyna- działanie
Udział w fosforylacji Akt w szlaku insulinowym
Ocena występowania insulinooporności- złoty standard
Metaboliczna klamra euglikemiczna- pomiar ilości glukozy potrzebnej do uzyskania jej stężenia na stałym poziomie w krążeniu w warunkach hiperinsulinemii
- Stały dożylny wlew insuliny
- Zmienny dożylny wlew 20% glukozy
- Pomiar glukozy co 5 minut
Ocena występowania insulinooporności- pośrednia
Wskaźnik HOMA-IR- stężenia na czczo
HOMA= insulina (uIU/mL) * glukoza (mmol/L)/22,5
Norma < 2,5
Rozpoznanie cukrzycy- oznaczenia glikemii w osoczu krwi żylnej- kryteria
Przygodnie (x2) 200 mg/dL 11 mmol/L
Na czczo 125 mg/dL 7 mmol/L
W 120. minucie OGTT 200 mg/dL 11 mmol/L
OGTT- test doustnego obciążenia glukozą
Gdy glikemia na czczo 100-125 mg/dL (5,5-7,0 mmol/L)
W 250 mL wody- 75g glukozy
Pobranie krwi po 2h
OGTT- rozpoznania
- IGF (nieprawidłowa glikemia na czczo) 100-125 g/dL
OGTT <140 mg/dL - IGT (upośledzona tolerancja glukozy)
OGTT 140-200 mg/dL - Cukrzyca
OGTT >200 mg/dL (11 mmol/L)
Krew włośniczkowa- stężenie glukozy
Na czczo niższe o 18 mg/dL
>110 mg/dL -cukrzyca
Klasyfikacja cukrzycy wg. ADA
- Cukrzyca typu 1
- Cukrzyca typu 2
- Inne typy cukrzycy
- Cukrzyca cięzarnych
Inne typy cukrzycy wg. ADA
- genetycznie uwarunkowana dysfunkcja komórek beta
- genetycznie uwarunkowana dysfunkcja receptora insuliny
- choroby tkanki egzokrynnej trzustki: zapalenie, uraz, nowotwór
- endokrynopatie: akromegalia, zespół Cushinga, glucagonoma, pheochromocytoma, nadczynność tarczycy
- po lekach: glikokortykosteroidy, hormony tarczycy, tiazydy (hipokaliemia)
- zakażenia: różyczka, cytomegalia
- rzadkie zespoły o podłożu autoimmunologicznym
- zespoły genetycznie zależne: Downa, Klinefeltera, Turnera, Pradera-Willego, porfiria
Etiopatogeneza cukrzycy typu I- geny i patogeneza
- HLA- DR3, HLA- DR4, HLA-DP, HLA-DQb
- Zadziałanie czynnika wyzwalającego- reakcja autoimmunologiczna komórek beta trzustki
- Limfocyty, makrofagi- IL-2, IFNgamma
Cukrzyca typu I- przeciwciała
Niespecyficzne przeciwciała przeciwwyspowe (ICA)
Specyficzne przeciwciała przeciwinsulinowe (IAA)
Przeciwciała przeciw dekarboksylazie kwasu glutaminowego (GAD)
Przeciwciała przeciwko białkowej fosfatazie tyrozynowej (IA-2)
Cukrzyca typu I u osób po 65 r.ż. (LADA)- przeciwciała
GAD
Cukrzyca typu I- główne objawy kliniczne
Pragnienie Częstomocz Zmęczenie i złe samopoczucie Utrata masy ciała Zaburzenia widzenia Nudności Wymioty Kwasica ketonowa
Co poprzedza wystąpienie cukrzycy typu II?
Stany przedcukrzycowe- IFG i IGT
Patogeneza rozwoju stanów przedcukrzycowych- mechanizmy
- Insulinooporność
2. Upośledzenie funkcji osi inkretynowej- nieprawidłowa dieta (-) GLP-1 podstawowego i poposiłkowego
Przez jakie komórki wydzielana jest GLP-1?
Komórki L jelita grubego
Czym spowodowana jest nieprawidłowa glikemia na czczo?
Zwiększonej wątrobowej syntezy glukozy w nocy
Co występuje w insulinooporności wątrobowej?
IFG- zaburzenie poposiłkowego wydzielania insuliny I fazy (do 10 minut)
Co występuje w insulinooporności miocytów?
IGT II fazy (60-120 minut)
Czym spowodowana jest progresja stanó przedcukrzycowych do cukrzycy?
Zmniejszanie się hiperinsulinemii kompensacyjnej do insulinooporności
Cukrzyca typu II- objawy kliniczne
Pragnienie Częstomocz Zmęczenie i złe samopoczucie Zwiększona częstość występowania zakażeń Zaburzenia widzenia Objawy powikłań późnych Zaburzenia psychiczne
Ostre powikłania cukrzycy
Śpiączka hipoglikemiczna
Śpiączka ketonowa
Śpiączka hipermolalna
Śpiączka mleczanowa
Śpiączka hipoglikemiczna
Hipoglikemia
Neuroglikopenia (głód, bóle głowy, dziwne zachowanie)
Mechanizm wyrównawczy: (+) układ adrenergiczny (tachykardia, pocenie się, drżenie, lęk)
(+) glukagon
(+) adrenalina z rdzenia nadnerczy
Hipoglikemia
<54 mg/dL [3 mmol/L]
Przedawkowanie insuliny, pochodnych sulfonylomocznika, nadmierny wysiłek fizyczny przy niedostateczne podaży węglowodanów
Śpiączka ketonowa
Ostry niedobór insuliny- zakażenie, zawał, operacja, duży stres, przeoczenie, zmniejszenie dawki insuliny
Duże [glukozy]- cukromocz, diureza osmotyczna, hipokaliemia
(+) Lipoliza z (-) glikolizy–> acetylo-CoA –> związki ketonowe
Hiperglikemia, kwasica
Odwodnienie, hipokaliemia, niedociśnienie, tachykardia, zaburzenia świadomości
Zapach acetonu z ust, oddech Kussmaula, bóle brzucha, nudności, wymioty
Glukoza: 180-1350 mg/dL
HCO2-: <15 mmol/L
pH <7,3
Luka anionowa >= 16 mmol/L
Śpiączka hipermolalna
Bardzo duża hipoglikemia i odwodnienie bez kwasicy ketonowej
Częściej u osób starszych
Czynniki predysponujące: słodkie napoje, zakażenie, pogorszenie funkcji nerek, tiazydy, diuretyki pętlowe
Glukoza: >900 mg/dL
HCO2- >18 mmol/L
Osmolalność: >340 mOsm/kg
Śpiączka mleczanowa
Mleczany: >7 mmol/L
Nadużycie alkoholu przy leczeniu METFORMINĄ
Przewlekłe powikłania cukrzycy
Mikroangiopatia- retinopatia, nefropatia
Makroangiopatia: zmiany typu miażdżycowego t. nerek, kończyn dolnych (stopa cukrzycowa), mózgowych (udary), wieńcowych (ChNS)
Neuropatia
Zakażenia
Retinopatia
Rozszerzenie włośniczek Przeciek płynu Okluzja włośniczek Angiogeneza Zwiększony przepływ krwi, hiperglikemia
Prosta, przedproliferacyjna, proliferacyjna, makulopatia
Nefropatia
Hiperfiltracja kłębuszkowa, glikacja białek błonowych
Zwiększona przepuszczalność dla białek –> do białkomoczu
Rodzaje nefropatii
- Ogniskowe stwardnienie kłębuszków nerkowych, guzkowe szkliwienie kłębuszków nerkowch typu Kimmelstiela-Wilsona
- Stwardnienie tętnic i tętniczek nerkowych
- Martwica brodawek nerkowych przy stosowaniu NLPZ
~Rozwój przewlekłej niewydolności nerek
Neuropatie
Niedokrwienie w małych naczyniach i zmiany metaboliczne –> demielinizacja nerwów
Rodzaje neuropatii
- Przewlekła neuropatia obwodowa- zaburzenia czucia
- Ostre zapalenie nerwów obwodowych- piekący ból stopy, przeczulica skóry
- Mononeuropatia- izolowane porażenie nerwu czaszkowego lub obwodowego
- Amiotrofia- uszkodzenie nerwów ruchowych obwodowych- zanik mięśni ud i obręczy kończyny dolnej
- Neuropatia wegetatywna- impotencja, hipotonia ortostatyczna, omdlenia, zaparcia lub biegunki, nudności, wymioty, pocenie się, zatrzymanie moczu
Zmiany skórne w przebiegu cukrzycy
- Zakażenia bakteryjne i grzybicze
- Kępki żółte
- Ziarniniak pierścieniowaty
- Dermopatia cukrzycowa- brązowe, bezbolesne grudki na podudziach
- Cukrzycowa nekrobioza tłuszczowata- łuskowate grudki na przedzie głównie nóg
- Pęcherze cukrzycowe- palce rąk i stóp, młodzi mężczyźni
- Bielactwo
