Typ C jako czynnik ryzyka chorób nowotworowych Flashcards
Rak
definicja
nowotwór złośliwy
stan, w którym dochodzi do niekontrolowanego rozwoju własnych, zmienionych morfologicznie i czynnościowo komórek, początkowo w miejscu pierwotnej zmiany, potem do naciekania otaczających tkanek i wreszcie - do wędrowania i namnażania się zmienionych komórek w miejscach odległych
PODZIAŁ NOWOTWORÓW
- Niezłośliwe
- O miejscowej złośliwości
- Złośliwe
→ raki
→ inne np. leukemia
→ mięsaki
Czynniki rakotwórcze
- Chemiczne (np. azbest, arsen, nikiel, benzen, dioksyny, alkohol)
- Fizyczne (promieniowanie jonizujące, promieniowanie UV)
- Biologiczne (HIV, helicobacter pylori, wirusy onkogenne - np. HPV)
Właściwe etapy rozwoju choroby nowotworowej
- inicjacja
- promocja
- progresja
Koncepcja rozwoju nowotworu złośliwego
FAZA INDUKCJI (15-30 LAT) → FAZA PRZEDINWAZYJNA (5-10 LAT) → FAZA INWAZYJNA (1-5 LAT) → FAZA ROZSIEWU (KILKA MIESIĘCY-5 LAT)
Wielka piątka złośliwców (rak)
- Rak płuc (zarówno w Europie jak i w Polsce) - w PL usmiercił 17 tys. mężczyzn (co stanowi 1/3 zgonów na raka wśród mężczyzn) oraz 4,5 tysiąca kobiet
- Rak jelita grubego
- Rak sutka (najwięcej zgonów wśród wszystkich nowotworów u kobiet - w PL 4,8 tys.)
- Rak prostaty (3,5 tys. zgonów wśród mężczyzn)
- Rak żołądka
U kogo częściej wyleczalny jest rak? m czy k?
u kobiet
Na raka czego najczęściej chorują i umierają kobiety?
zachorowalność - rak piersi: 22,2%
śmiertelność - rak płuc: 16,6%
Na raka czego najczęściej chorują i umierają mężczyźni?
rak płuc
zachorowalność: 17,7%
śmiertelność: 29,2%
Osobowość typu C wg Dolińskiej-Zygmunt
- kooperatywny, spokojny, cierpliwy, nieasertywny
- ukrywający negatywne emocje (szczególnie gniew)
- uległy wobec zewnętrznych autorytetów
Kolokwialnie mówiąc, to taka osobowość matki-polki, która poświęca się całkowicie innym, zapominając o własnym dobru
Osobowość typu C wg Oleś
współwystępowania wysokiego poziomu neurotyczności i intowersji obejmuje:
obniżone poczucie własnej wartości, brak wiary w siebie, bierność, skłonność do przeżywania stanów obniżonego nastroju i pesymistyczne nastawienie wobec przyszłości