Rozumienie zdrowia Flashcards
Zdrowie
definicja
Nie tylko brak choroby czy niedomagania, lecz również dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny (konstytuacja WHO). Rozumiane jako zdolność do adaptacji i samoobsługi
Choroba = brak zdrowia
Zdrowie > brak choroby
Rodzaje oceny choroby
- Ocena obiektywna (disease)
- Ocena subiektywna (illnes) np. poczucie ze jest się chorym, bez obiektywnych wskaźników
- Ocena społeczno-kulturowa (sickness) np. związane ze stygmatyzacją albo pełnieniem ról
Sposoby oceny zdrowia-choroby
1. Odczuwany stan somatyczny
(czuję się dobrze; czuję się źle)
2. Wskaźniki obiektywne
(nie mam gorączki; mam spuchniętą nogę)
Diagnostyczne
(nie masz grypy; masz anginę)
3. Sprawność funkcjonalna
- Ogólna
(mogę robić co chcę, nie mogę nic zrobić)
- Zadaniowa
(mogę grać w piłkę, nie mogę iść do szkoły)
4. Odczuwany stan afektywny
(mam dobry nastrój, jestem w złym humorze, mam objawy depresji)
5. Wynik przestrzegania zasad profilaktyki
(jestem aktywny fizycznie, piłem zimną wodę)
Wymiary zdrowia
**FIZYCZNY**-
PSYCHICZNY
- Umysłowy - inaczej poznawczy, np. myslenie, zdolność podejmowania decyzji
- Emocjonalny - afektywny -
**SPOŁECZNY**- utrzymywanie poprawnych relacji z innymi ludzmi oraz realizacja ról społecznych, zdrowie jest nam do tego potrzebne -
DUCHOWY- całkiem nowy wymiar, szczególne znaczenie w starszym wieku, ponieważ zdrowie w innych wymiarach stopniowo się wyczerpuje, a wymiar duchowy może rowijać się do końca życia. Dotyczy akceptacji tego, co nieuchronne, kojarzy się z potraumatycznym wzrostem -
**PUBLICZNY**- zdrowie całych grup np. ludność całego świata, całej europy, czy lokalna
W jakich aspektach rozpatrywane jest zdrowie psychiczne?
- negatywnym - brak występowania zaburzeń psychicznych
- funkcjonalnym - zdolność do spełniania określonych oczekiwań
- pozytywnym - pełny rozwój osobowości i ogólną umiejętność radzenia sobie w życiu
Depresja jako choroba cywilizacyjna
- depresja to najczęściej występująca choroba psychiczna i aktualnie to 4 najpoważniejszy problem zdrowotny na świecie
- szacuje się, że w 2030 roku depresja będzie najczęściej występującą chorobą na świecie
Ilu ludzi wg WHO choruje na depresję? (2021)
280 mln
Ilu dorosłych Polaków cierpi na zaburzenia psychiczne?
8 mln
Kto najczęściej choruje na depresję?
Kobiety i osoby starsze
Które miejsce zajmuje Polska pod względem samobójstw dzieci i młodzieży?
2 miejsce. Około 70 dzieci miesięcznie targa się na swoje życie
Kryteria zdrowia pozytywnego
- kontakt z rzeczywistością
- poczucie autonomii
- akceptacja samego siebie
- rozpoznawanie swoich mocnych stron
- konstruktywne kontakty z innymi
- radzenie sobie z wyzwaniami
- perspektywa przyszłości - koncentracja na własnej przyszłosci i swojego miejsca w świecie
Zdrowie publiczne
- stan zdrowia ludności
- system wiedzy i działań służący utrzymaniu i pomnażaniu zdrowia w skali społecznej
XIX w. - poprawa warunków środowiskowych
XX-XXI w. - higiena osobista, styl życia
Zdrowie publiczne - wielodyscyplinarne, medyczne i niemedyczne gałęzie wiedzy
Pojęcie zdrowia
- Stan (jak się aktualnie czuję, tu i teraz)
- Wynik (skutek) - rezultat własnych zachowań, np. jestem sprawny, bo ćwiczę
- Właściwość (zasób, potencjał) - zdolność człowieka do osiągania pełni własnych możliwości fizycznych, psychicznych i społecznych oraz reagowania na wyzwania środowiska
- Proces - to wykorzystywanie potencjałów biologicznych, psychologicznych i społecznych do sprostania zewnętrznym i wewnętrznym wymaganiom oraz osiągania celów indywidualych i społecznych bez chronicznego zaburzenia dynamicznej równowagi (Sęk)
-
Wartość - zdrowie jest wartością pozytywną, o której dąży człowiek, choroba natmiast jest wartością negatywną, której człowiek unika. Konflikt wartości: zdrowie, a praca,
- instrumentalna - coś co pozwala człowiekowi realizować różne cele życiowe
- autoteliczna - wartość sama w sobie, jako priorytet w hierarchii wartości
Biomedyczny model zdrowia
- Biologiczne przyczyny chorób
- Zdrowie jest rozpatrywane z perspektywy choroby w wymiarze biologicznym, w oderwaniu od całokształtu ludzkiego życia
- Koncentracja na chorym narządzie, a nie na chorym człowieku
Model biopsychospołeczny
Model biopsychospołeczny
Systemowe podejście do choroby (Bertalanffy)
- każdy system stanowi oddzielną całość
- systemy są ukierunkowane na określone cele i dążą do uzyskania równowagi funkcjonalnej
- zmiany lub zakłócenia na jednym poziomie oddziałują na inne
- Choroba rozpatrywana jest na wszystkich poziomach → nie ograniczone tylko do jednostki, np. choroba dziecka powoduje dysfunkcje w fukcjonowaniu rodziców
- Nacisk na związki między ciałem, a umysłem - nie jest to jedynie rozpatrywane na płaszczyźnie fizycznej, ale chodzi o wzajemny wpływ zdrowia psychicznego na fizyczne i na odwrót.
