Thema 2: H3

Question 1

Noem 2 typen sociale cognitie

Answer 1

1. Automatische. Vb vormen van 1e indruk bij ontmoeting
2. Gecontroleerde. Meer inspanning, weloverwogen

Werken vaak goed samen. Automatische manier kan opzij gezet worden voor de gecontroleerde.

Question 2

Beschrijf automatisch denken

Answer 2

1. Onbewust, onopzettelijk, onwillekeurig proces dat geen inspanning kost. Reflexen, impulsen, gewoontegedrag
2. Helpt om nieuwe situaties te begrijpen door verband met eerdere ervaringen.
3. Schema’s. Script

Question 3

Noem 6 kenmerken van schema’s

Answer 3

1. Mentale constructen waarmee we onze kennis over de sociale wereld organiseren rond thema’s of objecten.
2. Beïnvloeden de informatie die we opmerken, waarover we nadenken en die we ons herinneren.
3. Algemeen en omvat kennis over vele zaken
4. Nuttig + helpen wereld te organiseren en gaten in onze kennis te vullen.
5. Korsakov: onvermogen nieuwe schema’s vormen en informatie inpassen
6. Dubbelzinnigheid: hoe dubbelzinniger hoe meer we geneigd zijn om lege plekken in te vullen mbv schema’s.

Question 4

Wat is een script?

Answer 4

Schema over een specifieke gebeurtenis

Question 5

Hoe beïnvloedt toegankelijkheid het gebruik van schema’s?

Answer 5

Toegankelijkheid: De mate waarin schema’s en concepten zich op de voorgrond van ons bewustzijn bevinden waardoor het waarschijnlijker is dat we ze gebruiken bij onze oordelen over de sociale wereld.

2 soorten:
1. Blijvend toegankelijk door eerdere ervaringen. Constant actief en gereed voor gebruik bij het interpreteren van dubbelzinnige situaties. Bv. veel alcoholisme in omgeving –> sneller iemand interpreteren als alcoholist.
2. Tijdelijk toegankelijk, doordat gerelateerd aan doel van moment of door recente ervaringen. bv. net boek over psychische problemen gelezen dan kenmerken gebruiken om het gedrag van de man te interpreteren als geestesziek

Question 6

Noem 5 kenmerken van priming

Answer 6

1. Proces waarbij recente ervaringen de toegankelijkheid van een schema, kenmerk of concept vergroten.
2. Als: Gedachte kan pas als primer functioneren (invloed uitoefenen op onze indruk van de sociale wereld) als die zowel TOEGANKELIJK als TOEPASSELIJK is.
3. Ontvankelijkheid ook van invloed. vb. gewelddadige film kan alleen impliciete agressie oproepen bij agressieve- en niet bij niet-agressieve adolescenten
4. Priming kan gedrag van mensen beïnvloeden die worden beoordeeld. vb. sollicitanten zelfverzekerde herinnering.
5. Priming is voorbeeld van AUTOMATISCH denken, omdat het snel, onwillekeurig en onbewust gebeurt.

Question 7

Wat is het perseveratie-effect?

Answer 7

1. Bevinding dat opvattingen die mensen hebben over zichzelf en de sociale wereld aanhouden, ondanks bewijzen van tegendeel
2. Vasthoudend, maar kunnen ook omslaan na ontkrachtend bewijs

Question 8

Wat is het bestraffingseffect?

Answer 8

1. Positieve opvattingen over de sociale wereld + bewijs tegendeel –> zeer negatieve opvattingen.
2. Verklaring: mensen overschatte in welke mate hun opvatting obv nieuwe informatie moet worden bijgesteld en daardoor te veel doorschieten naar de negatieve kant
3. Alleen wanneer het om onterechte positieve informatie ging.

Question 9

Beschrijf 4 kenmerken van selffulfilling prophecy

Answer 9

Zichzelf waarmakende voorspelling
1. Mensen hebben een verwachting over hoe iemand anders is
2. Die verwachting beïnvloedt de manier waarop ze zich tegenover diegene gedragen
3. Hierdoor gaat diegene zich consistent met de verwachtingen gedragen
4. De verwachting komt uit

Voorbeeld van automatisch denken.

Question 10

Wat is pygmalioneffect

Answer 10

Positieve selffulfilling prophecy. Als er positieve verwachtingen zijn van mensen gaan zij beter presteren

Question 11

Wat is het Zeigarnikeffect

Answer 11

Eenmaal geactiveerde, maar nog niet voltooide doelen blijven ons automatische denken beheersen. Zeigarnik merkte op dat obers bestellingen onthielden tot er was afgerekend is. De bestelling wordt vastgehouden in het werkgeheugen tot het niet meer nodig is.

Doelen worden geactiveerd en kunnen mensen onbewust beïnvloeden.

Question 12

Noem kenmerken van automatisch beslissen

Answer 12

1. Onderzoek: veel nadenken kan het maken van de beste keuze in de weg staan.
2. Afleiding –> hulp. Vooral bij integratie van complexe informatie. ‘nachtje over slapen’
3. Afleiding helpt niet als duidelijke regels gevolgd moeten worden. vb: rekenen

Question 13

Beschrijf de relatie tussen automatisch denken en metaforen over lichaam en geest

Answer 13

1. Fysieke reacties spelen naast schema’s een rol bij onze oordelen en beslissingen.
2. Onderzoek: mate waarin mensen vreemden vertrouwen neemt toe bij de geur van iets schoons.
3. Fysieke sensatie kan een metafoor activeren –> vio oordeel over een niet-gerelateerd onderwerp. Vb. warmere indruk bij warme tov koude koffie; licht vs zwaar klembord vragenlijst; zwart-wit contrast –> denken

Question 14

Wat is beoordelingsheuristieken

Answer 14

Snelle beslisregels (mentale aannames) die mensen gebruiken om snel en efficiënt te kunnen oordelen (heuristiek komt van ontdekken). Ze zijn geen garantie voor correcte gevolgtrekkingen, maar wel vaak uiterst functioneel en praktisch.

Question 15

Benoem kenmerken van beschikbaarheidsheuristiek

Answer 15

1. Mentale aanname waarbij mensen een oordeel baseren op het gemak waarmee ze zich iets voor de geest kunnen halen.
2. vb: herinnering die te binnen schiet als basis voor een conclusie.
3. Vaak goede strategie
4. Nadeel: niet typerend voor het hele plaatje. Foute conclusies. vb. medische diagnoses obv symptomen.

Question 16

Beschrijf representatieheuristiek

Answer 16

Classificeren obv mate waarin het lijkt op een karakteristiek geval.

vb. iemand met blond haar met voorkeur voor het strand is een Zeeuw

Question 17

Wat is informatie over de basisfrequentie?

Answer 17

Informatie over de regelmaat waarmee leden van verschillende categorieën in de populatie voorkomen.

vb. hoeveel Zeeuwen in Groningen gaan studeren

Mensen concenteren zich te veel op individuele kenmerken van wat ze waarnemen (representatieheuristiek) en te weinig op basisfrequentie. Oa rol in rechtspraak (Lucia de B)

Question 18

Wat is het Forer-effect / Barnum-effect?

Answer 18

1. Feedback nav persoonlijkheidstest die op vrijwel iedereen van toepassing lijkt omdat we blijven steken in de representatieve voorbeelden die in ons opkomen wanneer we onderdelen van de feedback lezen en ons niet afvragen hoe vaak het is voorgekomen dat dit niet klopt.
2. ‘There’s a sucker born every minute’: mensen worden gemakkelijk voor de gek gehouden

Question 19

Beschrijf anker- en correctieheuristiek

Answer 19

1. Mentale aanname waarbij mensen een getal of waarde als beginpunt gebruiken en vervolgens onvoldoende op dit ankerpunt corrigeren.
2. vb: als rechter het aantal jaren straf bepalen en het getal 25 in je hoofd hebben. Dit naar beneden bijstellen leidt wss tot een hogere straf dan starten met het getal 5 en naar boven bijstellen.
3. Als beginwaarde deugdelijk en informatief is kan het een logische plek zijn om te beginnen.
4. Onderzoek: volkomen arbitraire beginwaarden kunnen de oordelen van mensen beïnvloeden.
5. Kennis en expertise kunnen mensen niet immuun maken voor anker- en correctieheuristiek

Question 20

Noem 3 manieren waarop ankerwaarden ons kunnen beïnvloeden

Answer 20

1. Verankeren is verwant aan de rol van toegankelijkheid. Beginpunt vergroot de toegankelijkheid van gedachten die daarmee overeenkomen.
2. Ankerwaarde is ondanks correctie van invloed. Hoewel mensen weten dat het beginpunt van redeneren niet correct is, blijken zij niet goed in staat hun redenering correct aan te passen.
3. Ankerwaarde fungeert als primer –> vergelijkbare getallen, maten.

Question 21

Beschrijf culturele determinanten van schema’s

Answer 21

1. Cultuur vio de inhoud van onze schema’s
2. Schema’s vanuit onze cultuur beïnvloeden sterk wat we waarnemen en wat we ons herinneren over de wereld.

Question 22

Beschrijf de analytische denkstijl

Answer 22

1. Manier van denken waarbij mensen zich richten op de KENMERKEN VAN OBJECTEN zonder aandacht te schenken aan de context.
2. WESTERSE cultuur

Question 23

Beschrijf de holistische denkstijl

Answer 23

1. Manier van denken waarbij mensen zich richten op het GEHEEL, mn de wijze waarop objecten zich TOT ELKAAR VERHOUDEN.
2. Oost-Aziatische cultuur

Question 24

Beschrijf 2 manieren waarop verschillen in holistisch vs analytisch denken zouden kunnen ontstaan

Answer 24

1. Verschillende filosofische tradities (nisbett). Oosters denken benadrukt onderlinge verbondenheid en relalitiviteit van alle verschijnselen. Westerse denken focus op onderlinge wetten die over verschijnselen regeren, los van context;
2. Verschillen in omgeving. Onafh van culturele achtergrond kunnen mensen zowel analytisch als holistisch denken (zelfde gereedschapskist), maar omgeving activeert 1 van de denkstijlen. vb: mensen denken holistisch bij Japanse foto’s

Question 25

Beschrijf gecontroleerd denken

Answer 25

Denken dat bewust, opzettelijk en uit vrije wil plaatsvindt en dat inspanning vereist. Kost mentale energie en kan maar over 1 object tegelijk

Question 26

Hoe verhouden gecontroleerd denken en vrije wil zich?

Answer 26

1. Hebben we vrije wil over onze daden?
2. Wegner: illusie van vrije wil. Discrepantie tussen bewuste gevoel van controle en werkelijke controle over ons eigen handelen. vb: ondersteunende communicatie per computer voor communicatief gehandicapte mensen waarbij degene die hielp in werkelijkheid de antwoorden gaf ipv degene die geholpen werd.
3. Geloof in mate van vrije wil heeft gevolgen. Hoe meer mensen geloven in vrije wil, hoe meer ze bereid zijn anderen te helpen en hoe minder immoreel gedrag.
4. Maatschappelijk belang van GELOOF in vrije wil.

Question 27

Benoem 8 kenmerken van tegenfeitelijk redeneren

Answer 27

1. Mentaal een aspect van het verleden veranderen zodat je je kunt voorstellen hoe het had kunnen zijn.
2. vb: denken dat je wel geslaagd zou zijn wanneer je een vraag anders had beantwoord.
3. Ontstaat vooral als nav negatieve ervaring. Van automatische piloot af.
4. Vio emotionele reacties op gebeurtenissen. Vooral als het makkelijk is mentaal de uitkomst ongedaan te maken.
5. Functioneel. Helpt bij verklaren van verbanden tussen gebeurtenissen + inzichten die voorbereiden op toekomstige gebeurtenissen en beslissingen
6. Paradoxale effecten op emoties van mensen. vb. verdrietig zijn met een zilveren medaille
7. Bewust en kost inspanning. Niet altijd opzettelijk of vrijwillig. Piekeren.

Question 28

Benoem 4 vormen van gecontroleerde sociale cognitie

Answer 28

1. Vrije wil
2. Tegenfeitelijk redeneren
3. Gedachteonderdrukking
4. Beter leren denken

Question 29

Beschrijf gedachteonderdrukking

Answer 29

1. Poging om alle gedachten over iets wat we zo snel mogelijk willen vergeten, te vermijden.
2. Afh van
   a) Monitoringsproces
   b) Operatingsproces

Processen operen gezamelijk. Moe of afgeleid –> monitoringsproces actiever dan operatingsproces –> hypertoegankelijkheid: meer ongewenste gedachten

Onderdrukken van gedachten heeft emotionele en fysieke prijs: immuunsysteem slechter.

Question 30

Wat is het monitorinsproces?

Answer 30

Automatisch deel van het gedachteonderdrukkingssysteem. Zoekt naar bewijzen dat de ongewenste gedachte op het punt staat in te breken in het bewustzijn

Question 31

Wat is het operatingsproces?

Answer 31

Gecontroleerde deel van het gedachteonderdrukkingssysteem dat in actie komt zodra de ongewenste gedachte is opgemerkt. Vereist inspanning. Bewuste poging om jezelf af te leiden door op zoek te gaan naar iets anders om aan te denken.

Question 32

Beschrijf barière van overdreven zelfvertrouwen

Answer 32

1. Mensen vertrouwen te veel op de nauwkeurigheid van hun eigen oordelen.
2. Aanpakken door
   a) Mensen aan twijfel brengen.
   b) Mensen enkele fundamentele statistische en methodologische principes mbt correct redeneren bij te brengen. Logische denkprocessen kunnen worden verbeterd

Question 33

Noem 3 redenen waarom priming automatisch denken is

Answer 33

Snel
Onwillekeurig
Onbewust