Takverkur og sjúkdómar í brjósthimnu

Question 1

Einkenni pleural sjúkdóma:

Answer 1

#Takverkur - oftast unilateral, (þungur/)stingur. Versnar við öndun og hreyfingu. getur leitt í öxl eða herðablað.
#Andþyngsli: ef stór effusion, compressive atelectasi, loftskiptatruflun.
#Almenn einkenni: hiti, undirliggjandi sjúkdómar

*parietal pleuran sem er viðkvæm, minna visceral. (parietal liggur nær rifjum, visceral að lungum) - innervering frá intercostal taugum / n. phrenicus

Question 2

Einkenni pleural sjúkdóma:

Answer 2

#Takverkur - oftast unilateral, (þungur/)stingur. Versnar við öndun og hreyfingu. getur leitt í öxl eða herðablað.
#Andþyngsli: ef stór effusion, compressive atelectasi, loftskiptatruflun.
#Almenn einkenni: hiti, undirliggjandi sjúkdómar

*parietal pleuran sem er viðkvæm, minna visceral. (parietal liggur nær rifjum, visceral að lungum)

Question 3

Við skoðun í takverk:

Answer 3

Minnkaðar öndunarhreyfingar (v. vekja)
Bankdeyfa (ef mikill takverkur; lunga þenst ekki nóg, oft dramatískara hjá krökkum)
Núningshljóð í inn og útöndun
Minnkuð öndunarhljóð (bronchial öndun eða brak fyrir ofan effusion.
Minnkaður tactile fremitus
Eymsli

Question 4

Brak (rales) heyrast í inn-/útöndun?

Answer 4

Innöndunarhljóð! ef líkt hljóð heyrist bæði í inn og útöndun getur það verið pleural friction rub.

Question 5

Skimunarpróf fyrir millirifjagigt:

Answer 5

Ýta á sternum; ef ekki verkur þá ekki millirifjagigt. (2 fingur á costosternal mótin).

Question 6

Dx takverks í thorax

Answer 6

Takverkur án rtg breytinga:

• pleurit - algengast
• epidemic pleurodynia (Bornholm’s syndrome, (e. coxacie B virus, vikutími + eftirköst, á sumrin, +- vökvi))
• Embolia pulm
• Pericarditis
• Costochondritis (Tietze’s syndrome ef bólga)
• Lupus & RA pleurit
• Subdiaphragmatisk vandamál
• Herpes Zoster - oft hyperreactive húð samhliða
• Trauma

Question 7

Meðferð takverkja frá fleiðru

Answer 7

• við undirliggjandi sjd
• Verkjastilling (indometacin og NSAID hafa langmesta virkni, paracetamol ekki gott. Sterkari verkjalyf, blokkdeyfingar). Geta verið slæmir verkir

*einn comfortid stíll virkar eins og tsar.

Question 8

Röntgenmynd í peurit:

Answer 8

Homogen skuggi (fyrir neðan ákveðna aflíðandi brún upp eftir thorax vegg)
meniscus teikn (concave vökvi í lunga)
Unilateral eða bilateral

*unilateral hægri effusion er algengari en vinstri, vegna hjartabilunar (tengt skertu flæði frá lymph drainagee í mediastinum).

Question 9

Röntgenmynd í peurit:

Answer 9

Homogen skuggi (fyrir neðan ákveðna aflíðandi brún upp eftir thorax vegg)
meniscus teikn (concave vökvi í lunga)
Unilateral eða bilateral

*unilateral hægri effusion er algengari en vinstri, vegna hjartabilunar (tengt skertu flæði frá lymph drainagee í mediastinum).

Question 10

Diff diagnosa vökvasöfnunar á rtg + takverkur

Answer 10

#Sýkingar: pneumonia - tuberculosis - sveppir og actinomycosis
#Æxli: meinvörp (adenocarcinoma) - mesothelioma - lymphoma
#PE, necrosa
#Ónæmisfræðileg: Dressler's, postepericardiotomy syndrome, SLE, RA
#Kviðarhol: Subphrenic abcess, lifrarabcess, pancreatit. MUNA að kviður getur presenterað í brjóstholi.
#Annað: Meig's syndromed, Yellow nail syndrome, atelectasi, trauma

• lungnabólga er með algengari orsökum.
• Berklar presentera oft sem pleural effusion.

Question 11

Dressler’s syndrome:

Answer 11

Autoimmune syndrome eftir skaða á pericardium/hjarta (oft eftir MI).
Presenterar sem pleurit og pericardit, hiti, stundum vökvaeffusion.
Þarf að kannast við.

Postpericardiotomy syndrome svipar til þess, er eftir stórar hjartaaðgerðir.

Question 12

Meig’s syndrome:

Answer 12

Eggjastokkakrabbamein sem presenterar með pleural effusion og ascites

Question 13

Yellow nail syndrome:

Answer 13

Oedema, bronchiectasis, gular neglur.

Question 14

Tegundir effusiona

Answer 14

Transudat
Exudat
Empyema
Blóðug effusion
Hemothorax
Chylothorax

Question 15

Tegundir effusiona

Answer 15

Transudat
Exudat
Empyema
Blóðug effusion
Hemothorax
Chylothorax

Question 16

Pathogenesa fleiðruvökvauppsöfnunar í vinstri hjartabilun

Answer 16

Ef hydrostatiski þrýstinngurinn í visceral pleura hækkar eins og í vinstri hjartabilun þá verður aukin vökvasöfnun interpleuralt. Transudativur lágprótínvökvi sem bendir ekki til sýkingar.
Einnig getur sést svipað í colloid osmótískum þrýstingslækkunum ss lifrarbiliun og nephrotic syndrome.

Question 17

Pathogenesa fleiðruvökvauppsöfnunar í vinstri hjartabilun

Answer 17

Ef hydrostatiski þrýstinngurinn í visceral pleura hækkar eins og í vinstri hjartabilun þá verður aukin vökvasöfnun interpleuralt. Transudativur lágprótínvökvi sem bendir ekki til sýkingar.
Einnig getur sést svipað í colloid osmótískum þrýstingslækkunum ss lifrarbiliun og nephrotic syndrome.

Question 18

Transudat vs exudat

Answer 18

Transudat: protín transudat ef

pleural protein/s-protein

Question 19

Transudative vökvi, ddx

Answer 19

Hár hydrostatískur þrýstingur:
- Hjartabilun
- constrictivur pericarditis
Lágur osmotískur þrýstingur
- hypoalbuminemia
- salt-retention
- Nephrotic syndrome
Intra-abdominal sjúkdómar
- cirrhosis
- peritoneal dialysis

Question 20

Transudative vökvi, ddx

Answer 20

Hár hydrostatískur þrýstingur:
- Hjartabilun
- constrictivur pericarditis
Lágur osmotískur þrýstingur
- hypoalbuminemia
- salt-retention
- Nephrotic syndrome
Intra-abdominal sjúkdómar
- cirrhosis
- peritoneal dialysis

Question 21

Exudative effusion í fleiðru ddx

Answer 21

Sýkingar
Illkynja sjúkdómar
Giktsjúkdómar/Sjálfsofnæmi
Lungnaemboliur
Intra-abdomial ástand
Ateletasis
Sjaldgæf syndrome

Question 22

Exudative effusion í fleiðru ddx

Answer 22

Sýkingar
Illkynja sjúkdómar
Giktsjúkdómar/Sjálfsofnæmi
Lungnaemboliur
Intra-abdomial ástand
Ateletasis
Sjaldgæf syndrome

Question 23

Transudat eða exudat í:

1. illkynja sjd
2. sýkingu.
3. CHF
4. PE
5. nephrotic syndrome
6. atelectasa
7. gigt/sjálfsónæmis sjúkdómar
8. peritoneal dialysu

Answer 23

1 exudat
2 exudat
3 transudat
4 exudat
5 transudat
6 exudat
7 exudat
8 transudat

Question 24

Transudat eða exudat í:

1. illkynja sjd
2. sýkingu.
3. CHF
4. PE
5. nephrotic syndrome
6. atelectasa
7. gigt/sjálfsónæmis sjúkdómar
8. peritoneal dialysu

Answer 24

1 exudat
2 exudat
3 transudat
4 exudat
5 transudat
6 exudat
7 exudat
8 transudat

Question 25

Stór effusion á rtg pulm -> 3 ddx

Answer 25

sýking - tumor - blæðing
CT skann hjálpar mikið til að meta hverni vökvadreifing er (hólfað? Eru hnútar? ) og til að finna út hvar best sé að stinga.

Question 26

Blóðug effusion ddx

Answer 26

illkynja
berklar
PE
Trauma
*lungnabólga getur líka valdið blóðugum effusionum en ekki miklum.
*oftast er hemothorax v. blæðinga frá intercostal æðum: ástunga/rifbrot.
Blóðug effusion vs hemothorax !

Question 27

Hemothorax skilgr

Answer 27

Blóðug effusion með Hct >30% af hct blóðs

Question 28

Thoracocentesis

Answer 28

Rannsókn á pleural vökva með ástungu.
Þjónar bæði therapeutic og diagnostisku markmiði.
Hægt að þræða katheter - gera ómstýrt - setja pig-tail.

Question 29

Ástunga á fleiðruvökva ala steinn

Answer 29

Í ástungu er krítískt á að deyfa til að byrja með! (stutta nálin oft notuð til að deyfa húðina). Byrjað er að percutera deyfuna; og farið 1-2 intercostalbilum fyrir neðan deyfuna. Það á að reyna að vera sem næst efri brún rifbeins. Fara nokkuð ofarlega inn skv mynd. Ef maður aspirerar vökva veit maður að maður er kominn að; þá tæmir maður vökvann úr deyfisprautunni. Ef maður fær ekki frían vökva í deyfingarnálina þá á maður ekki að fara með grófari nál inn þvi maður getur valdið blæðingum og allskonar! Svo á að þræða dren inn og niður. Passa að hafa lokað inn í sjúklinginn til að fyrirbyggja að hann andi að sér og loft festist inni í thorax ( sama principp er í central venu legg uppsetingu; passa að vera ekki að setja upp og láta sjúkling anda mjög djúpt því þá fylgir loft með í legginn!)

Question 30

Ástunga á fleiðruvökva ala steinn

Answer 30

Í ástungu er krítískt á að deyfa til að byrja með! (stutta nálin oft notuð til að deyfa húðina). Byrjað er að percutera deyfuna; og farið 1-2 intercostalbilum fyrir neðan deyfuna. Það á að reyna að vera sem næst efri brún rifbeins. Fara nokkuð ofarlega inn skv mynd. Ef maður aspirerar vökva veit maður að maður er kominn að; þá tæmir maður vökvann úr deyfisprautunni. Ef maður fær ekki frían vökva í deyfingarnálina þá á maður ekki að fara með grófari nál inn þvi maður getur valdið blæðingum og allskonar! Svo á að þræða dren inn og niður. Passa að hafa lokað inn í sjúklinginn til að fyrirbyggja að hann andi að sér og loft festist inni í thorax ( sama principp er í central venu legg uppsetingu; passa að vera ekki að setja upp og láta sjúkling anda mjög djúpt því þá fylgir loft með í legginn!)

Question 31

Blóðprufur í pleural effusion:

Answer 31

Prótín, LDH, sykur, pH, amylasi, triglyceride.
pH er orðið parameter sem skilur á milli þess hvort á að drenera eða ekki. Ef pH er undir 7,2 eða sykur er lágur þá bendir það til þess að sýkingin sé komin mikið af stað í pleurunni og þá á að drenera. Amylasi hjálpar líka

Question 32

Biopsia úr lunga, aðferðir:

Answer 32

Lokuð biopsia getur hjálpað í illkynja / berklum.

Thoracoscopiur þurfa svæfingu, hafa betri árangur og geta skoðað fleiðruna.

Question 33

Parapneumonic effusion:

Answer 33

• > gruggugur vökvi, leucocytosis, exudat, pH drenera. Grugg og loculationir eru líka merki um sýkingu. Aðalatriði er að maður bíður ekki með að ákveða að drenera, maður gerir það ; ekki láta sólina setjast á empyemu án þess að drenera hana! Gera það strax!
• > senda í Grams litun, ræktun og sérlitanir (TBC)

Question 34

Illkynja effusionir

Answer 34

Slæm prognosa. Adenocarcenoma sem hefur metastasað í pleura.
Stórar, blóðugar effusionir sem valda þrýstingi og andþyngslum.
Palliative meðferð (pleurodesis, samvextir milli fleiðra framkvæmdir með ertingu, d. talkúm)