Kæfisvefn

Question 1

Kæfisvefn tengist öðrum sjúkdómum

Answer 1

d. hjarta og æða
sykursýki
efnaskiptasjúkdómar
vélindabakflæði

Question 2

Dx við kæfisvefn (öndunarstopp að næturlagi)

Answer 2

Chayne stokes öndun: central, getur líka komið í vöku. ekki hrotur vegna þrengsla heldur óeðlileg öndun.

Question 3

Öndunarstopp í kæfisvefni, kvarði

Answer 3

Yfir 5 stopp á klst er kæfisvefn
5-15 vægur
15-30 meðal
30 og meira mikið

Einnig skilgreint sem yfir 30 öndunarhlé yfir nóttina, ásamt klínískum einkennum

Question 4

Svefnháðar öndunartruflanir skiptast í

Answer 4

öndunarhlé:
apnea, hypopnea. Obsturctive vegna þrengsla (kæfisvefn) eða miðlæg (d. cheyne stokes)

Vanöndun

Question 5

Apnea og hypopnea á íslensku

Answer 5

öndunarstopp (apnea) er öndunarhlé í svefni í amk 10 sek

minnkuð öndun (hypopnea)

Question 6

Á EEG í kæfisvefni vantar

Answer 6

Oft vantar stig 3 og 4. Afleiðingin syfja hjá fullorðnum og pirringur hjá börnum

Question 7

Einkenni og alvarleiki kæfisvefns

Answer 7

Einkenni eru mjög misjöfn og fylgja ekki tíðni öndunarstoppa.

Einkenni:
Dagsyfja og þreyta. Sofna við aðgerðir/samtöl. Háværar hrotur, öndunarhlé og óvær svefn ( byltur - vaknar - martraðir)
Tíð næturþvaglát og nætursviti
Vélinda bakflæði

*ittermittent hypoxian kemur miðlægum bólguþáttum í gang - ekki hugsa bara um hrotur og þreytu

Question 8

Áhættur kæfisvefns

Answer 8

4-6x auknar slysalíkur.

Question 9

Meðferð kæfisvefns

Answer 9

CPAP meðferð að næturlagi

cost beneficial; kemur í veg fyrri slys á fólki og munum

Question 10

Aukinn fjöldi öndunarhléa getur stafað af

KUNNA UTANAF

Answer 10

Áfengi, nefteppu (d. ofnæmi, kvef), eftir langa vöku, þegar sofið á baki.
Lyf: morfin, testosteron, sum svefnlyf (sérstaklega benzo).
Þyngdarauknin

Question 11

Aukinn fjöldi öndunarhléa getur stafað af

KUNNA UTANAF

Answer 11

Áfengi, nefteppu (d. ofnæmi, kvef), eftir langa vöku, þegar sofið á baki.
Lyf: morfin, testosteron, sum svefnlyf (sérstaklega benzo).
Þyngdarauknin

Question 12

3 cluster í kæfisvefni (þ.e. 3 undirhópar)

Answer 12

1 - lítil einkenni svefnleysis en áberandi dagsyfja (sofnar í samtölum, við öku)

2 - miklir erfiðleikar með svefn og svefnleysi, minni með fylgikvilla

3 - lítil einkenni svefnleysis en áberandi fylgikvillar (HTN, CV, obstructive lung disease)

Enginn munur á alvarleika kæfisvefns eða líkamsþyngd

Question 13

3 cluster í kæfisvefni (þ.e. 3 undirhópar)

Answer 13

1 - lítil einkenni svefnleysis en áberandi dagsyfja (sofnar í samtölum, við öku)

2 - miklir erfiðleikar með svefn og svefnleysi, minni með fylgikvilla

3 - lítil einkenni svefnleysis en áberandi fylgikvillar (HTN, CV, obstructive lung disease)

Enginn munur á alvarleika kæfisvefns eða líkamsþyngd

Question 14

Hversu margir hafa kæfisvefn?

Answer 14

10-20% amt

Question 15

Tíðarhvörf og kæfisvefn

Answer 15

konur fá frekar kæfisvefn eftir tíðarhvörf: hormónatengt. Önnur fitudreifing og progesteron er náttúrulega öndnarhvetjandi.

Question 16

Tíðarhvörf og kæfisvefn

Answer 16

konur fá frekar kæfisvefn eftir tíðarhvörf: hormónatengt. Önnur fitudreifing og progesteron er náttúrulega öndnarhvetjandi.

Question 17

Afhverju tíð þvaglát í kæfisvefni?

Answer 17

Þan hæ atrium, aukið venous return og losun á ANP spilar inn í. Meðalgildi vasopressins í lungnaslagæð hjá kæfisvefnssjúkldingum lækkar mjög mikið við notkun CPAP.
Tíð næturþvaglát eru ekki útilokandi á kæfisvefn!

Question 18

Asthmi og kæfisvefn

Answer 18

Sterk tengsl milli vélindabaksvæðis í svefni auk kæfisvefns við asthma og öndunarfæraeinkenni. sérstaklega yngra fólk 20-48 ára.
Sýran sogast upp vélindað þegar reynt er að soga loft niður í lungu.

Talið að um 5-10% asthmasjúklinga, fólk sem svarar illa meðhöndlun, séu með triad kæfisvefns, sýrubakflæðis og sýruertingar á nóttunni

Question 19

Stóru feitu karlarnir semsvara ekki asthma meðferð: hvað á til bragðs að taka?

Answer 19

prufa að setja á nexium í stað steranna sem aldrei virkuðu og endurmeta mtt kæfisvefns.

Question 20

Sjúkdómar tengdir kæfisvefni

Answer 20

Háþrýsting
Kransæðaþrengsl
Sykursýki
Þunglyndi
Öndunarfærasýkingar
Svefntruflanir
Lungnaháþrýsting
Hjartsláttartruflanir
Stroke
Skyndidauða

Question 21

HTN og kæfisvefn

Answer 21

HTN lækkar ef maður sefur með tæki. Í dag er kæfisvefn efst á listanum yfir þekktar ástæður HTN, helst í resistant HTN (svarar ekki 3 lyfja meðferð þar af thiazide). CPAP lækkar resistant háþrýsting um 7mmHg.
Út í héraði: taka blþr á morgnana áður en fara úr rúmi, og á kvöld 2x: eykur compliance að sjá muninn þegar viðkomandi fer á meðferð.

Miklar sveiflur í blþr fylgja einnig öndunarstoppum

Question 22

Afib og kæfisvefn

Answer 22

Eftir rafvendingu: mun algengara að Afib komi aftur ef ómeðhöndlaður kæfisvefn.

Næturmæla ef kæfisvefnseinkenni eða endurtekið Afib.

Question 23

Hvað eykur kæfisvefn hazard ratio á death from any cause mikið?

Answer 23

yfir 2

Question 24

Hvað eykur kæfisvefn hazard ratio á stroke eða death from any cause mikið?

Answer 24

yfir 2

því alvarlegri kæfisvefn því meiri líkur

Question 25

Ungir einstaklingar með TIA og CVL, hvað á að spyrja um?

Answer 25

muna að spyrja (sérstaklega unga) um einkenni kæfisvefns; næturmæla og meðhöndla!

Question 26

DM og kæfisvefn

Answer 26

Alla sjúklinga með DM2 ætti að spyrja út í kæfisvefnseinkenni og vísa á næturmælingu við grun

Question 27

COPD og kæfisvefn

Answer 27

hypoxia er sameiginlegur þáttur, veldur bólgusvörun (TNFa og IL8) og endothel dysfunction.
Ekki til skýrar niðurstöður EN
COPD og ómeðhöndlaður kæfisvefn saman; minni lífslíkur.

Question 28

Hversu margir með kæfisvefn eru offeitir?

Answer 28

ekki nema 1/3
annað sem þrengir að loftvegum, stundum er hægt að meðhöndla með aðgerð.
sérstaklega krakkar sem eru grannir (d. úfaðgerð).

Question 29

Hversu margir með kæfisvefn eru offeitir?

Answer 29

ekki nema 1/3
annað sem þrengir að loftvegum, stundum er hægt að meðhöndla með aðgerð.
sérstaklega krakkar sem eru grannir (d. úfaðgerð).

Question 30

Meðferð kæfisvefns

Answer 30

Tryggja opinn loftveg í svefni
1- skurðaðgerð (aðalmeðferð barna)
2 - neföndunargríma
3- bitgómur

Fer eftir niðurstöðu næturransóknar
Einnig þarf að taka tillit til ástands sjúklings, þyngdar og HNE mats
Allir þurfa fræðslu, tengsl við offitu, áhrif áfengis/lyfja, dagsyfju og akstur ofl.

Question 31

Bitgómur í meðferð kæfisvefns

Answer 31

valda aukning munnvatns, köfnunartilfinning að hafa uppí sér og ekki létt að venjast, yngra fólk fær oft miklar hrotur en minni kæfisvefn; 80% venjast þessu vel. Tannlæknar sjá um þetta.

Question 32

Meðferð kæfisvefns

Answer 32

Tryggja opinn loftveg í svefni
1- skurðaðgerð (aðalmeðferð barna)
2 - neföndunargríma: CPAP aðalmeðferð
3- bitgómur

Fer eftir niðurstöðu næturransóknar
Einnig þarf að taka tillit til ástands sjúklings, þyngdar og HNE mats
Allir þurfa fræðslu, tengsl við offitu, áhrif áfengis/lyfja, dagsyfju og akstur ofl.

Question 33

Bitgómur í meðferð kæfisvefns

Answer 33

valda aukning munnvatns, köfnunartilfinning að hafa uppí sér og ekki létt að venjast, yngra fólk fær oft miklar hrotur en minni kæfisvefn; 80% venjast þessu vel. Tannlæknar sjá um þetta.

Question 34

Skurðaðgerðir vegna kæfisvefns

Answer 34

Miða að opnun loftvegs
Nef: Septum aðgerðir og sepataka
Nefkok: nefkirtlataka
Munnkok: hálskirtlataka og aðgerðir á úfi og mjúkgómi
Tungurót: kirtilvefur skorinn burt / biti tekinn úr miðri tungu
Andlitsbein: hluti hökubeins færður framar /kjálki og haka flutt framar

*sænsk rannsókn á úftöku sýndi að 60% töldust læknaðir eftir 6 mánuði en 20% heildar aftur kominn með kæfisvefn að 2 árum liðnum. Offita áhættuþáttur.

Question 35

Meðferðarheldni CPAP v kæfisvefns

Answer 35

Um 70%.
Þeir sem hætta hætat á fyrstu vikum svo venst þetta.

Aukin áhætta á lélegri meðferðarheldni ef þeir sem eru með fylgikvilla; t.d. erfitt með að sofna (þurfa HAM), fótaóeirð (þurfa meðferð), þeir sem eru með Bruxisma (orphan einkenni, á að meðhöndla áður en kæfisvefnsmeðferð hefst).

Of hár þrýstingur í vél getur valdið lélegri meðferðarheldni.

Question 36

Hve margir nota CPAP öndunarvél í dag á íslandi

Answer 36

Tæplega 4000.

Question 37

Ef grunur um minnkaða öndunargetu í svefni á að spyrja um

Answer 37

þreytu (ekki syfju), höfuðverk að morgni, martraðir
taka blóðgös snemma morguns (HCO3 mikilvægast)
næturmæla
taka EMG og blásturspróf

höfuðverkur á morgna í 10-15 mín; hreinsar ekki koltvísýringinn út á nóttunni; mæla sem fyrst rétt eftir vaknar, mæla bicarb (24-26, hærra ef koltvísýringur safnast upp, compensering). Mest er stuðst við blásturspróf.

Question 38

Duchenne og kæfisvefnsmeðferð

Answer 38

Byrja áður en CO2 fer að hækka en ekki of snemma. viðmið þegar FVC hefur lækkað um 20% viðmiðs, eða þegar vanöndun er í svefni

Duchenne’s : ungir strákar, 1:4000 fæddra; uþb 1 annað hvert ár. gengur mjög hægt. fæðast eðlilegir, verða myotone og fer að koma á unglingsaldri. byrja öndunarfærameðferð áður en svefn-PCO2 fer að hækka.

CPAP hjálpar líka í MND: greining 6. ára, lifa án meðferðar í 3 ár; 20 á hverjum tíma því, lifa núna 11 mánuðum lengur vegna öndunarmeðferðar svo þeir eru 30 í dag.

Question 39

Bruxismi

Answer 39

tanngnístr að degi er sálrænt; að nóttu er þetta taugatengt. dýrasta greiningin hjá tannlænum; allt mélast í sundur ef það er brugsismi

Question 40

Rem rebound

Answer 40

Þegar fólk fer á CPAP fer það að dreyma mun meira þar sem nægur REM svefn hafði ekki náðst fyrir meðferð.

Rem- svefn hættulegasti tími; líklegast að deyja þá, Cardiovascular sérstaklega. sárasýkingar- þá v ittermittent hypoxiu