Málstofa lungnafyrirferð

Question 1

Solitary pulmonary nodule skilgreining

Answer 1

Stakur hnútur minni en 3 cm, hringlaga fyrirferð, oftast vel afmarkaður og umvafinn lungnavef. skilgreint út frá myndgreiningu.

Question 2

Fyrirferð í lunga stærra en 3cm

Answer 2

massi

Question 3

Algengi hnúta í lungum

Answer 3

8-51% skv skimun á CT. Oftast einkennalausir.

Question 4

Orsakir góðkynja og illkynja hnúta og hlutfall í myndgreiningu

Answer 4

Góðkynja: sýking, æxli, æðatengt, bólgutengt, annað

Illkynja: frumkomið krabbamein, meinvörp, carcinoid, annað

minna en 10% amk

Question 5

Sýkingar í lungum dx

Answer 5

Granuloma: Berklar, atypisk mycobacteria, sveppir

aðrar sýkingar: abcess (s.aureus sérstaklega), pneumocystis jirovecii, aspergilloma ofl

Question 6

Æxli í lungum

Answer 6

Oftast hamartoma

einnig lipoma, fibroma, neurofibroma, leiomyoma, angioma

Question 7

Æðatengdar fyrirferðir í lungum

Answer 7

PAVM’s og hematoma

Question 8

Bólgu hnútur í lungum

Answer 8

Sarcoid, Wegeners (granulomatosis með polyangiitis), RA (Caplan’s syndrome), amyloid og aðskotahlutur

Question 9

Granuloma í lungum

Answer 9

80% góðkynja stakra hnúta í lungum

hringlaga samsafn átfrumna, oftast utanum bakteriu, svepp eða aðskotahlut.
Sést einnig í system bólgusjúkdómum
Algengustu orsakir: sveppir (histoplasmosis, coccidiomycosis) og mycobacteria

Vefjafræðileg greining. Skipt í central necrosu (berklar) og án necrosu (annað)

Question 10

Hamartoma í lungum

Answer 10

10% góðkynja stakra hnúta
greinast oft í miðaldra fólki
vaxa hægt, eru vefjafræðilega misleit (brjósk, fita, stoðvefur..)
Poppkornsútlit á mynd

Question 11

Poppkornsútlit á mynd- hvað er það?

Answer 11

hamartoma í lungum

Question 12

Ikklynja hnútar í lungum - frumkomin krabbamein hver helst?

Answer 12

Adenocarcinoma(50%) , squamous cell (20%), large cell (5%)= NSCC (75%)

small cell carcinoma (20%)

Question 13

Hvaða krabbamein meinvarpa í lungun?

Answer 13

Adenocarcinoma, hlutfallslega fleiri sortuæxkli, eitilfrumukrabbamein

Brjóstakrabbamein
Ristilkrabbamein
Nýrnakrabbamein
Flöguþekukrabbamein í höfði og háls
Sortuæxli (malignant melanóma)
Eistnakrabbamein
Kaposi´s sarkóma
Non-Hodgkin Eitilfrumukrabbamein (BALT)
Önnur

Question 14

Hve margir deyja úr lungnakrabba á íslandi árlega?

Answer 14

um 130

fleiri dauðsföll en samanlagt úr brjósta, blöðruhálskirtils og ristilkrabba

Question 15

Vefjaflokkagreining lungnakrabba:

Answer 15

Greiningarskilmerki kirtilmyndandi krabbameins er kirtilmyndun og/eða slímmyndun, síðartalið innan fruma eða utan
Smásæ greiningarskilmerki flöguþekjukrabbameins eru millifrumubrýr og/eða hornefnismyndun, síðartalið innan fruma eða milli þeirra.
Stórfrumukrabbamein er að nokkru leyti afgangsstærð, það er æxli af ekki-smáfrumugerð sem ekki uppfylla smásæ skilmerki flöguþekju- eða kirtilkrabbameins. Stórar æxlisfrumur sem vaxa í þéttum breiðum án mynstursmyndunar.
Smáfrumukrabbamein: er skilgreint sem æxli án smásærrar mynsturmyndunar. Þéttar beiður breiður smárra æxlisfrumna sem vaxa án mynsturs. Flatarmál æxlisfrumna er um það bil tvöfalt meira en flatarmál eitilfrumna, æxlisfrumur eru umfrymissnauðar, kjarnakorn þeirra eru lítt áberandi og frumudeilingar margar..

Question 16

Paraneoplastic syndrome í undirflokkum lungnakrabba

Answer 16

SIADH, Cushing‘s, Lambert-Eaton (3%) -smáfrumukrabbamein

Pancoast syndrome

• Æxli í sperior sulcus
• Horner‘s

Superior vena cava syndrome
- Adenocarcinoma orsök í um 70% tilfella

LEMS: Um 60 % þeirra sem hafa Lambert eaton hafa undirliggjandi illkynja sjúkdóm og þá helst smáfrumukrabbamein í lungum

Hypertrophic osteoarthropathy: Clubbing, Periostitis og Arthritis

Question 17

Pancoast tumor - hvað einkennir

Answer 17

Tumor er í sup. sulcus:

verkur í öxl/handlegg (brachial plexus, annað)

Hæsi - lömun á (vinstir) n.laryngeus recurrens

Horner’s syndrome: ptosis, anhidrosis, miosis

Question 18

Pancoast tumor - hvað einkennir

Answer 18

Tumor er í sup. sulcus:

verkur í öxl/handlegg (brachial plexus, annað)

Hæsi - lömun á (vinstir) n.laryngeus recurrens

Horner’s syndrome: ptosis, anhidrosis, miosis. vegna infiltrationar á sympathetic ganglion og stellate ganglion

Question 19

Vaxtarhraði tumors metinn í myndgreiningu á

Answer 19

Metinn tvöföldunarhraði tumors (26% aukning þvermáls)

Question 20

Hrákasýni í uppvinnslu krabbameins í lungum; næmi og sértæki

Answer 20

Næmi rúmlega 60%, sértæki 99%

Question 21

Eftirfylgni meðalhnúts sem er líklega ekki illkynja?

Answer 21

CT án skuggaefnis lágskammta til að meta stærð

tekið á 3 mánaða fresti í ár, þá á hálfs árs fresti í annað ár.

Question 22

Æxlisvísar í blóði - hvað tengist hverju?

NSE
CEA
SCC
CYFRA21-1
CA125

Answer 22

NSE = smáfrumukrabbamein (Neuron specific enolase)

CEA = adenocarcinoma (Carcinoembryonic antigen)

SCC = flöguþekjukrabbamein (Squamous cell carcinoma Ag)

CYFRA 21-1
næmasti markerinn fyrir flöguþekjukrabbamein.
Spáir sjálfstætt fyrir um horfur

CA 125
Há sértækni fyrir adenocarcinoma - ekki smáfrumukrabbamein ef hækkað

Question 23

Æxlisvísar í blóði - hvað tengist hverju?

NSE
CEA
SCC
CYFRA21-1
CA125

Answer 23

NSE = smáfrumukrabbamein (Neuron specific enolase)

CEA = adenocarcinoma (Carcinoembryonic antigen)

SCC = flöguþekjukrabbamein (Squamous cell carcinoma Ag)

CYFRA 21-1
næmasti markerinn fyrir flöguþekjukrabbamein.
Spáir sjálfstætt fyrir um horfur

CA 125
Há sértækni fyrir adenocarcinoma - ekki smáfrumukrabbamein ef hækkað

Question 24

Undirbúningur undir lungnaaðgerð: Spirometria, hvaða gildi þurfa að vera?

Answer 24

FEV yfir 1,5L (yfir 40% af viðmiðunargildi): Sjúklingur þolir vel blaðnám

FEV yfir 2,0L (yfir 60% af viðmiðunargildi): Sjúklingur þolir vel brottnám

Eftir aðgerð verður að vera amk 1L FEV til að forðast öndunarbilun

Ef æxlið er stórt og búið að taka yfir svæði sem annars væri lungnavefur verður að taka það með

Question 25

Hvað veðrur VO2max í áreynsluprófi að vera fyrir lungnaaðgerð

Answer 25

yfir 10ml/kg/mín, helst yfir 15.

Question 26

Berkjuspeglun í uppvinnslu lungnakrabbameins

Answer 26

Til greiningar og stigunar, alltaf hluti uppvinnslu

Ef centralt æxli er 90% næmi, ef peripheral og litið 33%

Question 27

Stigun NSCLC og staðsetning fjarmeinvarpa

Answer 27

Stig I - Staðbundinn vöxtur + eitlaneikvæð æxli
Stig II - Peribronchial/hilar eitlar eða T2b/T3(stórt æxli)
Stig III - Mediastinal eitlar jákvæðir
IIIa - ipsilateral
IIIb - contralateral (alltaf óskurðtækt)
Stig IV - Fjarmeinvörp

Lungnakrabbamein meinvarpast helst til lifur, nýrnahetta og heila, en einnig til beina og í hitt lungað.

Question 28

Meðferð eftir stigi NSCLC

Answer 28

Stig 1 - skurðaðgerð eingöngu. Geislameðferð ef óskurðtækt.

Stig 2 - skurðaðgerð + adjuvant. Geislameðferð ef óskurðtækt.

Stig 3
a- lyfja og geislameðferð, skurðaðgerð í völdum tilfellum (smærri eitlameinvörp, helst á einni eitlastöð, ungur sjúklingur. 5ál um 30%)

b- lyfja og geislameðferð

Stig 4 - lyfjameðferð.

Undantekning: stakt meinvarp í heila eða nýrnahettu hjá hraustum einstakling er hægt að skera burt og down-gradea sjúkdóminn þannig.

Question 29

Hve margir eru skurðtækir á íslandi við lungnakrabbameini?

Answer 29

Um fjórðungur 25%.

2/3 eru með útbreiddan sjúkdóm við greiningu.

Question 30

Munur á tegundum thoracotomy (brjóstholsskurð)

Answer 30

Posterolateral brjóstholsskurður

• “Standard” skurðurinn
• Gott aðgengi
• Fer í gengum latissimus dorsi
• Oftast 4/5 millirifjabil

Anterolateral brjóstholsskurður er nú oftar notaður

• Minni sársauki/ör , verra aðgengi
• Betri hreyfigeta post-op
• “Muscle-sparing”
• Oftast 4/5 millirifjabil

Question 31

VATS

Answer 31

Hægt að framkvæma fleygskurð, blaðnám og jafnvel lungnabrottnám með VATS, sem er miniamlly invasive aðgerð. Þá er unnið í gengum port með aðstoð myndavélar. Sjáum á myndinni búið að fella saman lungað og unnið inní brjóstholinu eins og inní helli. Kosturinn við þetta er minni skurðsár/sársauki og sjúklingar eru fljótari að jafna sig eftir aðgerðina. Hins vegar er aðgerðin tæknilega erfið og krefst dýrs tækjabúnaðs.

Question 32

Skurðaðgerðir á lungum - tíðni mismunandi aðgerða og ábendingar

Answer 32

Lobectomy (blaðnám) - 80% - GULLSTANDARD
- lungnalappi og aðlægir eitlar fjarlægðir.

Pneumectomy (lungnabrottnám) í 10-15%
- þegar blaðnám dugar ekki, og ef meinvörp eru komin í miðlæga eitla. Mikil skerðing á lungnastarfsemi.

Fleygskurður 10%
- minni aðgerð, sjl ekki treyst í blaðnám eða lítil perihper æxli minni en 2 cm.
3x hærri endurkomutíðni krabbameins

Question 33

Skurðaðgerðir á lungum - tíðni mismunandi aðgerða og ábendingar

Answer 33

Lobectomy (blaðnám) - 80% - GULLSTANDARD
- lungnalappi og aðlægir eitlar fjarlægðir.

Pneumectomy (lungnabrottnám) í 10-15%
- þegar blaðnám dugar ekki, og ef meinvörp eru komin í miðlæga eitla. Mikil skerðing á lungnastarfsemi.

Fleygskurður 10%
- minni aðgerð, sjl ekki treyst í blaðnám eða lítil perihper æxli minni en 2 cm.
3x hærri endurkomutíðni krabbameins

Question 34

Fylgikvillar lungnabrottnáms/lobectomy

Answer 34

Alvarlegir 7%
- blæðing/enduraðgerð, hjartabilun, öndunarbilun, berkjufleiðrufistill

Minniháttar 17%
- Gáttaflökt, lungnabólga, sepsis, n.laryngeus recurrens skaði, sýking í fleiðru

Fylgikvillar eru um helmingi algengari í lungnabrottnámi

Question 35

Skurðdauði eftir lungnabrottnám og blaðnám á íslandi

Answer 35

Skurðdauði er dánartíðni innan 30 daga frá aðgerð

Eftir lobectomiu
-0.7% á íslandi (1-4% erlendis)

Eftir pneumonectomy
- 3.3% á íslandi (3.2-12% erlendis)