Sýklalyf almennt

Question 1

Lyfjafræði

Answer 1

Segir til um lífefnafræðielga og lífeðlisfræðielga verkun lyfja á mannskíkamann þar sem lyf er skilgreint sem efnasmaband sem hefur bein og fyrirsjáanleg áhrif á líffræðileg ferli

Question 2

Sýklalyf

Answer 2

Lyf sem eiga að drepa lífverur en skaða ekki menn, dýr eða plöntur

Question 3

Lyfjahvarfafræði

pharmacokinetics

Answer 3

segir til um hvað LÍKAMINN gerir við lyfin,

hugtak yfir hvernig lyf komast í blóðrásina eftir inntöku, dreifist um líkamann, skilst út eða umbreytast

Question 4

Lyfhrifafræði

pharmacodynamics

Answer 4

segir til um hvað LYFIN gera við líkamann, verkun lyfja á ákveðin líffæri eða líffærakerfi (hjarta, úttaugakerfi), hvernig lyfin verka á frumu í því líffæri/líffærakerfi eða sýkla ef verið er að tala um sýklalyf

Question 5

Sýkingar

Answer 5

sýklar sem trufla starfsemi líffærana, það koma fram viðbrögð og merki um óeðlilega starfsemi
roði, hiti, bólga, líkamshiti, hósti, slím, slappleiki

Question 6

Sýklar

Answer 6

Bakteriur, veirur, sveppir, frumdýr, ormar

Question 7

Sýklun

Answer 7

þegar það eru sýklar, BARA bakteriur eða frumdýr í líffæri sem hægt er að rækta en engin einkenni koma fram

Question 8

Staðbundnar sýkingar

Answer 8

Húðsýking, lungnabólga, nýrnasýking: á einum stað/í einu líffæri

Question 9

Fjölkerfa sýkingar
Sýklalost
Blóðsýking

Answer 9

Sýking hefur dreift sér í fleiri kerfi

sýklalost: sýking nær sér svi mikið á strik að líkaminn fer í lost -óeðlilegur blóðþrýstingur og óeðlileg starfsemi líffæra

blóðsýking: dreifir sér með blóðinu

Question 10

3x grunnmeðferðir sýkinga

Answer 10

Tilraunameðferð
Ákveðin meðferð
Fyrirbyggjandi meðferð

Question 11

Tilraunameðferð

Answer 11

Sýkillinn ekki þekktur en sýklalyf er valið, valið er byggt á klinisku mati, reynslu og þekkingu á staðbundinni sýklafræð
td tannrótarbólg -þekkju ekki en sjáum sýkingu -getum vitað hvaða sýklar það eru sem lifa í munni

Oft er byrjað á tilraunameðferð

Question 12

Ákveðin meðferð

Answer 12

Sýni er tekið og við þekkjum sýkinginn, getum þá skoðað hvaða sýklalyf er best og hagstæðast fyrir þann sýkil

Question 13

Fyrirbyggjandi meðferð

Answer 13

Koma í veg fyrir sýkingu, td mðe því að gefa sýklalyf fyrir tannaðgerð svo sýkill dreifist ekki með blóðrás í td hjarta

Question 14

Bælandi meðferð

Answer 14

Ólæknanlegur sýkill en getur haldið sýkingu niðri eða í skefjum með meðferð
bólgur í beinum geta verið ólæknandi

Question 15

2x mismunandi virkni sýklalyfja

Answer 15

Breiðvirk sýklalyf

Beinskeitt sýklalyf

Question 16

Breiðvirk sýklalyf
-dæmi um lyf
aukaverkanir

Answer 16

Eru lyf sem virka gegn mörgum sýklum og þá notuð í tilraunameðferðinni
-Tetracycklin
breiðvirk lyf hafa meiri aukaverkanir

Question 17

Beinskeitt sýklalyf
-dæmi um lyf
aukaverkanir

Answer 17

Virkt gegn fáum sýklum, notuð í ákveðinni meðferð við þekktum sýkli
-penicillin
beinskeitt sýklalyf hafa minni aukaverkanir en breiðvirk

Question 18

Hemjandi sýklalyf

Answer 18

Lyf sem hemja vöxt er notað ef varnir líkamans eru í lagi -þá stoppar sýkllyf vöt bakterianna en ónæmiskerfið sér um restina

oft notað við meðhöndlun á smitsjúkdómum

Question 19

Bakteríudrepandi lyf

Answer 19

Lyf sem drepa alveg bakteríur og líkaminn fær þá ekki tækifæri til að vinna á því sjálfur , notað ef varnir líkamans eru ekki í lagi td ónæmisbælandi eða ef um staðbundna sýkingu er að ræða einsog hjartaþelssýkingu eða heilahimnubólgu

Question 20

Hvaða sérhæfðu verkun hafa sýklalyf?

Answer 20

Sýklalyfin nýta sér mismunandi betamolisma sýklafrumna og mannafruma -þannig er munur á efnaskiptum lífveranna og efnaskiptum mannafrumna

Question 21

Hverjir eru 4x helstu verkunarstaðir Sýklalyfja

Answer 21

• Frumuveggur
• Ribosome
• mismunandi DNA
• mismunandi efnaskipti

Question 22

Aukaverkanir sýklalyfja

Answer 22

Meltingarvegur: ógleði, uppköst, kviðverkir, niðurgangur

Húð: útbrot, aukið ljósnæmi

Question 23

Afhverju koma fram aukverkanir í meltingarveg þegar tekið er inn sýklalyf?

Answer 23

Við erum að koma ójafnvægi á eðlilegu bakteriuflóru meltingarvegarins -sýklalyf drepur sumar af þessum bakteríum

Question 24

Hvernig milliverkanir má búast við vegna sýklalyfjanotkunar

Answer 24

• aukin virkni annarra lyfja vegna þai draga úr niðurboti
• minni virkni annarra lyfja vegna þau auka niðurbrot
• áfengi: möguleg milliverkun -þá mikil hætta á aukverkunum

Question 25

Hvað er sýklalyfjaónæmi

Answer 25

Það eru leiðir sem bakteriur finna til að verða ónæmar fyrir lyfinu, þær bera ónæmið svo með sér

Question 26

3x leiðir sem bakteriur nota til að verða ónæmar fyrir sýklalyfjum

Answer 26

1. Fara á milli manna
2. plasmid / gen sem er utan litnings er flutt í næsti bakteriu, genið er ekki næmt fyrir sýklalyfi -resistance gene
3. ónæmisgen -resistence gene er flutt milli erfðaþátta innani bakteriuna

Question 27

Hvernig kemst resistance genið inní bakteriuna?

Answer 27

conjugation: frumurnar tengjast saman og önnur kemur erfðaefninu í hina
transduction: veirur smita bakteriur, veirur geta borið gen í sinu erfðaefni og sett í bakteriur: nýtt ónæmisgen
transformation: bútar í erðaefni eru í umhverfinu eftir að fruma hefur drepist og önnur tekur fragmentin upp og setur ín erfðamengið

Question 28

Lífefnafræðilegar aðferðir bakteria til að fá sýklalyfjaónæmi

Answer 28

• breyta þeim bindistað sem lyf bindist
• koma í veg fyrir að lyf safnist upp í háum styrk í bakterium
• búa til leið svo sýklalyfið fer framhjá td efnahvarf
• búa til ensím sem gerir sýklalyfið óvirkt
• sýklalyfi er dælt út

Question 29

Notkunarreglur sýklalyfja

Answer 29

• taka sýni: finna vald
• velja lyf með þröngt verkunarbil, beinskeitt
• velja lyf mtt þekkingar, dreifingar, umbrot, hjáverkunum
• taka tillit til ástand líkamans, ef nýrin eru skemmd er ekki hægt að nota lyf sem brotnar niður í nýrum
• velja ódýrustu lyfin