Hjáverkanir Lyfja

Question 1

Aukaverkun

-Hvaða líffæri eru útsett fyrir aukaverkunum?

Answer 1

Öll önnur verkun en sú sem sóst er eftir hverju sinni þegar lyf er notað í venjulegum skömmtum skv læknisráði
-líffærakerfi með hraða myndun frumna td húð, blóðkerfi, slímhúð meltingarvegar og þau líffæri sem hafa áhrif á niðurbrot/útskilnað efna td nýru og lifur

Question 2

Hjáverkun

Answer 2

Aukaverkun og eiturverkun þegar lyf er notað í stærri skömmtum en á að gera eða röng notkun á lyfinu

Question 3

Alvarleg aukaverkun

Answer 3

leiðir til dauða, veldur fötlun, fjarveru frá vinu, fæðingargall, sjúkrahúsvistar eða lengingu á sjúkrahúsvist-lífshættulegt ástand

Question 4

Óvænt aukaverkun

Answer 4

óvæntar aukaverkanir sem grunur leikur á að tengist lyfinu bæði alvarlegar og ekki en eru ekki srkáðar í SPC eða sérlyfjaskrá

Question 5

3x Þættir sem valda aukaverkun

Answer 5

Lyfjaefni
Umbrotsefni
Hjálparefni

Question 6

Hjálparefni lyfs

Answer 6

efni sem kemur lyfinu á þægilegt og gott form fyrir sjúklinginn
td litarefni, rotvarnarefni, íblöndunarefni

Question 7

2x flokkunarkerfi aukaverkana

Answer 7

Flokkun I

Flokkun II

Question 8

Hvernig er flokkun aukaverkana skv flokkunakerfi I

6atr

Answer 8

• háð skammti (blæðing vegna warfarin)
• óháð skammti (ofnæmi, óþol)
• háð skammti og tíma (nýrnhettubæing vegna bólgueyðandi sterahormóna)
• háð tíma (krabbameinsmyndun vegna lyfja sem hafa áhrif á erfðefnið)
• fráhvarf (ávanabindandi lyf)
• mistök í lyfjagjöf (rangur styrkur)

Question 9

Hvernig er flokkun aukaverkana skv flokkunarkerfi II

A-B-C-D-E

Answer 9

• Augnmented: þegar aðalverkun lyfsins verður of mikil td of mikið warfarin: of mikil blóðþynning
• Bizarre: sjaldgjæfar, ofnæmi, lyfjaofnæmi sem er EKKI tengt aðalverkun lyfsins
• Condinous: fylgir langvarandi notkun á lyfinu
• Delayd: síðkomnar aukaverkanir td krabbameinsmyndun eftir að hafa tekið lyfið í áratugi
• Ending of use: fráhvafseinkenni eftir að lyfjagjöf er hætt td morfin

Question 10

Hverjur eru 6x áhættuþættir aukaverkana

Answer 10

• Aldur: börn og aldraðir. aldraðir hafa td hægari efnaskipti
• Fjöllyfjameðferð: Röng milliverkun á milli lyfja, áhrif lyfs eykt eða minnkar ef það er tekið með öðru lyfi
• Kyn: áhrif á hjarta og aukaverkanir eru lagnegari hjá KK svo þaf að passa egg kvenna td lyf tengd hormónum
• Erfðir: erfðabreyti í niðurbrotsensimum í lifur td CYP450
• Undirlyggjandi sjúkdómar: nýrna og lyfjavandamál þá getur lyf safnast upp í blóði og það eru auknar líkur á aukaverkunum
• Umhverfi: matarræði td greipsafi

Question 11

Kliniskar lyfjarannsóknir á aukaverkunum

in vitro vs in vivo

Answer 11

in vitro: forathugun á hvaða áhrif lyfið getur haft, eitranarannsóknir á læiffræðilegum áhrifum
in vivo: braáeitranarannsóknir á dýrum, rannsóknir á krabbameinshættu í dýrumm rannsóknir á eitrunaverkun á fósturþroska og æxlunargetu í dýrum

Question 12

3x mikilvægir flokkar aukaverkana

Answer 12

1. Skammtímabundnar aukaverkanir : tengjast aðalverkun lyfsins td þegar betablokkara sækja betadrenvirk viðtæki í hjartanu -aukaverkun getur komið æa marklíffærinu sem hægur hjartsláttur eða í öðru líffæri td berkjusamdráttur
2. Kjarnaskemmdir : eru aukaverkanir háðar tíma og áhrifin eru lengi að koma fram, mestar líkur á kjarnaskemmdum eru þegar frumuskiptingar eru í gangi og þessvegna verður að passa fóstur og kynfrumur. krabbameinsvaldar: carcinogens td estrogen veldur krabbameini hjá konum með BRACCS
3. Fósturskemmdir -ofnæmi : eiturverkanir af völdum lyfja eða umbrotsefna því umbrot er hægar í fóstrum, og vefjamyndunin er mjög næm fyrir turflun á mismunandi boðferðum

Question 13

Thalidomide

Answer 13

Er lyf sem var mælt með fyrir ófriskar konur að taka gegn þunglyndi og ógleði, þetta kom á markjað 1958 og olli mjög alvarlegum fósturskemmdum en var svo tekið af markaði ári 1961 því fósturgallar jukust samhliða notkun lyfsins. gallanir voru mismunandi eftir því á hvaða tímabili meðgöngunnar lyfip var tekið

Question 14

Lyf sem valda fósturskemmdum
D flokkur
Warfarin
Kinidin
ACE blokka
Anaboliskir sterar
Tetracyclin
Aminoglykosið

Answer 14

Warfarin: minnkaður vöxturm galli á útlimum augum og MTK
Kinidin: heyrnarleysi, vansköpun útlima
ACE blokkar: lítið blómagn, nýrnabilum
Anaboliskir sterar: Millikyn
Tetracyclin: lélegur glerungur, skertur beinvöxtur
Aminoglykosið: skemmdir á 8.heilataug

Question 15

4X Tegundir af lyfjaofnæmi hver eru viðbrögðin?
IBráðaofnæmi
IIFrumuyfirborðsofnæmi
IIIFléttumyndun
IVFrumubundið ofnæmi

Answer 15

Bráða: ofsakláði, lost, astmi
Frumuyfirborðs: blóðlýsa, hvítkornafækkun, blóðflögufækkun
Fléttumynun: nýrnabólga, æðabólga, lungnasjúkdómur
Frumubundið ofnæmi: útbrot, sjálfosfnæmissjúkdómar