Sýkingavarnir Flashcards
Afleiðingar spítalasýkinga
valda sj. tjóni og versta dauða, hækka kostnað við heilbrigðisþjónustu, draga úr árangri skurðaðgerða
Fimm ábendingar fyrir handhreinsun
- Fyrir snertingu við sjúkling
- Fyrir hrein og aseptísk verk
- Eftir mögulega líkamsvessamengun
- Eftir snertingu við sjúkling
- Eftir snertingu við umhverfi sjúklings
Endogen sýking
eigin flóra sjúklings sem kemst á annað líkamssvæði
(oft vegna aðgerða/inniliggjandi leggja)
Exogen sýking
smit úr umhverfi, öðrum sj, starfsfólki, tækjum og áhöldum
Spítalasýkingar
sýking sem sj fær inn á spítala og er afleiðing sjúkrahúsdvalarinnar , tíundi hver sj fær inn á spítala
Snertismit
- Beint m. höndum
- Óbeint m. t.d. menguðum áhöldum, tækjum og tólum
Dropasmit
dropar frá öndunarvegi við hósta og hnerra
- influensa, kvef
Droparnir falla til jarðar frá 1- 2 meter fjarlægð
Úðasmit
úði (léttara) frá öndunarvegi
- berklar, mislingar, hlaupabóla
Blóðborið smit - sýklar
HIV, lifrarbólga B og C
Blóðborið smit
Smitast m. stungu af nálum og hnífum sem notaðir hafa verið í sýkta einstaklinga
Líkamsvessi frá sýktum einstaklinig, einkum blóð kemst á slímhúð eða sár eða rifur á húð
Kynmök
Móður -> barns: fæðing, brjóstagjöf
Vinnubrögð, hvernig við sinnum öllum alltaf (vitum ekki hverjir eru smitaðir alltaf)
Grundvallarsmitgát
Grundvallarsmitgát fellst í
- Handhreinsun
- Notkun á hlífðarbúnaði
- Vörn gegn stunguóhöppum
- Þrif á notuðum áhöldum
- Þrif í umhverfi
- Hóstavarúð
- Frágangur á óhreinu líni og sorpi
- Örugg lyfjagjöf við stungur
Hendur skal þvo með vatni og sápu
þegar hendur eru sjáanlega óhreinar, mengaðar líkamsvessum og þegar sjúklingur er með niðurgang
Handsprittun
almennt betri kostur ef hendur eru ekki sjáanlega óhreinar (hefur líka mýkjandi efni)
Nærumhverfi
Svæði sjúklings
Fjærumhverfi
Umhverfi utan nærumhverfi sjúklings
Allt sem fer á milli sjúklinga
Hanskar
Nota þegar hætta er á snertingu við rofna húð, slímhúð, blóð og aðra líkamsvessa og áhöld sem menguð eru líkamsvessum
Alltaf að nota í snertismitseinangrun
Handhreinsun eftir notkun
Önnur hanskanotkun
ef meðhöndla þarf ertandi efni eða efni sem geta frásogast um húð, t.d. frumudrepandi lyf (krabbameinslyf), sýklalyf og sótthreinsiefni
Fínagnagrímur - FFP3 og FFP2
Hindra úðasmit og slettur í munn og nef
FFP3 er þéttari
Fínagnagrímur með ventil
notað þegar þarf að vera með grímu lengi inni hjá sjúklingi og auðveldar öndun
- Má ekki setja á sjúkling
Hóstavarúð
aldrei að hósta/hnerra í lófa, heldur í ermina
Hreinsun
þegar sjáanleg lífæn óhreinindi og ryk er fjarlægt (vatni, sápu, burstun)
Sótthreinsun
eyðing sýkla á vaxtafromi:
- Eyðing flestra sjúkdómsvaldandi örvera
- Eyðir ekki sporum/gróum
Dauðhreinsun
eyðing allra örvera
Hvað er sótthreinsað
- Hlutir sem koma í nána snertingu við sj og við slímhúðir
- Sótthreinsun húðar fyrir stungur og aðgerðir
- Í umhverfi - t.d. eftir einangrun
Sótthreinsun - algengustu aðferðir
- hiti 85-95°
- sótthreinsiefni
- eftir leiðbeiningum
Hástigssótthreinsa
Allt sem snertir slímhúðir
Lágstigssótthreinsun
- Rúm og borð sj þegar sj útskrifast
- Hlustunarpípur, blóðþrýstingsmælar, súrefnismettunarmælar
Áhaldaþvottavélar
hreinsa fyrst með vatni og sápu. Sótthreinsa lokin með hita 90°C í 1 mín
- Þarf að raða þannig að sápuvatnið og síðan hitinn komist að öllum flötum áhaldanna
Virkon
1% sótthreinsun í umhverfi (t.d. eftir einangrun)
Oxandi efni
Hefur sápuvirkni og sótthreinsuvirkni efni (nóg að nota einu sinni)
Sótthreinsar á 10-30 mín
Á að blanda 1 töflu (virkon) í 500 ml
Dauðhreinsun - Autoclavi
t.d. 134°C í 5 mín eða 121°C í 15-20 mín
Cidex Opa
sótthreinsun á áhöldum
Hástigssótthreinsun
Þvo þarf áhöldin áður en þau fara í lausnina
Aldrei notað til að nota á umhverfi
Sjúkrahússpritt
notað mikið - alkoholefni - eldfimt
70% VOL etanól- ísóprópanól blanda og vatn
Notist á hreina fleti
-Lífræn efni draga úr virkni (t.d. æla eða blóð - þarf að þrífa það fyrst)
-Spritt þarf að þorna
Hreinsispritt
alkoholefni - eldfimt
70% VOL etanól-isopróanól blanda C9-11 alkahól etoxýlat og vatn
Með sápuvirkni
Slæmt fyrir plast
Ensímlausnir - hreinsun
Efni sem innihalda ensím sem leysa upp lífræn efni (blóð, kolvetni, sterkju, prótein)
(Lipasi, proteasi, amylasi ofl.)
Notuð með sápuefnum í áhaldaþvottavélum
höld menguð líkamsvessum stundum lögð í enzymlausn svo ekki storkni á þeim
EKKI sótthreinsiefni. Bakteríur geta ekki fjölgað sér í lausninni en geta lifað af.
Notað til að storkni ekki á
Notað t.d. á skurðdeildum , fæðingagangi, mikið af rannsóknun
Hreinsun-sótthreinsun-dauðhreinsun : Spaulding flokkun
- Mikil hætta á sýkingu: áhöld og tæki sem notuð eru í blóðraut/vefi mega ekki bera neinar örverur
-Skurðáhöld, nálar, ígræðanlegir hluti, liðsjár, kviðsjár - þarf að dauðhreinsa milli sj
- Talsverð hætta á sýkingu : áhöld og tæki sem snerta slímhúð eða rofna húð mega ekki bera örverur á vaxtaformi
-Holsjár í meltingarveg, öndunarveg og þvagfæri, kokrennur, hitamælar - þarf að hástigssótthreinsa milli sj.
- Lítil hætta á sýkingu : áhöld, tæki og hluti sem hvorki snerta slímhúð né rofna húð mega ekki bera sýkingarhæfar örverur
-Bekjur, hlustunarpípur, stasar - þarf að hreinsa og/eða sótthreinsa á milli sj.
Skolherbergi
herbergi þar sem er sótthreinsað og hreinsað
kemur inn:
óhrein/menguð áhöld, þvag, hægðir, sorp, óhreint lín
úr herberginu:
vel varið sorp, vel varið óhreint lín, sótthreinsið áhöld
lín sem er rakt af líkamsvessum
skal láta í glæra plastpoka áður en það fer í venjulegan línpoka
Almennt lín
í hvíta taupoka/hvíta plastpoka og loka vel
Sóttmengað lín og sorp
- lín í vatnsuppleysanlegan poka (Elika) - við setjum allt lín inn á stofunni í þessa poka. Síðan þegar við erum að taka pokann úr herberginu þá setjum það í hvíta poka - setjum aldrei hvítan poka inn í herbergið því þá getur það smitast
- sorp í gulan poka - glær poki frá einangrunar herbergi fer í gulan poka þegar komið er úr herberginu
Viðbótarsmitgát
bætist ofan á grundvallarsmitgát - einangrun
Varnareinangrun
verja sjúklinginn sjálfan
Snertismitseinangrun
undirbúið einangrun vel - fjarlægið allt af stofu sem ekki á að nota
Snertismitgát - helstu ástæður
-Clostridium difficile = niðurgangur
-Nóró = upp/niður
-RS veira = öndunarfærasýkingar
-Hmpv = öndunarf. (líka dropasmit)
-Mósa
-Aðrar ónæmar bakt.
Dropasmitgát - helstu ástæður
-Inflúensa
-Streprokokkus A
-Meningokokkar =heilahimnubólga
-PÓP, PIP = penicillin ónæmir pneumokokkar
-Kíghósti, barnaveiki
-Hettusótt, rauðir hundar
-Nóró þegar sj. kastar upp
-Mósa ef sj. er með mósalungnabólgu
Úðasmitgát - Helsta ástæða
-Berklar
-Hlaupabóla (snertismit líka)
-Mislingar (snertismit líka)
Snertismitgát
Sloppur, hanskar
sýnataka og gösun eftir MÓSA, VRE, Karba einangrun
Dropa- og snertismitseinangrun
Skurðstofugríma, sloppur, hanskar
Úðasmitseinangrun
Alltaf fínangnagríma, sloppur og hanskar ef snertismitgát líka
Aspetísk vinnubrögð
vinna við dauðhreinsaðar aðstæður , passar að halda öllum fletum dauðhreinsuðum. Megum ekki menga áhöld sem verið er að nota
Sýking
nægilegt magn bakteræiunnar berst inn í líkamann og veldur vefjaskemmdum
Sýklun
vistun fjölgun bakteríunnar á/í lííkama án þess að valda skaða
