Šećerna bolest (14) Flashcards
diabetes mellitus
skupina metaboličnih poremećaja metabolizma ugljikohidrata, masti i bjelančevina
temeljna značajka je HIPERGLIKEMIJA koja može biti posljedica poremećaja lučenja ili djelovanja inzulina ili oboje
dugotrajna hiperglikemija za posljedicu ima oštećenja brojnih organa (bubrega, očiju, živaca i krvnih žila
dijagnoza:
-razina glukoze u krvi (natašte i dva sata nakon opterećenja glukozom)
-razina hemoglobina A1c (glikozilirani hemoglobin A)
opekline i traume mogu uzrokovati prolaznu glikemiju zbog lučenja katekolamina i kortizola
šećerna bolest tip 1
stanično posredovana autoimuna bolest
dolazi do destrukcije beta stanica lagerhansovih otočića
bolesnici ovisni o inzulinu
najčešće se razvija u djetinjstvu - juvenilni tip bolesti
simtomi se pojavljuju u adolescenata
u krvi većine bolesnika se mogu naći protutijela na stanice otočića, na inzulin, na enzim-dekarboksilazu glutaminske kiseline ili tirozin-fosfataze (ta protutijela bolesnici imaju puno ranije od simptomatske bolesti)
genska podloga bolesti - HLA-DR lokusi (DR3 ili DR4)
povezanost razvoja bolesti sa smanjenom raznolikošću crijevnih bakterija
u ranoj dječjoj dobi se bolest razvija naglo s potpunim nedostatkom inzulina i razvojem KETOACIDOZE
u starijih se bolest razvija polagano jer postoji ostatna funkcija beta stanica čime se sprječava ketoacidoza (sklonost razvoju autoimunih bolesti)
šećerna bolest tip 2 (‘‘neovisna o inzulinu’’/’‘adultni tip dijabetesa’’)
obuhvaća genske i okolišne čimbenike te upalnu reakciju
nastaje kao kombinacija
-rezistencije perifernih tkiva na inzulin (relativna inzulinska deficijencija) ili
-neadekvatnog odgovora beta stanica
zbog toga je razina inzulina normalna ili viša od normalna i rijetko se pojavljuje ketoacidoza
u odrasle pretile osobe (dob, manjak tjelesne aktivnosti, prehrana)
disfunkcija beta stanica nastaje zbog dugotrajne inzulinske rezistencije što posljedično dovodi do HIPERINZULINIZMA
drugi specifični tipovi šećerne bolesti
MONOGENSKI DEFEKTI BETA STANICA
-šećerna bolest zrele dobi u mladih (MODY)
-osobe imaju kliničku sliku šećerne bolesti tipa 2 ali u ranijoj dobi (smanjeno izlučivanje inzulina bez poremećaja u njegovu djelovanju)
GENSKI DEFEKTI U INZULINSKOJ AKTIVNOSTI
-mutacija inzulinskih receptora
(dovodi do njegove poremećene sinteze, vezanja inzulina i aktivnosti)
-CRNA AKANTOZA - dijabetes udružen s baršunastom hiperpignmentacijom kože
BOLESTI EGZOKRINOG DIJELA GUŠTEAČE
-npr. pankreatitis, trauma, resekcije gušterače
-oštećuju tkivo gušterače i uzrokuju smanjenje broja beta stanica
ENDOKRINOPATIJE
-hormon rasta, kortizol i glukagon su antagonisti inzulina (njihovo povećano izlučivanje uzrokuje dijabetes)
ŠEĆERNA BOLEST UZROKOVANA LJEKOVIMA ILI KEMIJSKIM TVARIMA
-ljekovi djeluju na inzulin ili na perifernu rezistenciju
INFEKCIJE VIRUSIMA
-npr rubeola, citomegalovirus, coksackie B, mumps, adenovirus
-kongenitalne infekcije
gestacijska šrećerna bolest
pojava netolerancije glukoze za vrijeme trudnoće
ugl šećerna bolest tipa 2
patogeneza šećerne bolesti
inzulin je najmoćniji anabolički hormon u organizmu, glavna funkcija mu je poticanje ulaska glukoze u stanice (stanice skeletnog i srčanog mišića i adipocita)
ulazak glukoze u moždane stanice u mozak NE OVISI o inzulinu
inzulin potiče sintezu glikogena, masti i proteina, smanjuje lipolizu te pomaže staničnom rastu i diferencijaciji
normalna razina glukoze održava se pomoću:
-otpuštanje glukoze iz jetre
-potrošnja glukoze u perifernim tkivima
-aktivnost inzulina i glukagona
patogeneza šećerne bolesti
inzulin je najmoćniji anabolički hormon u organizmu, glavna funkcija mu je poticanje ulaska glukoze u stanice (stanice skeletnog i srčanog mišića i adipocita)
ulazak glukoze u moždane stanice u mozak NE OVISI o inzulinu
inzulin potiče sintezu glikogena, masti i proteina, smanjuje lipolizu te pomaže staničnom rastu i diferencijaciji
normalna razina glukoze održava se pomoću:
-otpuštanje glukoze iz jetre
-potrošnja glukoze u perifernim tkivima
-aktivnost inzulina i glukagona
PROINZULIN (inaktivna forma) =inzulin+ostatni C-peptid koji su zajedno pohranjeni u sekretornim granulama
C-peptid služi kao pokazatelj funkcije beta stanica:
-u šećernoj bolesti tip 1 je snižen ili ga nema
-u šećernoj bolesti tip 2 je povišen
poticaj za otpuštanje inzulina je vezanje glukoze za inzulin-neovisni-receptor GLUT-2 na površini beta stanica
vezanje glukoze stimulira otpuštanje ali i sintezu inzulina
*arginin i leucin stimuliraju otpuštanje ali NE i sintezu
patologija šećerne bolesti
komplikacije dugtrajne šećerne bolesti:
MAKROANGIOPATIJE - uzrokuju ubrzanu atersklerozu te time povećavaju rizik za nastanak infarkta moždanog ili gangrene noge
MIKROANGIOPATIJE -izražene u mrežnici, bubrezima i prefiernim živcima
za praćenje glikemije se prati HbA1c (normalna razina je 7%)
uzroci nastanka kroničnih komplikacija šećerne bolesti
NEENZIMSKA GLIKOZILACIJA PROTEINA
-proces vezanja glukoze na unutarst i izvanst proteine BEZ posredovanja enzima
-izravno povezana s razinom hiperglikemije
AKTIVACIJA PROTEIN KINAZE -C
UNUTARSTANIČNA HIPERGLIKEMIJA S POREMEĆENIM METABOLIZMOM POLIOLA
-događa se u tkivima čije stanice ne koriste inzulin za transport glukoze, pa se hiperglikemija očituje metaboliziranjem u sorbitol (potreban NADPH koji će posljedično postati nedostupan za obnavljanje glutationa)
-zbog smanjene količine glutationa stanice postanu osjetljive na oksidativni stres - DIJABETIČKE NEUROPATIJE
-povećana koncentracija sorbitola uzrokuje povećanu st osmolarnost i bubrenje pa kod oka nastaje zamućenje
patološke promjene u organima kod bolesnika
GUŠTERAČA
a) šećerna bolest tipa 1 - dolazi do redukcije BROJA i VELIČINE otočića i do nakupljanja limfocita T u njima
b) sećerna bolest tip 2 - doalzi do redukcije VELIČINE otočića i do amiloidoze između stanica i krvnih žila
c) gestacijska bolest - hiperplazija i hipertrofija otočića (vidljiva kod novorođenčadi majko sa bolešću)
DIJABETIČKA BOLEST VELIKIH KRVNIH ŽILA
-izražena disfunkcija endotela uzrokovana rezistencijom i hiperglikemijom
-dolazi do ateroskleroze (infarkt miokarda, angrena noge)
HIJALINA ATERIOLOSKLEROZA
-uzrokuje hipertenziju i ateriosklerozu (zbog zadebljnja stijenki arteriola)
DIJABETIČKE MIKROANGIOPATIJE
-posljedica zadebljanja bazalne membrane kapilara iako je ona zadebljanja dolazi do prevelikog propuštanja proteina (retinopatija, nefropatija i neuropatija)
DIJABETIČKA NEFROPATIJA
-bubrezi najčešće oštećen organ u dijabetesu
-dolazi do promjena u glomerulu (zadebljanje bazalne membrane, difuzna mezangijalna skleroza, nodularna glomeruloskleroza (KIMMELSTIEL-WILSONOVA BOLEST), skleroza krvnih žila, pijelonefritis i nekrotizirajući papilitis
BOLESTI OKA
-retinopatija (pretjerana vaskulizacija zbog hipoksije i VEGF), katarakta i glaukom
BOLESTI ŽIVČANOG SUSTAVA
-i periferni i središnji su pogođeni
-najčešći oblik je DISTALNA SIMETRIČNA POLINEUROPATIJA DONJIH EKSTREMITETA koja obuhvaća senzoričku i motoričku funkciju, kasnije mogu biti zahvaćeni i gornji ekstremiteti
-moguća i autonomna disfunkcija (poremećaj pražnjenja crijeva i mjehura)
klinička slika
ovisi o vrti dijabetesa
početak bolesti se očituje trijasom simptoma -POLIURIJA
-POLIDIPSIJA (dehidracija)
-POLIFAGIJA (glukoneogene aminokiseline)
dijabetička ketoacidoza je komplikacija (češće) dijabetesa tipa 1
kod bolesnika s teškim nedostatkom inzulina ADRENALIN blokira rezidualni inzulin i stimurila lučenje glukagona
nedostatak inzulina aktivira LIPOPROTEIN-LIPAZU što dovodi do povećane lipolize (povećane koncentracije slobodnih masnih kiselina koje se u jetri esterificiraju)–> stvaranje ketonskih tijela (ketonemija i ketonurija)
dijabetes tipa 2
-se očituje poliurijom i polidipsijom
-u dekompenziranom stanju bolesnici mogu razviti HIPEROSMOLARNU NEKETOTIČNU KOMU koja nastaje zbog teške dehidracije
-hipertenzija dodatno djeluje na oštećenje endotela zajedno sa hiperglikemijom i rezistencijom na inzulin
dodatni čimbenik kardiovaskularnog rizika je dislipidemija
-vodeći rizik zatajenja bubrega je dijabetička nefropatija
-sljepoća
‘‘NEUROPATIJA U PODRUČJU RUKAVICA I ČARAPA’’
