RYTM DOBOWY

Question 1

jaki jest podział rytmów biologicznych ze względu na czas trwania?

Answer 1

krótkookresowe
średniookresowe: ultradialne (<20h) oraz circadialne (20-28h)
długookresowe: infradialne (>28h)

Question 2

jakie przykładowe hormony są wydzielane niezależnie od snu (ale zależne od pory dnia)?

Answer 2

kortykoliberyna (CRH)
tyreoliberyna (TRH)
tyreotropina (TSH)
kortyzol
melatonina

Question 3

jakie przykładowe hormony są wydzielane zależnie do snu?

Answer 3

hormon wzrostu (GH)
prolaktyna

Question 4

jakie są przykładowe modulatory rytmów biologicznych?

Answer 4

• temperatura otoczenia
• interakcje społeczne
• interwencje farmakologiczne
• wysiłek
• wzorce jedzenia i picia

Question 5

jaki jest główny neurogenerator rytmu biologicznego ?

Answer 5

jądra nadskrzyżowaniowe (SCN)

Question 6

jakie są neuronalne drogi wejścia komunikujące się z jądrem nadskrzyżowaniowym SCN?

Answer 6

ipRGCs (takie komórki zwojowe) zawierające melanopsynę komunikujące się z SCN drogą siatkówkowo-podwzgórzową (RHT)

Question 7

jaki jest główny bodziec nastawczy jądra nadskrzyzowaniowego SCN?

Answer 7

światło

Question 8

gdzie znajdują się ipRGCs?

Answer 8

są to komórki zwojowe siatkówki

Question 9

czy światło pełni funkcję nastawczą w przypadku osób niewidomych?

Answer 9

tak ponieważ depolaryzacja ipRGCs jest niezależna od pobudzenia czopków i pręcików

Question 10

jak SCN wpływa na funkcję szyszynki?

Answer 10

jądro nadskrzyżowaniowe hamuje wydzielanie melatoniny z szyszynki, przy niskiej aktywności SCN szlak pobudzający szyszynkę do wydzielanie melatoniny jest odhamowany

Question 11

na jakie konkretnie jądro SCN wpływa hamująco (jądro to należy do szlaku neuronalnego pobudzającego szyszynkę to wydzielania melatoniny)?

Answer 11

jądro przykomorowe (PVN)

Question 12

co powoduje zahamowanie PVN (jądra przykomorowego)?

Answer 12

hamowanie ICM –> hamowanie SCG zwoju szyjnego górnego –> noradrenergiczne włókna współczulne –> hamowanie wydzielanie szyszynkowego

Question 13

jaki jest I neuron szlaku siatkówkowo-podwzgórzowo-szyszynkowego (RHP)?

Answer 13

ipRGCs - światło aktywuje neurony zwojowe siatkówki (ipRGCs, mRGCs) zwierające malanopsynę

Question 14

jaki jest II neuron szlaku siatkówkowo-podwzgórzowo-szyszynkowego (RHP)?

Answer 14

SCN - pobudzenie szczerzy się drogą siatkówkowo-podwzgórzową (RHT), aksonami glutaminoergicznymi której zakończenie stanowią neurony SCN

Question 15

jaki jest III neuron szlaku siatkówkowo-podwzgórzowo-szyszynkowego (RHP)?

Answer 15

PVN - jądro przykomorowe - aksony GABA-ergiczne neuronów SCN hamują neurony jadra przykomorowego (PVN), które wykazują toniczną aktywność

Question 16

jaki jest IV neuron szlaku siatkówkowo-podwzgórzowo-szyszynkowego (RHP)?

Answer 16

IML - W nocy, przy niezahamowanych neuronach PVN, aksony z PVN (Glu i
AVP) pobudzają przedwzwojowe włókna współczulne w IML rdzenia piersiowego

Question 17

jaki jest V neuron szlaku siatkówkowo-podwzgórzowo-szyszynkowego (RHP)?

Answer 17

SCG - zwój szyjny górny - aksony cholinergiczne (ACh) neuronów IML (jądro przednio-boczne) docierają do neuronów
współczulnych pozazwojowych w SCG

Question 18

jaki jest VI neuron szlaku siatkówkowo-podwzgórzowo-szyszynkowego (RHP)?

Answer 18

komórka wydzielnicza: pinealocyt – Pobudzenie dociera aksonami
noradrenergicznymi (NE) do szyszynki, z której, po pobudzeniu receptorów β-
adrenergicznych uwalniany jest hormon – melatonina.

Question 19

czym jest zespół niespiesznej fazy snu?

Answer 19

tzw. skowronek
czas zasypiania i obudzenia wcześniejszy od standardowego, np. zasypianie 19:00
‐20:00, pobudka 3:00 – 4:00
postać rodzinna – autosomalna dominująca (FASPS)

Question 20

czym jest zespół opóźnionej fazy snu?

Answer 20

tzw. sowa
- Zasypianie typowo między 1:00 a 6:00, pobudka po 8:00.

Question 21

co to znaczy że rytm jest swobodnie biegający ?

Answer 21

• Zaburzenie rytmu zasypiania, które odpowiada endogennym fluktuacjom
  generatora rytmu okołodobowego (SCN), a nie wynika z czynników zewnętrznych
• Często, choć nie zawsze, osoba zasypia w kolejnych dniach coraz później, co
  odpowiada wydłużeniu endogennego rytmu okołodobowego do 25‐26 godzin.

Question 22

czym objawia się nieregularny rytm snu i czuwania?

Answer 22

• typowo występują 3 lub więcej epizody snu podczas doby, przy nieregularnym
  zasypianiu w kolejnych dniach
• często u osób starszych z demencją, a także u dzieci z zaburzeniami rozwojowymi
• może być następstwem guza mózgu lub urazu mózgu

Question 23

czym jest jet lag?

Answer 23

Zespół nagłej zmiany czasowej - wywołany szybkim przemieszczaniem do różnych stref czasowych, co powoduje
przesunięcie fazy czasowej rytmu biologicznego względem rytmu zewnętrznego

Question 24

jak zmienia się długość doby w podróży ze wschodu na zachód i odwrotnie?

Answer 24

podróżowanie ze wschodu na zachód powoduje wyprzedzenie fazy endogennego
rytmu (wg godzin zegarowych doba staje się dłuższa) , z zachodu na wschód
odwrotnie.

Question 25

podróż w którym kierunku sprawia większe trudności przystosowawcze?

Answer 25

z zachodu na wschód ponieważ doba jest krótsza

Question 26

ile wynosi resynchronizacja w podróży na zachód a ile na wschód?

Answer 26

1,5 godz./dobę przy podróżowaniu na zachód
1 godz. na dobę przy podróży na wschód