rak endometrium Flashcards
rak endometrium przed 40 rż
4%
rak endometrium - podział molekularny (TCGA)
1) POLE - polymerase e, ultra-mutated tumors
- częsta zamiana C –> A w domenie POLE
- endometrioidalne
- PTEN, PIK3R1, PIK3A, KRAS
- 6-10% przypadków
- często młode kobiety,
- pomimo G3 i IB, LVSI+ najlepsze rokowanie
2) MSI - misrosatelite unstable
- endometrioidalne
- MSI, KRAS
- wysoka ekspresja rec dla progesteronu
- 25% ma wznowę
- pośrednie rokowanie
3) mała liczba kopii - niski poziom somatycznych zmian liczby kopii DNA
- endometrioidalny G1/G2, stabilność mikrosatelitarna, często mutacja CTNNB1
- pośrednie rokowanie
4) duża liczba kopii - wysoki poziom somatycznych zmian liczby kopii DNA (SCNA high)
- surowicze i endometrioidalne G3
- TP53, FBXWamp;, PPP2R1A
- najgorsze rokowanie
- niestabilność chromosomowa
cz ryzka raka endo
zesp Lyncha - ryzyko 40-60% (5% raków PYT, gorsze rokowanie) - tu ryzyko raka endometrium typu I
tamoksyfen po menopauzie (RR 4,0) - przed menopauzą nie zwiększa
tamosifen –> wywołuje polipy endometrialne (w nich ryzyko raka 9% vs 0,5% w populacji ogólnej)
Otyłość - przez TNF (PYT)
BMI - 25 - 30 RR 1,3; gdy > 30 –> 2,5
(ale z wysokim BMI lepiej rokują)
BMI - cz ryzyka każdego raka endo. Też surowiczego i jasnokomórkowego
IUD i IUD-LNG zmniejsza
HTZ ciągły zmniejsza ryzyko. Sekwencyjny HTZ może zwiększać (tak w wytycznych PTGO)
przerzuty do węzłów w raku endom w zal od G i LVSI i wielkość guza
G1 (<5% lite utkanie nowotworu) - 5% miednica, 3 aorta
G2 (5 - 50% litego utkania)
G3 (> 50% litego utkania) - 17% miednica, 28% aorta
ale większa zależność od FIGO niż G
G1, G2 i G3 to odpowiednio
3%, 7% i 7% w IA
15%, 17% i 35% w IB
LVSI(+) - 38%
LVSI(-) - 4%
IA G1/G2 guz < 2 cm –> 0.8%
izolowane meta do węzłów okołoaortalnych - ogólnie 2% w rakach endometrium. Ale w rakach z meta do węzłów 23% ma izolowane to aorty. 50% pacjentek z meta do miednicy ma meta do aorty
pacjenci z meta do węzłów w EC (Guo i wsp 2020)
- 45 - miednica i aorta
- 40 - izolowana miednica
- 15 - izolowana aorta
rak endo - G1 i G2 - jaka diagnostyka?
USG, intra, lub RM –> w celu oceny grubości naciekania mięśnia
rak endo - kiedy można zostawić jajniki?
< 45 rż
endometrioidalny G1
IA (w badaniu śródoperacyjnym)
trzeba usunąć jajowody
Badania pokazują, że to nie pogarsza, a niektóre metaanalizy, że pozostawienie jajników nawet wydłuża OS!
Limfadenektomia - w raku endometirum - zalecenia (wg ESMO, ESGO, ESTRO) i PTGO - są takie same
IA G1 i G2 - niezalecana (wg PTGO można odstąpić)
IA G3 i IB G1/G2 - do rozważenia (prędzej w IB G1/G2 niż IA G3)
IB G3 i raki nieendometrioidalne - zrobić
generalnie w raku niskiego i pośredniego ryzyka nie robić. Limfadenetkomia jest wazna w grupie pośredniego-wysokiego i wysokiego
gdy LVSI+ i zrobisz węzły i nie ma meta –> nie musi mieć tele
gdy IB G3 i zrobisz węzły i nie ma meta –> nie musi mieć chemii
u każdej z FIGO >= II, (tj II, IIIA i IIIB, IIIC i IVA)
IVB - nie robić limfadenektomii (ew jako cytoredukcja)
Laparoskopia vs laparotomia w raku endo - powikłania śród i pooperacyjne
śródooperacyjne - takie samo
pooperacyjne - mniej po laparoskopii
> 65 rż - bez różnic w wynikach
35 BMI - laparoskopia nieopłacalna, bo za duże ryzyko konwersji
Limfadenetkomia w raku endo a OS
Benedetti i wsp. oraz ASTEC trial –> bez korzści
metaanaliza Kim i wsp.
- niskie ryzyko - bez korzyści
- wysokie ryzyko - wydłuża OS
rak endometrium i fertility sparing
rak IA i G1 (musi być RM lub eskperckie USG - wg PTGO - całkowicie wykluczono naciekanie mięśniówki)
oraz rozrost z atypią /EIN
octan medroksyprogesteronu 400-600 mg/dobe
octan megestrolu 160-320 mg/dobę
lub LNG-IUD (mniej prac; ale można łączyć z doustnymi)
po 3-6 miesiącach: łyżeczkowanie, MR lub histeroskopia –> jeśli dobre efekty to szybko dziecko (nawet ART).
szansa na spontaniczna ciąże 28%
z ART 39% (nawet 60%)
odpowiedź u 76%
Nawroty u 24% - zwykle po 1,5 roku
gdy była zakrzepica wcześniej - to dać aGnRH
inh. aromatazy nie dawać, bo mało skuteczne
jeśli brak efektów –> histerektomia
(G2 wg PTGO też… ale nie jako fertility sparing tylko tak sobie:))
rak endometrium FIGO II
prosta histerektomia (wg ESMO, ESGO i ESTRO) + limf miedniczna i okołoaortalna
rak endometrium FIGO III i IVA
Operujemy ZAWSZE gdy jest szansa na R0
korzystna całkowita cytoredukcja - OS ok 42 miesiące
bez operacji 2 miesiące
gdy nie sa się R0 to:
1) chemioterapia (raczej TK) i teleradioterpia
2) chemioterapia neoadjuwantowa i operacja lub radioterapia
rak nieendometrioidalny
leczenie jak w endometrioidalnym, oraz
omentektomia w surowiczym i mięsakoraku (wg PTGO)
w jasnokomórkowy i niezróznicowanym - nie trzeba omentektomii
gdy meta do sieci, to też z więzadłem żołądkowo-okrężniczym i żołądkowo-śledzionowym
leczenie adjuvantowe w raku endometrium FIGO I
albo nic, albo brachy, albo tele, ew tele+ chemia
nie ma opcji brachy + tele w FIGO I!
ryzyko niskie (IA, G1-G2, LVSI-) - nic
ryzyko pośrednie (IB, G1-G2, LVSI-) - tylko brachyterapia.
Po 60 raczej nie stosować nic. W tej grupie RT zmniejsza ryzyko wznowy, ale nie wydłuża OS.
ryzyko pośrednie wyższe (IA/B, G1-G2, LVSI+)
- węzły ujemne - brachyterapia
- brak węzłów - tele (bo LVIS+)
ryzyko pośrednie wyższe (IA, G3, LVSI+/-)
- węzły ujemne (nawet jak LVSI+) - brachyterapia
- brak węzłów;
- LVSI (-) - brachy
- LVSI (+) - tele
wysokie (IB G3, LVSI+/-)
- węzły ujemne - tele (brachy do rozważenia jako alternatywa dla tele)
- brak węzłów - tele, rozważyć chemię
największa korzyść z brachyterapii w endo FIGO I?
grupa o pośrednim wyższym ryzyku
chemioterapia w raku endo wysokiego ryzyka (IB G3)
badania MANGO-ILIADe i NSGO 9501 wskazują na korzyści z chemoradioterapii.
ale ostatecznie jest mało pacjentek i są to analizy retrospektywne - więc chemia nie jest rutynowo zalecana
adjuvantowe w raku endometrium FIGO II
G1/G2 wezły (-), LVSI (-) - tylko brachy
G1/G2 brak węzłów - tele i ew. brachy (gdy naciek na margines)
G3 - tele, ew. brachy (gdy naciek na margines) ew. chemia (szczegónie gdy nie ma węzłów)
adjuvantowe w endometrioidalnym raku endometrium FIGO III
gdy R0 i nieresekcyjny - tele i chemioterapia
podstawa to chemia, a tele dla zmniejszenia ryzyka wznowy miejscowej
adjuvantowe w raku endometrium nieendometrioidalnym
w NCCN serous, clear cell, undif i carcinosarcoma traktowane są jako jedno
surowiczy i jasnokomórkowy
- IA bez LVSI - brachy bez chemii (wg NCCN: chemia i brachy)
- > = IB - tele i chemia
niezróznicowany - chemia i tele
carcinosarcoma
- FIGO I - 50% 5-letnich przeżyć
- chemia z cisplatyną i ifosfamidem po operacji (obecnie TK lepsze wyniki - ASCO 2019)
wznowa raka endo
izolowana w pochwie - radioterapia
rozsiana - chemia, ew dodatkowo radio (w zal. czy była wcześniej)
hormonoterapia w raku endometrium
tylko w zaawansowanym, gdy są receptory. Odp G1 - 37% G2 - 23% G3 - 9%
octan medroksyprogesteronu 200 mg/dobę
octan megestrolu 160 mg/dobę
lub
octan medroksyprogesteronu 400-600 mg/dobe
octan megestrolu 160-320 mg/dobę
rak endometrium - epidemiologia
ok 6500 na rok w Polsce
1700 zgonów
6 na świecie, 4 w Europie i Polsce (piers, płuco, jel grube, endometrium)
5 letnie przeżycia - 78% (85% rasa biała, 66% rasa czarna)
2% że zachoruje w życiu
szczyt 60-64 rż
typy kliniczne raka endometrium (Bokhman)
typ I - raki endometrioidalne i śluzowe. Na podłożu rozrostów (EIN)
mutacje: KRAS, PTEN (najczęstsza, już w rozrostach), b-katenina, PIK3CA, i MMR (to geny MLH1, MSH2, MSH6 i PMS2) powodują niestabilność mikrosatelitarną [MSI] - objawia się np hipermetylacja promotora genu MLH1), zwykle diploidalne
typ II - raki nieendometrioidalne (ser, claro, endo G3) - z POLIPOW lub atrofii na podłożu Serous-EIC. Mutacje: TP53 (najczęściej), p16, ERBB-2 (HER2), inaktywacja E-kadheryny, zwykle niedioploidalne (aneuploidia –> złe rokowanie),
MSI w 75% rakach endo w zesp Lyncha (HNPCC)
białka i rokowanie w raku endometrium
inaktywacja (niska ekspresja) E-kadheryny i beta-kateniny i wysoka ekspresja P-kadheryny - złe rokowanie
czynniki genetyczne w raku endometrium
Lynch (HNPCC) - autosom. dominujący. 3-5% rakow endo; mutacjeie w MMR. ryzyko raka endo jak 40-60% (takie jak jelita)
- od 30-35 rż kontrole co rok (USG, badania i BIOPSJA ENDO)
- badanie CA12 od 30 rż
- po 35-40 rż - histerektomia i adneksektomia
- regularne kolonoskopie
zesp. Cowdena - autosom. dominujący. Mutacja PTEN. Często hamartoma. Ryzyko raka endo 5-10%. Też rak piersi, czerniak. NIE rak jajnika. Polipy i zmiany na skórze. brak wskazań do profilaktycznej histerektomii
BRCA1 - ryzyko raka surowiczego
wiek pierwszego porodu a ryzyko raka endometrium
po 35 rż - > ZMNIEJSZA ryzyko raka endometrium
objawy raka endo
krwawienie 90%
tylko 20% krwawień po menopauzie to rak endo
5% bezobjawowe
bezobjawowy przerost endometrium u kobiety po menopauzie
> 11 mm –> ryzyko raka 6,9% –> skrobać
< 11 mm –> ryzyko raka 0,002%
rak endo - rokowanie w zal od FIGO
5 letnie przeżycia
I- 90% G1 - 93% G2 - 85% G3 - 69% surowiczy - 72% II - 75 - 87% III - 25 - 50% IV - 25%
nieprawidłowa grubość endometrium u kobiet która krwawi
gdy krwawi (trzeba diagnozować)
przed menopauzą > 11
po menopauzie >= 4 mm (< 4 mm ryzyko raka < 1%)
przy HTZ > 8 mm
objętość powyżej 13 cm
MRI i rak endometrium
naciek na szyjkę - sens i spec bliskie 100%
głębokość naciekania myometrium odp: 80 - 70%
wznowa raka endometrium po radiochemioterapii: do roku tkanka włóknista i wznowa wyglądają bardzo podobnie
po roku możliwa lewsza diagnostyka różnicowa
DWI lepsze lub takie samo jak MR z kontrastem
wysoki SUV w PET dla raka endometrium
to czynnik ryzyka wznowy
PET lepszy niż MRI dla przerzutów do węzłów - ale węzeł musi mieć powyżej 5 mm
PET czułość i swoistość 83% i 51%
MRI DWI czułość i swoistość 38% i 96%