czesc ogólna Flashcards

1
Q

epidemiologia

A

endo 6500 - zgony 1700, 5letni OS - 77%

jajnik 3700 - zgony 2800 - 37%

szyjka 2700 - zgony 1700 - 55% (Europa 65%)

srom 581 - zgony 315 - 45%

pochwa 100 - 60 - 45%

szczyt 65-69 rz

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

zachorowani i zgony - kolejność

A

zachorowania:
piers, pluco, jel grube, trzon, jajnik

zgony:
pluco, piers, jel grube, jajnik, trzusta, żołądek

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

intra w borderlinach

A

nawet w 30% nie trafiona

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

polimorfizmy których genów odpowiadają za skłonność do nowotworzenia

A

1) geny odp. za usuwanie i metabolizowanie czynników rakotwórczych
2) geny naprawy DNA

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

driven genes

A

np TP53

towarzyszące geny to tzw passanger genes

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

MSI

A

niestabilność mikrosatelitarna (ang. microsatellite instability, MSI), czyli zmiana długości alleli powstała w wyniku zwiększenia lub zmniejszenia liczby powtórzeń nukleotydowych.

Mikrosatelity to krótkie sekwencje DNA w kodującym i niekodującym. Gdy sa błędy replikacji, to powstają wydłużenie mikrosatelit. Te błędy są naprawiane przez geny MMR (missed matched repair). Czyli wady MMR –> powodują MSI –> a MSI odpowiada za występowanie nowotworów.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

LOH - utrata heterozygotyczności

A

dotyczy genów suppresorowych DNA, np RB1 czy BRCA1

najpierw są 2 geny i jest ok, później jest jedna mutacja (lub człowiek rodzi się z jedną mutacją - wrodzone BRCA1 mut carrier) i mamy heterozygotyczność.

mutacja w drugim genie supresorowym –> to LOH

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

limit Hayflick’a

A

poziom pewnej liczby podziałów po którym komórka przestaje się dzielić

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

kadheryny i EMT

A

kadneryna E - epitelialna, w kom nablonkowych

kadheryna N - neuronalna (mezenchymalna) - wzrasta w kom. mezenchymalnych

EMT - spada kadheryna E a wzrasta N

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

mutacje somatyczne i konstytutucyjne

A

konstytucyjne = germinalne

somatyczne - w konkretnej komórce

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

BRCA1/2 , zesp Lyncha, zesp. Li Fraumeni - to zespły dziedziczone autosomalnie dominująco

A

dominująco, bo z dzieci osoby chorej 50% bedzie miało gen zmutowany i tym samym większe ryzyko zachorowania

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

krzywa Gompertza

A

w miarę wzrostu masy guza zwalania się jego proliferacja - dlatego chemia jest skuteczna na początku

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

cykle podziału komórkowego

A
interfaza - przygotowanie
- G1 - synteza RNA, synteza białek
- S  - synteza DNA
- G2 - synteza RNA, synteza białek
mitoza - podział

G0

W G2 i M najbardziej wrazliwe na RT

cykl komórkowy regukulją cykliny i kinazy zależne od cyklin

leki działające fazowo specyficznie: antymetabolity, bleomycyna, inh. mikrotubul

leki niezależne od fazy cyklu: antybiotyki, leki alkilujące

niezależne od cyklu (ntrozomocznik, chlorambucyl, busulfan)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

MDR i oporność na chemioterapeutyki

A

gen MDR koduje białko P-170

to rodzina 48 białek

wyrzucają leki na zewnątrz komórki

poszukiwane są specyficzne inhibitory tych białek: np tarkwidar, zosukwidar, diarylimidazol

na funkcje P-170 wpływa też tamoksifen

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Eras i przygotowanie jelit

A

Laparoskopia - nie zaleca

Laparotomia i laparotomia z reswkcja jelit- same mechaniczne przygotowanie nic niw daje i jesli ma byc stosowane to z doustnym antybiotykiem

p.o. erythromycin 500mg plus neomycin 500mg every 4h, three times: at 1 p.m., 3 p.m., and 8 p.m.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

PreOp

A

2h orzed operacja 100 ml z weglowodanami (50 kcal)

Zmniejsza insulinoopoenosc, poprawia samopoczucie, hamuje katabolizm bialwk,

Lekkie posilki do 6h przed op

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Eras i kontrola glikemii

A

W okresie okoloop. Glikemia < 200

Robic skreening wszystkich operowanych w kier cukrzycy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Diets po op wg ERAS

A

W ciagu 24h regularna diete
Stosowac diwte wysokobialkowa
Suplementacja argininy i dieta immunostymulujaca sa prawdopodobnie korzystne

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Zapobieganie post op ileus wg ERAS

A

Picie kawy
Rzucie gumy
Normowolemia
Ograniczona podaz opioidow

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Sars cov2 zal ptgo

A

Stosowac monoterapie zamiast terapii wielolekowej

Umieralnosc chorych nowotworowych na Covid 39% vs 8% pop ogolna

Szybciej profilaktyka goraczki neuteopenicznej:

  • juz u tych z grupy posredniwgonryzyka 10-20%
  • gdy wczesniej obserwowano <1tys leukocytow

Bez obchodow

Raczej Laparotomia niz Laproskopia - mniejsza dyspersja gazow

Operowac zeby na oionie nie lezaly

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Covid i ptgo zal cz 2

A

Raczej cgemia neoadjuwantowa
Unikac Dose dense i HIPEC

Hormony zamiast chemii przy low grade ser ovca

Olaparib kontrola co 3 miesiace

Raczej EP niz BEP

Teratoma immaturom Figo I g2/g3 - moze byc tylko obs

Rak endo IA - G1: mozna hormony i operacja pozniej

W grupie endo srwdniego i wysokowgonryzyka preferowany jeat Wartownik

Endo FIGO III i IV - od razu chemia

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Radioterapia - jakie promieniowanie najczeaciej

A

Megawoltowe fotonowe

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Budowa jamy brzusznej

A

mięśien skośny zewnetrzny
mięsień skośny wewnętrzny
mięsień poprzeczny brzucha
mięsień prosty - ma pochewkę, poniżej pępka ma tylko przednią

tętnica nabrzuszna dolna i górna

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Waginoza bakteryjna

A

Lecxyc metronidazolem przez 5 dni przed zabiegiem

Przy nieleczonej 25% ryzyko zakazenia pochwy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Przetoki pecherzowo-pochwowe a rodzaj histerektomii
Vaginalna 0.02% TAH 0.1% TLH 0.22%
26
rekomendowane zamknięcie powłok
wszystkie warstwy poza skórą, szew ciągły, jednowłóknowy, długość nici do rany 4:1 (1 cm w bok i skok co 1 cm) szew ciągły: większa wytrzymałość, rzadziej przepukliny i rozejścia, rzadziej krwiaki jest tańszy najlepiej szew wolnowchłanialny podskórna - szyć gdy powyżej 2 - 2.5 cm
27
Laparoskopia i rak jajnika
ESGO dopuszczaja laparoskopie w aparent FIGO I ca ov
28
Przebieg moczowodu
Krzyzuje po str - prawej - biodrowa zew - lewej - biodrowa wspolna
29
Conoddziwlanprzestrzen okoloodbytnicza od okolopecherzowej
Przymacicza (t maciczna)
30
miara heterogenności guza
index Shannona
31
teleradiotrapia dziś
to prawie wyłącznie akceleratory liniowe
32
definicje w teleradioterapii i brachyterapii
TELETERAPIA calkowita objętość guza (Gross TV) - tam gdzie guz kliniczna objętość leczona - tam gdzie mogą być mikroprzerzuty (CTV) planowana objętość leczona (PTV) - guz nowotworowy, margines zdrowy (CTV) z uwzględnieniem ruchomości narządów i niedokładności związanych z ułożenie pajenta na stole. W PTV ma być dawka terapeutczna (takie pyt!) objętość leczona - TV - o PTV powiększone o miejsca które są naświetlane, żeby w PTV była dawka jednorodna IV - objtość napromieniowana - to dodatkowo zaznaczone miejsca gdzie są zdrowe narządy które też dostają promieniowanie BRACHYTERAPIA objętość leczona - TV - to PTV w teleradioterapii objetość referencyjna - RV - to jak TV w teleradioterapii (czyli TV + to co jes dodatkowo naświetlane aby TV było jednorodne) objętość napromieniowania - IV - to co faktycznie dostaje GTV - gross tumor volume - tam gdzie guz HR CTV - high risk clinical target volume - guz i pozostała część szyjki - tu ma być łącznie 80-90Gy IR CTV - intermediate risk CTV - margines - tak jak kliniczne zaawansowanie. To jest HR-CTV z marginesem: przednie i tylne to pęcherz i odbytnica. Dogłowowy to 1-1,5 cm, oraz 0,5 w kierunku przedniotylnym i 1 cm w kierunku przymacicz. Tu ma być łącznie min 60 Gy.
33
brachyterapia
HDR - wysokie dawki, frakcje trwają kilka minut PDR - puls dose, trwa kilka - kilkanaście godzin, tkanki zdrowe lepiej tolerują. To np cogodzinne pulsy po 10 minut LDR - to prawie wyłącznie implanty stałe, np w prostacie brachyterapia na punkt A - ale obecnie częściej brachyerapia 3D
34
punkt A i B
Punkt A - 2 cm bocznie o sondy w jamie macicy i 2 cm powyżej aplikatora w pochwie, co anatomicznie odpowiada przecięciu tętnicy macicznej z moczowodem. Punkt B - 3 cm bocznie od punktu A, w przestrzeni zaotrzewnowej obejmującej naczynia i węzły chłonne miednicy mniejszej.
35
dawki biologiczne w radioterapii
opisują efekt biologiczny w guzie, który jest zależny od dawki i sposobu frakcjonowania typowy schemat 50,4 Gy + 28 Gy = 78 Gy, co biologicznie odpowiada 90 - 107 Gy (w zal od schematu leczenia) np.; HDR 5 x 6 Gy = 30 Gy (obecnie stosowany w szyjce), co odpowiada 40 Gy w LDR w punkcie A
36
narządy krytyczne (pęcherz i odbytnica)
powinny otrzymać max 80% dawki leczniczej dawki biologiczne nie powinny być większe jak 90 Gy w pęcherzu (60-70 Gy normalnie) i 70 Gy w odbytnicy
37
indeks terapeutyczny
Stosunek odsetka miejscowo wyleczonych guzów po danej dawce do odsetka późnych powikłań popromiennych po tej samej dawce.
38
nowoczesna radioterapia konformalna (dostosowawcza)
IGRT - image guided RT - obecne standard, badania obrazowe przed każdą frakcją. MLC - multileaf collimator (IMRT)- głowica się nie rusza, tylko ruszają się listki kolimatora. IMRT modulacja intensywności - są różne moce wiązki. IMRT zmniejsza dawę w narządach krytycznych o 10-30% VMAT - wielołukowa technia dynamiczna - kolimator i po łuku tomoterapia - głowica się obraca wokół (jak w tomografii) i listki kolimatora się ruszają radiotrapia z opcja bramkowania oddechu (GATING, 4D-IGRT) radiotrapia adaptacyjna - przed każdą frakcją zmiana pola w celu dopasowania do zmieniających się warunków radioterapia protonowa i jonami węgla - na nowotwory o niskiej promieniowrażliwości
39
rodzaje promieniowania w radioterapii
Teleterapia - promieniowanie elektronowe (beta) - promieniowanie fotonowe (fala elektromagnetyczna tj: tu zaliczamy: * promieniowanie X, rengenowskie) * promieniowanie gamma - wyższa częstotliwość - promieniowanie protonowe (nowość) Brachyterapia - iryd (192, najczęściej w HDR), cez - tu promieniowanie gamma
40
jak działa radioterapia
promieniowanie powoduje jonizcję komórek (faza fizyczna) --> tworzą się wolne elektrony i ładunek elektryczny, faza chemizna - rekacje między zjonizowanymi atomiam i cząsteczkami. Głównie radioliza wody (wolne rodniki wodorowe i hydroksylowe; one dłużej żyją w środowisku bogatym w tlen) faza biologiczna - reakcje chemiczne między białkami, aminokwasami, enzymami itp prowadzą do uszkodzenia DNA radioterapia najsilniej działa w fazie G2 i Mitozie
41
skóra i radioterapia
toleruje dawkę 55-70 Gy ale obecnie stosowane przyspieszacze powodują że największa dawka jest 1,5 - 3 cm poniżej skóry megavoltowe najbezpieczniejsze dla skóry
42
promieniowanie fotonowe vs elektronowe
fotonowe wnika głęboko | elektronowe płytko - ale często stosowane jako boost
43
dawkowanie radioterapii paliatywnej
20 Gy w 5 frakcjach 30 Gy w 10 frakcjach pojedyncze frakcje po 8 Gy
44
dawka w PTV - planning target volume
powinna wyności 95-107% dawki zaplanowanej
45
dawki w narzadach krytycznych
nie może przekraczać dawki tolerancji minimalna dawka tolerancji TD 5/5 - 5% ryzyko ciężkich powikłań w ciągu 5 lat - to jest faktyczny punkt odcięcia wyjątek to rdzeń kręgowy - ty odsetek powikłań powinien być mniejszy niż 1% [maksymalna dawka tolerancji TD 50/5 - 50% ryzyko ciężkich powikłań w ciągu 5 lat]
46
brachyterapia
śródtkankowa - nabijamy guza, np w szyjce śródjamowa - do pochwy, po usunięciu macicy do planowania USG, KT i MR
47
cytostatyki o charakterze radiouczulacza
cisplatyna, doksoribycina, 5-FU, gemcytabina, bleomycyna
48
udział radioterapii w leczeniu raków narządu rodnego
syzjka - 60% endometrium 46% rak jajnika - 4% srom - 34%
49
kiedy rozpocząć tele po operacji
3-6 tyg i nie powinna trwać dłużej jak 8 tyg
50
rodzaje tkanek z uwagi na mechanizm rekacji na promieniowanie
tkanki hierarchiczne - macierzyste, przejsciowe, dojrzałe, np naskóek, błona śluzowa pp, szpik, komórki płciowe. Tu głównie wczesne odczyny, które ustępują tkanki elastyczne (F) - jeden rodzaj komórek, które się dzielą. Skóra właściwa, tk łaćzna, śródbłonek, tkanka glejkowa, komórki nerek i wątroby. Wolne podziału, uszkodzenia się kumuluą. Tu głównie późne odczyny
51
wczesne i późne odczyny popromienne - granica czasowa
6 miesięcy wczesne 60-80% napromieniowanych późne 20-50% najczęściej z przewodu pokarmowego
52
skala odczynów popromiennych
RTOG/EORTC (wczesne i późne) G 0 - brak G5 - zgon Skala LENT SOMA - tylko późne odczyny
53
narządy krytyczne w ginekologii
``` jel cienkie jel grube pęcherz końcowe odcinki moczowodów nerki główki kości udowaych rdzeń kręgowy szpik kostny ```
54
poziom Hgb przy radioterapii
min 10 g%
55
amifostyna palifermina
zapobiega neuro i ototoksyczności wywołanej przez cisplatynę i suchości jamy ustnej po radioterapii palifermina - cz wzrosty keratynocytów, lek osłonowy, w trakcie badań
56
ryzyko nowotworu wtórnego u osoby po radioterapii
o 15-20% większe niż w populacji ogólnej białaczki - najczęściej 5-9 lat po radioterapii. Lite później w miednicy większe ryzyko wszystkich nowotworów, poza rakiem SZYJKI częściej nowotwory wtórne po rakach tytoniozależnych (tj szyjce i pęcherzu i HPV-zależnych. Bo wspólna etiologia
57
SERM i antagoniści receptora estrogenowego SERM - wszystkie zapobiegają osteoporozie poza TORAMIFENEM
1) SERM I gen: a) tamoksifen tamoksifen obniża stężenie anastrozolu o ok 25% gestageny zwiększają poziom tamoksifenu TAM zwiększa ekspresję receptorów dla gestagenów uderzenia gorąca, wzrost 3-8 razy ryzyka raka endometrium, zakrzepica zmniejsza ryzyko osteoporozy b) toremifen taki jak TAM, ale zwiększa ryzyko osteoporozy 2) SERM II gen: a) raloksyfen korzystnie na kości, mała skuteczność w leczeniu raka piersi nie wpływa na macicę nie powoduje zakrzepicy b) arzoksyfen najsilniejszy na kosci antagonistycznie w endometrium w piersi jak TAM 3) SERM III gen: bezedoksyfen, pipindoksyfen, lasofoksyfen
58
leczenie hormonalne
1) SERM 2) antyestrogen - Fulwestrant 3) Inhibitory aromatazy - amiglutetynim, letrozol, anastrozol, eksemestan 4) aGnRH 5) androgeny - fluoksymesteron 6) analogi somatostatyny - oktreotyd - to na biegunki
59
antagoniści receptora estrogenowego - fulwestrant (Faslodex)
czysty antyestrogen, we wszytkich tkankach raz w miesiącu, im przy progresji ER+ raka piersi tak skuteczny jak IA badania w raku endo w I i II fazie - skuteczny
60
Inhibitory aromatazy aromataza przemienia - androstendion do estronu - testosteron do estradiolu
I - niestereoidowe aminoglutetymid - niespecyficzny, niestosowany letrozol i anastrozol - I rzut po menopauzie w przerzutowym raku piersi - II rzut po TAM w raku piersi - LG-ESS - też w zaawansowanym raku jajnika (niezależnie od estrogenów) - osteoporoza, objawy wypadowe - trzeba bisfosfoniany przyjmować - letrozol - ryzyko miążdżycya (anastrozol niby nie) II - steroidowe - eksemestan - III rzut w raku piersi - zapobiega osteoporozie - lekkie działanie androgenowe - trądzik - korzystnie na profil lipidowy
61
megestrol (MA) i medroksyprogesteron (MPA)
wskazania: - przerzutowy rak endometrium - przerzutowy rak piersi (faktycznie tak jest) - kacheksja nowotworowa lub w AIDS zwiększają ryzyko zakrzepicy MPA - w niskich dawkach (5-10 mg/24h), można dawać jako łagodzenie objawów wypadowych u chorych na raka sutka lub raka endometrium
62
fulvestrant vs IA
generalnie fulvestrant jest trochę bardziej skuteczny, ale pacjenci go nie chca, bo podawany domięsniowo między IA (letrozol, anastrozol, eksemestan) - różnic praktycznie nie ma
63
najczęstsze miejsce uszkodzenia moczowodu
niby pod więzadłem lejkowo-miednicowym
64
przetoka pęcherzowo pochwowoa - metoda Latzko
rozpoznana do 72h - zaopatrzenie od razu korekcja od strony pochwy - najczęściej metod Latzko (na cewniku Foleya wycięcie przetoki) - można przetokę wzmocnić płatem Martiusa (z mięśnia opuszkowo-jamistego) cewnik wystarczy na 7-10 dni
65
leczenie przetok pęcherzowo-pochwowych
(prosta, < 5mm) - cewnik na 2-4 miesiące. 15% wygoi się samo korekcja = wycięcie i zeszycie, dwuwarswowe) prostą można korygować po 4-6 tygodni złożoną (>5-15 mm) - po 6-12 tyg) przetoki popromienne - korekcja po 4-12 miesiącach cęsto wymagane są dodatkowe płaty (siec, mięsnie: odwodziciel uda, prosty brzucha, smukły uda, pośladkowy większy, opuszkowo-jamistego, płat włóknisto-tłuszczowy z wargi sromowej większej)
66
Leczenie poradiacyjnych uszkodzen moczowodu
Zwykle ureteroILEOcystostomia
67
przetoka pęcherzowo pochwowoa - metoda O'Conora
to technika Brzuszna: dla rozlełych przetok pęcherzowo pochwowych i dla przetok po radioterapii gdy nie ma dostępu od strony pochwy często wszysany płat sieci-większej
68
DVT
``` 4-20% z rakiem druga przyczyna zgonów DVT po zabiegu z powodu now gin 7-45% zatorowość płucna 1% największe ryzyko - 3 miesiące od rozpoznania ``` zakrzepica idipatyczna - 10% ryzyko że ma nowotwór największe ryzyko - rak jasnokomórkowy jajnika Leczenie i profilaktyka. Podstawa to LMWH. Antagonisci wit K mogą być w terapii przedłużonej. Non-K wit antykoagulanty - mało badań
69
hipertermia
całego ciała umiarkowana 38.5 - 40.5 st C ekstremalna 40.5 - 43 (niby od 42 jest istotna) regionalna 41.6 - 43 ablacja > 46 st c metaanalizy wskazują na korzyści z hipertermii w połączeniu z radioterapią i radiochemioterapią - wydłużenie OS dziala lepiej im niżse pH tkanki. Wysoka temp degraduje E6 w raku szyjki
70
Rzadkie raki szyjki
1) neuroendokrynne - wszystkie rokują b źle. Najgorzej rakowiak i z kom olbrzymich - drobnokomórkowy - rak z komórek olbrzymich - rakowiak chemia Cisplatyna i Etopozyd. też TK. Chir i radio 2) adenosquamous carcinoma - niska eskpresjia ARID-1 (inaczej niż w plaskim i gruczolowym) - zw z HPV 16 i 18 - złe rokowanie 3) glassy cell carcinoma - to podtym adenosuamous ca - b złe rokowanie - 45% ekspresja HER2-neu
71
czynniki ryzyka lymphocele ok 25 - 50% zwykle po stronie lewej (tu więcej węzłów)
``` rak izolowana limfadenektomia miedniczna laparotomia >45 wezłów przeruzty do węzłów radioterapia chemia ```
72
przerzuty do węzłów chłonnych okołoaortalnych w nowoworach gin
częściej przerzuty do samych okołoaortalnych niż samych miednicznych ("w jajniku") jajnik - okołoaortalne górne po str L (40%) - między VC a A (30%) szyjka - do aorty - 12% - głónie okołoaortalne dolne (poniżej t. krezkowej dolnej) rak endo - G1 - 3-5% - G3 20%
73
powikłania limf okołoaortalnej
``` 5-8% limfocele 88% do 30 dni, po roku 21% obrżęk limfatyczny 8 - 17% niedrożność jelit 5% zakrzepica 7% ```
74
wczeply w rany po laparotomii i miejsca po troakarach w laparoskopii
laparotomia 1% | laparoskopia 1-3%
75
Przeciwskazania do cytoredukcji raka jajnik
minimum 1 m jel cienkiego musi zostać (nie skraćac powyżej 25-30%) zajęcie trójkątu pęcherza wymaga jego całkowitej resekcji zajęcie więzadła wątrobowo-dwunastniczego stomia protekcyjna gdy: wiecej niż 2 zespolenia
76
techniki cytoredukcyjne
preparowanie tylnej powierzchni wątroby - uwaga na żyłe głowną dolną i żyły płata ogoniastego resekcja więzadła obłego wątroby - ono dochodzi do samej wnęki wątroby. Jest ryzyko uszkodzenia głównie lewej żyły wątrobowej. 5 stopni nacieków na jelito cienkie (Bijelic). 1 - ścinamy nożyczkami Mayo, 2 - przeciwnie do krezki, do mięśniówki, 3 - przeciwnie do krezki, trzeba wyciąć pełnąścianę 4 - można wyresekować, ale przy krezce, więc uważac na naczynia; 5 - trzeba resekcję segmentu zrobić.
77
rodzaj resekcji odbytnicy przy MPE powikłania przy radykalnej chirurgii ok 15-20% - akceptowalne zgon okołoopercyjny - do 30 dni - 2,8% umieralność 3 misięczna - 3,7 - 5,7%
nadźwigaczowa resekcja, z conajmniej 6 cm odcinkiem odbytnicy zwieksza szanse na CC 0 to 80% resztki w Douglasie przy second-look: 5% vs 40 Kryteria odstąpniena od MPE (cytoredukcji) - brak szans na NGR lub GR-1 - naciek dróg żółciowych, głowy trzusti i 12-tnicy - naciek w sieci mniejszej na t. żołądkową lewą - naciek w okol t. krezkowej górnej - naciek skracający krezkę - naciek proksymalnej cz. jelita cienkiego - nieresekcyjny naciek węzłowy - naciek w trójkącie pęcherza i dystalnych odc. moczowodów (względnie) - limfadeneopatia powyżej żył nerkowych (wg Markowskiej) - rozległy naciek przepony (wg Markowskiej) MPE nie opłacalne gdy - > 75 rż - ASA III i IV - albuminy przed op < 3 g/l (norma od 3.5 - 5) rokowanie pogarsza toczenie KKCz
78
zachyłki otrzewnoej
w dolnej części jamy brzusznej: przyokrężniczy, zakątniczy, krętniczo-kątniczy, miedzyesowaty, dolny otrzewnej (Douglas) w nabrzuszu: otwór sieciowy zachyłek śledzionowy, górny torby sieciowej, podprzeponowy,
79
płat Boariego i w czasie cytoredukcji
wg Wicherka, gdy trzeba robic płąt Boariego to nie jednoczasowoa z cytoredukcja. Zrobić to po chemioterapii
80
kiedy albuminy podawać, KKCz i FFP?
przy < 2 g/l przed MPE na 2-3 dni przed zabiegiem dać żywienie pozajelitowe KKCz - gdy Hgb < 9 g/l FFP - gdy wydłużone APTT i INR PLT < 100 tyś - 3 x 10m gm prednizonu 2 tyg przed operacją
81
powikłania po MPE
wszystkie do 10% poza rozejście i zakażenie rany - ok 20% profilaktyka antybiotykowa: metronidazol 6 dawek + cefamandol - 8 dawek gdy trwa > 5 h - powtarzane dawki gdy wydostanie się treść jelitowa- jednorazowo 80 mg genty
82
zespolenia
3 fazy : zapalna (do 4 dni), proliferacyjna (do 14 dnia), naprawcza - ponad rok szwy do zespolenia - 3 tyg trzymające, a wchłaniające 56 - 70 dni unaczynienie odbytnicy: t odbytnicza: - górna (z TKD) - środkowa - z biodrowej wew - dolna - z t. sromowej zespolenie krętego z poprzecznica - najczęściej koniec do końca. Nacina się na brzegy przeciwkrezkowym jel krete zeby było szersz
83
Przerzuty do wątroby
synchroniczne - rozpoznane razem z rakiem metachroniczne (one rokują lepiej) - wczesne - do 12 miesiecy - pożne - po 12 miesiącach rokowanie po metastazektomii z wątroby - 5 letnie OS 36%. Najkorzystniej: jajnik , pierś, macica now gin. po metastazektomi z wątroby - 5 letni OS 35-50% dobrze jak nie ma innych przerzutów. A jeśli są to do kości, bo te można dobrze kontrolować radioterapią
84
granice resekcji wątroby
gdy dobra funkcja - wystarczy 20- 30 % objętości gdy marskość, cholestaza stłuszczenie - indywidulanie, ale granica to 30-40% objętość całkowita wątroby - oblicza się z powierzchni ciała objętość kikuta wątroby (FLR) z TK testy czynnościowe wątroby: - konencjonalne - skale punktowe (Child-Pugh, MELD) - ilościowe na podstawie metabolitów - najlepszy na podstawie wartości retencji ICG. Gdy ICG-15 (15 min) >= 14% - ograniczona rezerwa wątroby. Test nieprzydatny w żółtaczce mechaniczznej - wtedy test z kwasem pentetynowym z alktozydowaną albuminą
85
manewer Pringla
zacisk z drenu na wiezadło wątrobowo-dwunastnicze (przez otwór Winsolowa) - ucisk t. wątrobowej i żyle wrotnej stosować do 25 min. jeśli dłuzęj to 2-3 razy po 10-15 min
86
manewr podwieszenia wątroby
wytworzenie kanału między żyłą wątrobową prawą i środkową uruchomienie segmentu I założenie taśmy wzdłóż przedniej pow. żyły głownej dolnej uciska naczynia, chroni VCI, wyznaca zakres hemihepatektomii
87
postępowanie dwuetapowe przy resekcji meta do wątroby ryzyko nawrotu po postępowaniu dwuetapowym: - ponad 6 meta - ogniska pozawątrobowe - zaniedbania w czasie chemioterapii
najpierw meta z jednego płata (czesto z embolizacją żyły wrotnej drugiego płata) i po chemii (wtedy regeneracja pierwszego płata) operacja embolizowanego płata u 30% progresja i nie operuje się drugiego płata 70% dzięki dwuetapowemu ma meta resekcyjne przeżycie podobne do postępowania jednoczasowego
88
powikłania po metastazektomii z wątroby 3 - segmenty można spokojnie resekować. U zdrowego można wyciąć 75-80% wątroby. w czasie resekcji - ma być niskie ciśnienie żylne (OCŻ)
śmiertelność < 5% powikłania < 30% krwotok, zakprzepica - ok 8% przeciek żółci 5-12%- (gdy stęż w drenie > 3 normy z surowicy). Leczenie: drenaż, przezskórny, przez ECPW. Reoperacje - ba duża śmiertelność. Zwykle się zamyka samo, ale gdy drenuje > 100 ml/dobę to raczej się nie zamknie. niewydolność wątroby 4-19%. Wzrost bilirubiny i INR >=5 dobie po op. Można przed operacją zrobić emboizację gałęzi żyły wrotnej - wtedy mamy hipertrofię pozostałego miąższu. LEczenie objawowe. Klasy A-C. C gdy wymagane leczenie inwazyjne (śmiertelność 54%) krwotok po op - definicja spadek Hgb o 3 g% w drenie - można oznaczyć HgB - gdy > 3g% --> krwawi jeśli przetoczenie 2 j starczy - śmiertelność 0% > 2 j ale bez interewncji - śmiertelność 17% z interwencją - 50%
89
cechy meta do płuc w TK
guzek > 2 cm nierówny brzeg w górnych płatach płuca niesymetryczne zwapnienia (guzki niewidoczne w TK a usuwane przy ob bo wypadane - w 60% niezłośliwe)
90
leczenie op meta do płuc
najczęściej torakotomia przednio-boczna jeśli z dwóch stron - to op drugiej strony po 3-4 tyg gdy z obu płuc jednocześnie: sternotomia podłużna lub poprzeczna sternotorakotomia VATS i HATS (hand-assisted thoracoscopic surgery) - tu da się zbadać margines 1-2 cm. Trudno ocenić wizalnie. Intra słaba. Dobry: "odcisk cytologiczny" marginesu najczęściej klinowa resekcja lub resekcja brzeżna. Segmentektomia - rzadko, bo trudna. Lobektomia gdy duże meta. Pneumonektomia - b rzadko
91
meta do płuc - czy usuwać węzły śródpiersia/
meta w węzłach śródpiersia ok 35% pacjentek z rakiem endometrium i przerzutami do płuc usunięcie węzłów śródpiersia nie poprawia OS, ale dale informacje nt czynników prognostycznych
92
powikłania resekcji meta do płuc
krwawienie - najczęściej t. oskrzelowe zaburzenia rytmu serca - Najczęstsze powikłanie. Do 37% - zwykle tachyarytnie nadkomorowe. Okołooperacyjnie podaje się metoprolol. przedłużony przeciek powietrza - powyżej 5 dni. 10%. Operować tak, żeby nie było pustych przestrzeni po op. rozpoznanie chłonkotoku - tryglicerydy > 110 mg/dl, > 90% limfocytów. Nasila się po jedzeniu (może być uszkodzony przewód piersiowy). Leczy się: dieta ścisła, kompletne żywienie iv przez 5-7 dni. Opcjonalnie - preparaty somatostatyny. Chłonkotok > 1000 ml/dobe --> trzeba reoperować uszkodzenie nerwu przeponowoego - w RTG uniesienie kopuły przepony. Spadek tolerancji wysiłku. Leczenie: fałdowanie powierzchni przepony uszkodzenie nerwu krtaniowego wstecznego
93
metastazektomia przerzutów do płuc - czynniki rokownicze | do operacji nadaje się ok 2-3% chorych z meta do płuc
- meta > 3 lat od leczenia - < 3 ogniska przerzutowe - wycięte radykalnie - schorzenia internistyczne źle rokują - przerzuty objawowe - meta > 3 cm - meta z raka szyjki 5 letni OS ok 40% meta mięsaków macicy do płuc - leczy się z izolowaną perfuzją plucną cytostatykami
94
wymagania anestezjologicznego do HIPECu TEMPERATURA PRZY HIPEC płynu 39 - 43 st (PYT) Zwykle przy HIPECu podajemy płyn 42 st (w brzuchu, wyjściowo 43-45st) z glukozą (ryzyko hiperglikemii) NACl lub Ringerem podajemy 2-4 litrów, 200 - 1000 ml/h, przez 90 minut po HIPEC jest płukanie 41% pacjentów wymaga katecholamin
``` wkłucie centralne wkłucie do t. obwodowej ciągły pomiar OCŻ (ma być 2 - 10 mmHg) ciągły pomiar RR metodą krwawą pomiar temp w przełyku monitorowanie diurezy pomiar glikemii ``` przedoperacją - wyrównanie pozioma Ca, Mg, i K temp ciała pacjentka w PRZEŁYKU w czasie HIPEC ma być 38-39. Gdy 40 - dajemy płyny chłodzące co godzinę monitorowanie elektrolitów, mofrologii, ukł krzepnięcia i glukozy
95
Przygotowanie do i nadzór po operacji i skala Goldmanna najczęściej powikłania kardiologiczne, później z ukła oddechowego POMIARY Ilość oddechow 6 - 34 powrót włośniczkowy 1-2 sek
ocena ryzyka kardiologicznego przy operacji - skala Goldmanna 12 pkt - 5% ryzyko > 26 - powikłania 22% a zgonu do 50% max to 53 punkty największe ryzyko - zwała serca w ciągu 6 miesięcy (10 pkt) i rytm cwałowy lub zastoinowe żyły szyjne (11 pkt). Najmniej (3 pkt): zwęzenie zastawki aorty, zabieg śróotrzewnow95y, zły stan ogólny. Wiek > 70 lat (5) przedwczesne nadkomorowe (7)
96
przestrzenie awaskularne w miednicy
``` przedkrzyżowa załonowa przestrzeń odbytniczo-pochwowa przestrzeń okołodbytnicza przestrzeń przypęcherzowa ``` NIE dół zasłonowy dół kulszowo-odbytniczy
97
WHO drabina analgetyczna
zmienić silniejszy na słabszy postępować wg drabiny nie podskórna metoda podawania; nie rozpoczynać dopiero gdy ból o znacznym nasileniu; jeśli mocniej, to mocniejszy lek, a nie taki sam ale o innej farakokinetyce
98
cytokiny przy wyniszczeniu
Czynniki mobilizujące biąlko (PMF) Odpowiedź ostrej fazy interferon gamma nie: Oreksyna i nie Grelina
99
uszkodzenie nerwu zasłonowego
trudności w przywodzeniu trudności w założeniu nogi na nogę zaburzenia czucia w 1/3 - 1/4 dolnej powierzchni przyśrodkowej uda
100
choroby przewodu pokarmowego imitujące nowotwory narzadu rodnego
rak odbytnicy ch. Crohna GIST
101
wydłużone laparoskopie
Hayden i Cowman zalecają co 2 godziny wypoziomowanie pacjentki i masaż kończyn dolnych przez 5-10 min
102
objaw Murphego
utrzymujący się ból brzucha lub wzdęcia bez niedrożnoci, gorączka hematuria
103
rózne pytania
Definicja ALH – atypowy rozrost zrazikowy – rozrost < 50% zrazika To jakby wczesna postać LCIS Rak piersi związany z ciąża – do 12 tyg Biegunka w chorobie przewlekłej – NIE dieta bogato błonnikowa AGC w cytologii może sugerować: raka szyjki, troznu, pochwy, jajnika, jajowodu, piersi, jel grubego
104
w którym zachyłku najczęsciej wznowa w raku jajnika
e) dolnym otrzewnej;
105
zachyłki otrzewnej w nadbrzuszu
a) zachyłek śledzionowy, b) zachyłek górny torby sieciowej, c) zachyłek podprzeponowy,
106
W którym regionie węzłów okołoaortalnych najczęściej lokalizują się przerzuty raka jajnika:
A) węzły okołoaortalne górne po lewej stronie aorty;
107
Jaki jest pożądany zakres limfadenektomii okołoaortalnej:
A) Należy usuwać co najmniej 3-5 węzłów ze wszystkich regionów przestrzeni okołoaortalnej do poziomu żyły nerkowej lewej;
108
anterior retroperitoneal rami - gdzie jest ich najmniej
D) Prawa strona żyły próżnej dolnej;
109
Najczęściej po limfadnetektomii okołoaortalnej obserwuje się wystąpienie następujących powikłań:
D) Limfocele (nie limfotok)
110
jak działają PARP
naprawa uszkodzeń pojedynczej nici DNA przez wycięcie zasad
111
miesaki u dziewczynek
srom - gównie rhabdomyosarcoma i sarcoma botryoides - b złe rokowanie - oporne na radio i chemię - nawet u niemowląt - wargi sromowe, łechtaczka i cewka Najczęstszy nowotwór pochwy u dziewczynek do 10 rż - sarcoma botryoides. Operacja, radioterapia i ew chemia.
112
przeciwskazania do radioterapii
zespół LiFraumeni ! rozpad w obrębie guza stan zapalny w obszarze napromieniwania
113
wysokie ryzyko zatorowości gazowej - na co zwrócić uwagę
Zwrócić uwagę na pacjentki opeorane: 1) z uniesioną dolną połową ciała (Trendelenburg) 3) z ubytniem w przegrodzie międzykomorowej 4) ze stenozą ujścia aorty 5) poddanej operacji laparoskopowej Przetrwały przewód Botalla NIE jest czynnikiem ryzyka
114
zatrucie wodne - objawy
1) niska zawartość sodu 2) zbyt duża podaż płynów hipotonicznych (np 5% glukoza) 4) zwiększenie masy ciała 5) tachykardię jest NISKI poziom białka i albumin
115
przeciwsazaniem do planowane resekcji wielonarządowej jest (pytanie)
tylko wyniszczenie niby po 70 rż można (wg Alettiego po 75 rż brak korzyści)
116
czego spodziewać się po resekcji wielonarządowej
1. hipoproteinemi 3. hipotermii 3) zaburzeń jonowych w surowicy 5) zaburzeń równowagi kwasowo zasadowej odp A - tam gdzie nie ma poliglobulii (zwiększenie ilości czerwonych krwinek)
117
przed zabieiem wielonarządowej resekcji wymagane jest
1. krzyżówka 2. nie jest wymagane badanie urodynamiczne 3. nie musi być 24 h na czczo 4. osocze rozmraża się w trakcie zabiegu gdy krwawi lub później 5. trzeba mieć zgodę nie ma właściwej odp w pytaniu ;)
118
powikłania wielonarządowej resekcji - prawdziwe stwierzenie dot powikłań HIPECu Hipertermia w HIPECu działa synergistycznie z cytostatykami (nie chroni drenów, nie chroni otrzewnej, działa destrukcyjnie na komórki raka)
E. najczęstsze zaburzenie gospodarki węglowodanowej to HIPERglikemia (bo chemioterapeutyki w roztworze glukozy sa podawane) pacjenci przy wielonarządowych resekcjach narażeni są na Hipotermię ale pacjenkci z HIPECiem często mają hipertermię temp > 37 st działa AGONISTYCZNIE z lekami podczas HIPEC docelowa temp ciała pacjenta ma być 38-39 st (w przełyku; nie 40 - to już trzeba obniżać)
119
przed zabiegiem cytoredukcji należy (PYT)
oznaczyć morfologię oznaczyć jonogram premedykacja lorazepamem
120
blokady centralne w czasie zabiegu
zmniejszają utratę krwi zmniejszają ryzyko zakrzepicy zmniejszają wyrzut katecholamin z nadnerczy
121
pacjentka dializowana i przygotowana do operacji - kiedy ją dializować
24h przed operacją
122
przed operacją ginekologiczną (PYT)
podać leki sedatywne jeden dzień przed operacją ECHO, kardiolog, nie robi się rutynowo trzeba krzepliwość i musi być na czczo
123
w celu kontroli bólu pooperacyjnego
podaje się leki opioidowe ostrzykuje się lignokainą podaje się opioidy do PP glukoza - nie wpływa na ból leki blokujące przewodnictwo nerwowo-mięśniowe - podaje się do zwiotczenia pacjentki
124
resuscytacja krążeniowo-oddechowo
ucisnięcia 100-120/min na głębokość 5 cm (nie węcej niż 6) klatka ma powrócić do pierwotnego kształtu 30:2 (to zaznaczyć w PYTANIU) nie robić zbędnych przerw
125
przygotowanie standardowej, 60 letniej chorej do zabiegu (PYT)
morfologia EKG wizyta u anestezjologa - min 24h przed zabiegie próba wysilkowa i profil glikemii - nie są potrzebne rutynowo
126
czynniki ryzyka aspiracji treści żoładkowej do płuc
``` zwężenie przełyku otyłość nowotwór żoładka zapalenie otrzenej niedrożność jelit ``` WSZYSTKIE wymienione
127
2 godz po operacji występuje spadek saturacji, trudność w kontakcie i wąskie źrenice
zatrucie opioidami - to trzeba zaznaczyć konieczne będzie zastosowanie naloksonu - prawda, ale nie ma w odpowiedziach krwawienie węwnętrzne, niewydolność wątroby, flumazenil - one NIE
128
wysięk opłucnowy (PYT)
1) pacjentka z wysiękiem w opłucnej można spodziewać się niewydolności oddechowej można wykonać odbardzenie płucnej ZLE: niewykonuje się nakłucia, nie trzeba TK, nie trzeba dializy 2) po nakłuciu opłucnej należy wykonac RTG klatki po kilku godzinach 3) odma po nakłuciu jest przeciwskazaniem do zabiegu (może być po 12-24 h i dalej, jest zagrożeniem życia, jest typowym powikłaniem, wymaga drenażu)
129
kiedy nie trzeba zgody na zabieg (PYT)
w każdym przypadku trzeba - nawet jak jest nieprzytomny (od sadu), nawet gdy to pilna operacja i chory nie jest w stanie się podpisać
130
zgoda na znieczulenie do operacji (PYT)
musi być zawsze, nawet od ubezwłasnowolnionych i w trybie nagłym nie ma takie odp..
131
do zabiegów radykalnych w ginekologii onkoogocznej (PYT)
trzeba zrobić próbę zgodności PP nie wystarcza, nie ma ogranicznenia do ASA (ew IV też może byc), anestezjolog musi być 24h przed zabiegiem, trzeba EKG zrobić
132
morfina w znieczulenie przewodowym podpajęczynówkowym
pozwala zredukować łączną dawkę leków przeciwbólowych jest ryzyko depresji oddechowej, świądu, wymaga monitorwania pacjentki i jest wskazana w ginekologii onkologicznej
133
odroczenie skriningu - rekomendacje PTG
wykorzystanie materiału z płynnej cytologii do identyfikacji HR-HPV oraz p16/Ki67 dla ASC-US i LSIL rekomenduje się samopobranie materiału w kierunku HR-HPV przez pacjentkę MNIEJSZE patologie - opóźnienie diagnostyki o 6-12 miesięcy, żeby nie wyjezdzała z domu mniejsze patologie to: - ASC-US - LSIL - ASCUS i LSIL HR-HPV- - ASCUS i LSIL p16/Ki67- - ASCUS i LSIL HR-HPV- ale nie HPV16/18 i p16/Ki67- - NILM, ASCUS i LSIL HR-HPV- ale nie HPV16/18 WIĘKSZE patologie - opóxnienie diagnostyki max do 3 miesięcy (zeby nie opuszczała miejsca zmieszkania) - ASC-H - HSIL - AGC - ASCUS i LSIL HPV16/18+ - ASCUS i LSIL p16/Ki67+ - HPV16/18+ samobadanie i dodatni HR-HPV- ale nie HPV16/18 postępowanie indywidualne
134
nomenklatura kolposkopowa strefy transformacji 1 - widac 2 - widać, ale trzeba użyć instrumentów 3 - nie widać
kolposkopia adekwatna/nieadekwatna uwidocznienie new-SCJ strefy transformacji 1,2 i 3 zmiany wg tarczy wskazówek zegar,a wielkoś wg kwadrantów, % lokalizaja: w (WIĘKSZE ryzyko) czy poza strefą przekształceń cienkie zbielenie drobna mozaika drobne punkcikowanie granica geogariczna (niskie ryzyko) ``` gęste zbielenie obwałowane ujscia krypt szybko pojawiającie się zbielenie gruba mozaika grube punkcikowanie ostra granica (WIĘKSZE ryzyko) objaw granicy wewnętrznej objaw grzbietu ``` niespecyficznie: leukoplakia (to w 25% HSIL), nadżerka, test Schillera (Lugol): zabarwiony/niezabarwiny - zmiany NIESPECYFICZNE podejrzane o inwazję: - naczynia atypowe - kruche naczynia - nierówna powierzchnia - zmiana egofityczna - martwica - owrzodzenie
135
kolposkopia - nowości
czułość dla detekcji HSIL 50 - 65% Obszar między pierwotnym (SCJ) i nowym połączeniem (new-SCJ, bardziej przyśrodkowo) międzynabłonkowym nosi nazwę strefy transformacji. Tu 90% zmian zalecają biopsję losową (godz 2, 4, 8 i 10) z obszaru new-SCJ. Gdy nie widać new-SCJ to nie pobierać. Skuteczność biopsji losowej 4 - 37% classic HSIL - w obrębie dojrzałej metaplazji, przez zmianę typu LSIL thin HSIL - w niedorzjałej metaplazji, bez pośredniego LSIL. Zwykle obok new-SCJ zmiana o najwyższym stopniu histopatologicznym zlokalizowana jest zwykle najbliżej nowego SCJ filtr zielony przed kwasem octowym ocena zbielenia - po 1 minucie (ew dodatkowo po 3 minutach) powiększenie 4 - 15 razy test Schillera (z płynem Lugola) nie jest zalecany w podstawowym schemacie badania
136
cytologia i biopsja endometrium
u kobiet > 35 rż z rozpoznaniem - AGC (i wszystkie podkategorie) - AIS u młodszych gdy czynniki ryzyka raka endometrium
137
protokoły kolposkopowe podstawowy optymalny opcjonalny
opcjonalny - full wypas, tez z biopsją losową