pierś Flashcards
współczynnik surowy i standaryzowany
Współczynnik „surowy” zachorowalności (umieralności) określa liczbę zachorowań (zgonów) na 100000 badanej populacji.
Standaryzowany wg wieku współczynnik zachorowalności (umieralności) określa, ile zachorowań (zgonów) wystąpiłoby w badanej populacji, gdyby struktura wieku tej populacji była taka sama jak struktura wieku populacji przyjętej za standard. Jako populację standardową można wybrać standardową populację świata lub Europy
Standaryzowany w Europie niższy niż surowy, a w Afryce wyższy niż surowy
5 letnie przeżycia w piersi
USA - 90%
Europa 82% (to średnia)
Polska 72% (z 2000 - 2007)
BRCA 1 i 2 - jak często mutacje w Polsce i ryzyko życiowe raka piersi
0.5 - 1% (BRCA1 i 2 równa częstość)
ryzyko życiowe raka piersi:
BRCA1 - 57 - 84%
BRCA2 - 45-50%
ryzyko życiowe raka jajnika
BRCA1 - 45%,
BRCA2 - 25% (rzadziej i później nawroty, i o 10 lat później występuje)
Ile raków piersi ma mutacje BRCA1/2 ?
1) BRCA1/2 w 3-5% BC
nosicielstwo - zwiększa ryzyko 10%
56-84% że w życiu zachoruje
2) ogólnie 5-10% BC ma podłoże genetyczne)
- TP53, PTEN, ATM, BRIP1, CHEK2, PALB2 - 2-3 większe ryzyko
Profilaktyka raka piersi u BRCA1/2 carriers
pierwotna (zmniejszenie występowania)
1) tamoksyfen i raloksyfen
oba leki zmniejszają ryzyko zachorowania na raka piersi o 50% u nosicielek mutacji
na świecie stosuje się je po 35 rż. W Polsce brak rejestracji i refundacji
powikłania: zakrzepica i rak endometrium
2) profilaktyczna mastektomia - zmniejsza ryzyko raka o 95%
3) profilaktyczna ovariektomia - zmniejsza ryzyko BR o 50% (nowe badania kwestionują ten wpływ), a jajnika o 80-90%
profilakyka wtórna
co 6 miesięcy badania palpacyjne
RM co rok w grupie 25-30
następnie RM na zmianę z MMR
profilaktyka wtórna raka piersi - skrining
mammografia - zmniejsza ryzyko zgonu o 20%
Polska 50 - 69 rż, co 2 lata
2 projekcje: skośna przysrodkowo-boczna i górno dolną
BIRADS 0 - 2
0 Ocena niekompletna Należy wykonać dodatkowe badania iporównać je zwcześniejszymi badaniami
1 Prawidłowy obraz piersi
Prawdopodobieństwo, że zmiana jest złośliwa — 0%
2 Zmiana łagodna Prawdopodobieństwo, że zmiana jest złośliwa — 0%
BIRADS 3
Zmiana prawdopodobnie łagodna
Prawdopodobieństwo, że zmiana jest złośliwa nie przekracza 2%. Standardowym postępowaniem
jest obserwacja ibadania kontrolne. BIRADS 3 wMMG iUSG jest obecnie wskazaniem do wykonania badania kontrolnego po 6 miesiącach ijeżeli zmiana jest stabilna — po kolejnych
6 miesiącach, anastępnie po 12 miesiącach ikolejnych 12 miesiącach.
Dla kategorii BIRADS 3 wbadaniu MR zaleca się badanie kontrolne po 2–3 miesiącach
BIRADS 4
Zmiana podejrzana
Prawdopodobieństwo, że zmiana jest złośliwa zawiera się wgranicach 2–95%; zalecana weryfikacja mikroskopowa.
WMMG iUSG kategorię 4 dzieli się na 3 podkategorie:
4A — prawdopodobieństwo zmiany złośliwej > 2% do ≤ 10%
4B — prawdopodobieństwo zmiany złośliwej > 10% do ≤ 50%
4C — prawdopodobieństwo zmiany złośliwej > 50% do ≤ 95%
BIRADS 5
Zmiana złośliwa
Prawdopodobieństwo, że zmiana jest złośliwa przekracza 95%.
Konieczna weryfikacja mikroskopowa. Ujemny wynik badania mikroskopowego nie wyklucza
złośliwego charakteru zmiany inie zwalnia zkonieczności wykonania zabiegu operacyjnego.
Jeśli przewiduje się zastosowanie indukcyjnego leczenia systemowego, konieczne jest uzyskanie
rozpoznania histopatologicznego na podstawie materiału pochodzącego zbiopsji
gruboigłowej, biopsji wspomaganej próżnią lub otwartej. Umożliwia to określenie cech morfologicznych
nowotworu (stopień zróżnicowania, obecność ER/PgR iHER2), decydujących
owyborze metody leczenia
BIRADS 6
Rozpoznany rak piersi
Rak piersi potwierdzony wbiopsji przeprowadzonej przed wykonaniem ocenianego badania
piersi MMG, USG czy MR
Badanie piersi w skriningu
bad piersi do 39 r co 3 lata
po 40 co 1 rok, do końca życia
TNM pierś i stopnie zaawanowania
0 = TIS
IA - T1mi, N0
IB - T0 i T1 (< 2 cm), N1mi (mikro w 1-3 węzłach)
IIA - T0 i T1, N1 (przerzuty w 1-3 węzłach, ruchome) lub T2 (2-5 cm) N0
IIB - T2 N1 lub T3 (>5 cm) N0
IIIA - N2 (4-10 węzłów; też nieruchome meta, piersiowe wew lub podobojczykowe)
IIIB - T4 (naciek mięśni, skóry, rak zapalny)
IIIC - N3 (> 10 meta lub nadobojczykowe)
Sam naciek skóry i m. piersiowego większego - NIE spełnia kryteria T4
IV - M1
N - liczba węzłów - pTNM; charakter - cTNM
LCIS w biopsji
tylko ścisła obserwacja
DCIS w biopsji
wycięcie
ekspresja HER2
0 i + = negatywny
++ = trzeba zweryfikować Fishem –> amplifikacja –> można transtuzumab
+++ = dodatni
HER2 - kiedyś złe rokowanie. Ale dziś, gdy są leki to conajmniej takie samo
USG piersi - cechy zmiany złośliwej
wysokość większa niż szerokość (rosną “wzdłuż “przewodu)
cienie akustyczne za zmianą
wnikanie do przewodu
Tomosynteza
i mammografia ze środkiem cieniującym
tomosynteza - kilka projekcji mammografii
MMR i środek cieniujący - dokładność jak MR
wszystkie zwiększają czułość i swoistość mammografi
CA15-3 w raku piersi
to antygen białka PEM (produkt genu MUC1)
III st podwyższony u 40%
w rozsiewie u 75-90%
dobrze koreluje z odp na chemoiterapię w IV st - można podejmować decyzje
wskazania do neoadjuwantowej terapii systemowej (chemio-; hormono- i anty-HER2) w raku piersi
rak triple negative (gdy > 0,5 cm)
rak HER2 dodatni (gdy > 0,5 cm)
rutynowo w IIB (T2 N1 i T3 N0) i III
IIA - czasem (T2 N0 i T0-1 N1)
chyba że guz < 0,5 cm to nie trzeba
po co neoadj? Żeby zrobić BCT lub poprawić wyniki
chemii się nie dzieli na przed i po zabiegu. Całość daje się przed. Jeśli choroba resztkowa i np trójujemny - to adjuvantowa chemia
Gdy rak HER2+ to w neoadjuvancie herceptyna i pertuzumab (Pergeta) razem z chemią. Po operacji tylko herceptyna (łącznie do roku)
BAC i rozmaz wycieku z piersi
BAC - do lamusa, dążyć do hp
BAC - nie rozróżni raka od DCIS
BAC - użyteczny do biopsji węzłów chłonnych pachowywch
rozmaz wydzieliny - czulość niska, 40-80%
Wskazania do biopsji chirurgicznej po gruboiglowej
brak mikrozwapnień w bioptacie
atypowa hiperplazja wewnątrzprzewodowa (ADH)
atypowa hiperplazja zrazikowa (ALH) i LCIS ? (Tak w książce)
blizna promienista
zmiany brodawkowate
sporadyczny rak jajnika i hipermetylacja BRCA1
występuje nawet u 15%
gen staje się nieaktywny
hipermetylacja nie występuje w zmutowanych genach BRCA1 (czyli nie ma jej w rakach dziedzicznych)
hipermetylacja –> lepsza odp na platynę
(hipometylacja też wpływa na ekspresję wielu genów)
epigenetyka w raku jajnika
1) inhibitory metylacji DNA: azacytydyna i decytabina (inhibitory metylotransferaz DNA)
2) inhibitory deacetylaz histonowych: kwas walproinowy, worynostat, romidepsyna
3) miRNA
CXCL10, CXCL9, CSCL11
CXCR7 i CXCR4
Her2
Kisspeptyna
w raku jajnika
CXCL10, CXCL9, CSCL11
Działają: immunostymulująco (zwiększają nacieki Til) i angiostatycznie. Ale, w nowotworze działają odwrotnie,
CXCR7 i CXCR4
promują przerzutowanie, proliferację, angiogenezę i tworzenie niszy metastatycznej
HER2 - zły czynnik rowowniczy
Kisspeptyna - reguluje cykl komórkowy. Jej obecność wiąże się z lepszym rokowaniem, szczególnie w raku jasnokomórkowym
HIF1alfa i VEGF - zły czynnik rokowniczy
E-kadheryn - lepsze rokowanie
źródła ascites
guz i nieszczelne naczynia
wydzielina jajowodów
wsteczne miesiaczkowanie
produkty uwalnianie przez makrofagi
BCT - na czym polega
wyniki odległe jak mastektomia, ale częściej wznowy miejscowe : 1% na rok, 10% na 10 lat
wycięcie guza - zostawić klips żeby był boost radioterapii na loże. Sposoby op:
1 - lumpectomia = szerokie wycięcie guza; wymagany margines dla raka - czysty margines (aktualne NCCN) lub 1 mm (z Markowskiej) i 2 mm dla DCIS;
2 - kwadrantektomia - szerszy zabieg, 2-3 cm marginesu i skóra)
wartownik lub limfadenektomia
radioterapia - po 4 tyg, przez 5-7 tyg (gdy śródoperacyjna lub brachyter to krócej). 45-50 Gy na całą pierś + boost na lożę
BCT przeciwskazania
BCT może być w każdej lokalizacji, tez centralnej
rak wieloośrodkowy (kilka kwadrantów) rak wieloogniskowy (jeden kwadrant) - względne p/wsk
guz > 3 cm (Jassem i wsp)
stopień III (I i II tak, ale IIB to już > 5 cm guza)
wcześniej radioterapia piersi (np wznowa po BCT)
rozległe mikrozwapnienia w MMG
duży guz w małej piersi
kolagenoozy skórne
brak zgody
I i II trym ciąży (w III trym można operować, a po ciąży naświetlania)
BRCA1/2
czynniki ryzyka dodatkowych marginesów
rozległość wycięcia wiek pacjentki wielkość guza wieloogniskowość typ zrazikowy
techniki do operacji BCT zmian niepalpacyjnych
kotwiczki i igły - coraz rzadziej ROLL - radioguided occult lesion localization (radioznacznik płynny) 125 I - radzioznacznik stały Magseed - technika magnetyczna RSL - radioactive seed localisation NIRF - podczerwień zastosowanie PET
dodatnie marginesy w piersi?
bezwzględnie operacja
mastektomia ratująca (salvage)
gdy wznowa po BCT to mastektomia
5-letnie przeżycia 50-85%
terapie celowane w raku jajnika - mix
afiberecept - anty VEGF, ale tylko w okulistyce
pazopanib - TKI vegf, fgf, pdgf- Vergote 2019, wydluza pfd, OS nieistotny
nintedanib - TKI vegf, fgf, pdgf - wydłużenie PFS, badanie od Du Boisa, wydluzyl istotnie pfs o pół miesiaca. Głównie w grupie niskiego ryzyka. Bez wpływu na OS
cediranib - TKI fegf, pdghf, c-KIT - we wznowie, wydłużenie PFS, a OS nieistotny
kabozatynib - inh kin tyrozynowej. Tylko 2 faza
trebananib - angiopoetyny - bez wplywu na OS. Zarówno w nawrotowym jak i pierwotnym (TRINOVA-3; tu też bez wpływu na PFS)
fosbretabulina - Vascular disrupting agent - korzyści gdy połączony z bewacizumabem
Farletezumab - ig anty receptorowa folanowego alfa (alfa-FR). Bez wplywu na PFS
Vintafolid - tez anty re dla folianów
TAMs
M1 - IFN-gamma, antynowotworowo
M2 - immunosupresja, przez chemiokinę CCL22 –> stymulują migrację Treg
antygeny TAMs M2: B7H4, CSF-1R
immune checkpoint inhibitors
CTLA4 i PD1 - receptory, ich pobudzenie –> hamuje aktywacje limf i apoptoza
CTLA4 - na naivy Limf Tc i na Treg
PD1 - active T i B cells, NK i Treg,
PDL1 - na APC, CAFs, i komórkach raka
anty CTLA-4 (ipilimumab, tremelimumab)
anty-PD1 (pembrolizumab, nivolumab)
anty-PDL1 (avelumab, darvelumab, atezolizumab)
- JAVELIN study- avelumab - nieistotnie gorsze PFS niz same TK
inhibitory IDO (indoleamine 2,3-dioxygenaze) - działanie immunosupresyjne
badania I i II fazy. Opowiedzi u ok 15-20% pacjentek.
III fazy się toczą
ATHENA study ovarian cancer
4 ramiona: rucaparib (PARP inh) and nivolumab (anty PD-1) rucaparib and placebo, nivolumab + placebo and placebo only.
Chimeric antigen receptor T (CAR-T) cell
komórki T izolowane z krwi, podaje im się przy pomocy wektora wirusowego receptor vs antygenowi raka. Komórki się namnaża i podaje pacjentowi.
taki CAR-T cell nie wymaga prezentacji antygenu w MHC do działania
antygeny w raku jajnika: MUC16 (CA125), mesothelin, HER2 and FRα
początek badań klinicznych
BRCA1 i 2
produktu biorą udział w naprawie dwuniciowych pęknięć DNA w procesie rekombinacji homologicznej.
Mutacjemetylacje w genach BRCA1/2 prowadzą do niestabilności genomu, a fenotyp określa się mianem: “FENOTYP NIEDOBORU REKOMBINACJI HOMOLOGICZNEJ” = BRACANESS
51% pacjentek z rakiem jajnika i mutacją BRCA1 ma ujemny wywiad rodzinny
Najczęstsza mutacja BRCA1
5382insC (c.5266dupC)
65% mutacji w BRCA1/2 to te najczęstrze (z efektu założyciela)
standaryzowany współczynnik umieralności w Polsce i rak jajnika, szyjki i endometrium
jajnika 9,6/100 000 - spada
szyjki 6.46 / 100 000 - spada
trzon 4,16 /100 000 WZRASTA
IA i IB, G1 i G2 - jajnika, po operacji - co robić
obserwacja
czy typ histologiczny wpływa na dokładność stagingu raka jajnika?
niby tak
dokładnijeszy w LGSC a mniej dokładny w HGSC
czynniki ryzyka we wczesnym raku jajnika
obecność grubych zrostów
i inne oczywiste, wynikające z hp i stage: wodobrzusze pęknięcie torbieli jajnika dodatnia cytologia naciek torebki typ histologiczny G (największe znaczenie) podtyb st zaawansowania obustronne zmieny
dokładność intry
czułość - 91-94%
specyficzność - 91,2 - 98%
prawdziwie dodatnie - 98%
border - czułość 66%
odsetek meta do węzłów w aparent FIGO I EOC
5-30% w zalod G i typu hp
robić, po poprawia staging
ale nie wpływa na przeżycie (Maggioni i wspB J cancer 2006)
dodatnie węzły u 22% poddawanych systemowej limfadenektomii przy selektywnej (biopsji) tylko 9 %
w raku jajnika wezły podejrzane/niepodejrzane - jak często przerzuty
niepodejrzane - w 1/3 mają przerzuty
podejrzane - w 87,5% mają przerzuty
odsetek przerzutów do węzłów w raku śluzowym jajnika
blisko 0%
LION study - jakie FIGO
IIB do IV,
czyli do IIA włącznie robić limfadenektomię gdy niezmienione
laparoskopia w jajniku wg ksiązki Wicherka
zmiany o średnim ryzyku złosliwości w ocenie przedoperacyjnej:
- gdy < 40r ż - wyłuszczenie guza
- gdy > 40 - adneksektomia
laparoskopia niby pobrawia wizualizację “trudno dostępnych” miejsc w laparotomii.. takich jak przednia ściania brzucha, zat Douglasa itp