Przysadka, Tarczyca, Mineralokortykoidy, Wapń, Flashcards
Semorelina
- analog GHRH
- stosowany w diagno niedoboru GH (jak po podaniu wzrost GH to problem w podwzgórzu jest)
- leczenie niedoboru GH (podwzgórzowe) i w kacheksji AIDS
Tesamorelina
- Analog GHRH
2. Zapobiega lipodystrofii w leczeniu AIDS ( od inh. proteazy
Grelina
- Stymuluje uwalnianie GH - niezależnie od GHRH/GHIH
2. Z PP
Somatostatyna (GHIH)
- Pobudza 5 rodz. rec. -> ham. uwalniania GH
- W nadmiarze GH
- Krótki t dział, dlatego stosujemy analogi (-Reotydy)
Oktreotyd
Lanreotyd
Pazyreotyd
-Wapreotyd
- Analogi GHIH
- Lecz. gruczolaków przysadki, guzów neuroendokrynych PP
- Leczenie krwawienia z żylaków przełyku - szcz. Wapreotyd (akt. SSTR4)
- Eksperymentalnie leczenie guzów litych - szcz. Pazyreotyd - wieloreceptorowy
- Zazwyczaj dobra tolerancja
X ż.-j.
X kamica żółciowa
X cukrzyca (spadek wydz. insuliny)
Bromokryptyna
Kabergolina
Lizuryd, Pergolid, Chinagolid, Terguryd
Bromokryptyna - niewybiórczy
Kabergolina - wybiórczy wzgl. D2
- Doustni agoniści rec. dop.
- W leczeniu nadmiaru GH
- Kabergolina - szcz. guzy przysadki wydz. PRL, TSH, GH
X duże dawki -> zaburzone zastawki (serca)
Pegwisomant
- Pegylowany analog GH - inhibitor kompetetywny
- Drogi
- W leczeniu nadmiaru GH
Somatropina, Somatotrem
Somatropina - GH
Somatotrem - GH + Met
W leczeniu niedoboru GH
Mekazermina
- Syntetyczna somatometydyna (IGF)
- IGF = insuline-like growth factor
- W karłowatości Larona (mut. rec. GH)
- Z IGFBP3 stosowana w kacheksji nowotworowej z AIDS i w stwardnieniu zanikowym bocznym (ALS)
Metoklopramid
- Antagonista n. dopaminergicznych
2. Leczenie niewystarczającej laktacji (niskie PRL)
Bromokryptyna
Kabergolina, Chinagolid
Bromokryptyna - niewybiórczy agonista
Kabergolina, Chinagolid - wybiróczy agoniści D2
W leczeniu hiperPRL prowadzącej do niepłodności
Protyrelina
- Preparat TRH
- Diagno niedocz. tarczycy
- Neuromodulator w OUN, p/bólowy, p/drgawkowy, zapobiega zwyrodnieniu UN
Tyreotropina (TSH)
- Zwiększa wychwyt I- przez tarczycę
2. Leczenie raka tarczycy i wola wieloguzkowego z I radioakt.
Kortykorelina (CRH)
- Zwiększa prod. kortykotropiny (ACTH) -> synt. hh steroidowych w korze nadn.
- Diagno nadm. prod. GKS - gruczolak przysadki, nadnerczy, ektopowe wydz. ACTH
(niepełna) Kortykotropina
- 24 aa N-końc. mniej od pełnego ACTH
- Mniej immunogenna od pełnej
- Diagno niewydolności nadnerczy i różnicowanie wrodzonego przerostu nadnerczy i hiperandrogenizmu jajnikowego
Leki hamujące produkcję LH, FSH
Stosowane są w neo hormonozależnch np. rak prostaty, oraz w proc. sztucznego zapłodnienia
A) długo działający agoniści rec. GnRH
B) antagoniści rec. GnRH
Długodziałający agoniści rec. GnRH
Buzerelina
Gozerelina
Leuprorelina
Nafarelina
Antagoniści rec. GnRH
Cetroreliks
Ganireliks
Abareliks
Degareliks
Preparaty gonadotropin
- Prep. gonadotropin - z moczu K po menopauzie
- Prep. hCG - z moczu K ciężarnych
Zastosowanie
- bezowulacyjne cykle
- wnętrostwo
- hipogonadyzm hipogonadotropowy
- sztuczne zapłodnienie
Menotropina - mix FSH, LH
Urofolitropina - oczyszczone FSH
Folitropina rekombinowana
Gonadotropina kosmówkowa - z łożyska
Leki w niedoczynności tarczycy
Doustne, syntetyczne hh:
Lewotyroksyna (T4)
Liotyronina (T3) - kilka x/d
Liotroks - mix obu, bez dodatkowych +
Lewotyroksyna (T4)
- Najpopularniejszy
- Długi T1/2 -> 1x/d
- Niedoczynność tarczycy, ale też:
- Guzki tarczycy, wole rozlane, rak tarczycy w terapii supresyjnej w celu zaham. wydz. TSH
Nadczynność tarczycy - leki
- Związki jodu
- Nadchlorany
- Pochodne tiouracylu
- Pochodne tioimidazolu
- Pomocniczo blok. rec. adrenerg. β
Preparaty jodu
Jako tyreostatyki - r-r KI lub płyn Lugola (I2/KI)
wysoki I -> ham. peroksydazy jodowej -> ham. wbudowanie I do tyreoglobuliny i uwalniania z niej hh tarczycy
Nie nadają się do długiego stosowania
Stosujemy w nagłych sytuacjach
- zaaw. niedoczynność tarczycy
- po użyciu jodu radioaktywnego, by jak najdłużej zatrzymać go w tarczycy
- przed tyreidektomią (zmniejsza tarczycę i jej ukrwienie)
X skórne
X obrzęk ślinianek
X zab. smaku
X ż.-j.
Radioaktywny jod
- T1/2 = 8dni
- promieniowanie β -> niszczy otaczającą tkankę
- kilka dni przed podanie TSH -> wzrost wchł. radioakt. I
- kilka dni po dajemy nieradio. I -> dłużej jest radioakt. I
- W leczeniu raka tarczycy lub nadczynności tarczycy
Blokery rec. adrenerg. β
Propranolol
Metoprolol
W nadczynność tarczycy, by osłabić synergię T3, T4 z ukł. współczulnym
- zmniejszenie tachykardii, nerwowości, mniej uderzeń gorąca, mniejsza potliwość
Nadchlorany
- Kompetencyjna inh. wychwytu I- przez tarczycę
- Efekt po paru tygodniach
- Trochę niższa skuteczność niż innych tyreostatyków
X agranulocytoza - przez to mało popularne
Pochodne Tioamidowe
- Najpopularniejsze tyreostatyki
- ham. peroksydazę tarczycową, co zmniejsza wbudowanie I do tyreoglob. i sprzęganie reszt Tyr
A) pochodne tioimidazolowe - Tiamazol
B) pochodne tiouracylowe - Propyltiouracyl
Propyltiouracyl
- Poch. tiouracylowe
- Dodatkowo ham. obwod. konwersji T4 -> T3
- Ham. synt. hh. tarczycy bez wpływu na uwalnianie ich
- Efekt po paru tygodniach (bo tarczyca ma zapasy)
X skórne alergie, bóle stawów, ż-j
X polekowe zap. wątroby
X leukopenia (rzadko, groźna), agranulocytoza
X możliwe powiększenie wola
Mineralokortykoidy stosowane w ch. sercowo-naczyniowych
Eplerenon
Spironolakton
Eplerenon
- Selekt. inh. rec. mineralokortykoidowych
2. Osłabia włóknienie serca (remodelling) i zmniejsza śmiertelność np. po zawale
Spironolakton
- Nieselektywny inh. rec. mineralokort. (też testosteronu i progesteronu)
- Diuretyk z grupy oszczędzających potas
- Może być stosowany z diuretykami tiazydowymi
Fludrokortyzon
- Silny GKS i bardzo silny Mineralokortykoid
- W niedoborze aldosteronu (ch. Addisona)
- Nie ulega metabolizmowi w wątrobie
X hipoK+ -> arytmie, obrzęki, niedoBP, niewyd. serca
X uboczne dział. GKS
- Odstawiany powoli, żeby nie dać niewyd. nadnerczy
Witamina D
o pełnej akt - 1,25-dihydroksycholekalcyferol = kalcytriol
w NN/niew. wątroby podanie samego cholekalcyferolu nie wystarczy, wiec podajemy też kalcytriol lub odpowiednio hydroksylowane pochodne:
Kalcyfediol - hydr. w poz. 25
Alfakalcydol/Doksekalcyferol - w poz. 1
X egzogenny może dać hiperPi
gdy za dużo endogennego kalcytriolu -> hydroks. wit. D w poz. 24 zamiast 1 -> 24,25-itd. - nieaktywna postać
makrofagi prod. kalcytriol, który hamuje LT
Kalcytol, Kalcypotriol
Kalcytriol nie może być stosowany jako immunomodulator, bo daje hiperCa2+.
Kalcytol, Kalcypotriol są mniej hiperkalcemiczne i są stosowane w łuszczycy.
Działanie PTH na kości
- Długie pobudzenie obniża masę kostną - ekspresja RANKL na osteoblastach, co powoduje przejście osteoblastu w osteoklast
- Krótkie działanie - wzrost masy kostnej, takie działanie ma np. analog PTH - Teryparatyd
Kalcytonina
- obniża Ca2+ i Pi
- Z k. C tarczycy, jedyny lek hipokalcemiczny
- ham. akt. osteoklastów - w leczeniu silniejsza jest Kalcytonina łososiowa
- desensytyzacja własnych rec. -> krótkie działanie
- w osteoporozie leczenie nie dłużej niż 2 lata
GKS a gospodarka Ca2+
duże dawki -> mniejsze wchł. Ca2+ w jelitach i reabsorpcja w nerkach -> wzrost PTH -> reabsorpcja kości
T3, T4 a mineralizacja kości
nadczynność tarczycy -> utrata masy kostnej (większe pobudzenie osteoklastów niż osteoblastów)
hh. płciowe a mineralizacja kości
estrogeny, adrogeny -> zmniejszona przebudowa kości, zmniejszona prod. cytokin i mniej nasilona apoptoza osteoblastów
spadek z wiekiem hh płciowych -> utrata masy kostnej
Inne leki wpływające na mineralizację kości
- HAMOWANIE RESORPCJI KOŚCI
- HTZ, mod. rec. estrog., bosfosfoniany, kalcytonina - POWSTAWANIE NOWEJ TK. KOSTNEJ
- krótkodz. prep. PTH, wit.D, prep. Ca2+, kalcymimetyki - ŁĄCZĄCE OBA MECHANIZMY
- preparaty strontu
Pochodne wit. D
Cholekalcyferol (D3), Ergokalcyferol (D2), poch. hydroksylowane (Kalcyfediol, Alfakalcydol), Kalcytriol
- p.o., chyba że trzeba szybko (tężyczka) to kalcytriol i.v.
- lepiej jak też suplementacja prep. Ca2+
- prep. hydroks. w oz. 1 -> wygaszenie nadcz. przytarczyc
Dihydrotachysterol
Parykalcytol
Dihydrotachysterol
- analog D2
- może pobudzać rec. wit. D bez dalszej hydroksylacji
- szybko i krótko
Parykalcytol
- poch. wit. D2
- obniża PTH (co sprawia że Ca2+ aż tak bardzo nie rośnie jak po kalcytriolu)
w nadczynności przytarczyc leczonej wit. D i Ca2+ dochodzi do patol. wzrostu Ca2+ i Pi, wtedy stosujemy Parykalcytol, leki wiążące fosforany i kalcymimetyki
Substancje sekwestrujące Pi
CaCO3
chlorowodorek sewelameru
najlepsze: węglan sewelameru i węglan lantanu
Cynakalcet
kalcymimetyk
uwrażliwia rec Ca2+ k. przytarczyc na Ca2+, co obniża PTH
Preparaty PTH
- W niedoczynności przytarczy z Ca2+ i wit. D
- Nie podajemy naturalnego PTH
- Jedyny stosowany to Teryparatyd - krótkie T1/2, w osteoporozie
Prep. Kalcytoniny
Łososiowa
- lepsza farmakokinetyka i siła wiązania niż ludzka
- nie dłużej niż 2 lata w osteoporozie, bo desensytyzacja
- stosowana też w hiperCa2+
Prep. Ca2+
glukonian Ca2+, cytrynian Ca2+, CaCO3
glukonian Ca2+ - wraz z Neostygminą odwracał blok n-mm w aminoglikozydach
Hormonoterapia zastępcza (HTZ) a mineralizacja kości
p/działa utracie m. kostnej i osteoporotycznym złamaniom
ryzyko neo hormonozależnego większe -> rzadko polecana
Selektywne modulatory rec. estrogenowych a mineralizacja kości
tylko na niektóre tkanki
np. Raloksyfen itd.
Bisfosfoniany a mineralizacja kości
- analogi inh. mineralizacji kości
- bardzo długi T1/2
Kw. Etydromowy - prekursor, najsłabszy Kw. Alendromowy - rzadkie stosowanie: 1x/t Kw. Palindromowy Kw. Ibandromowy Kw. Zolendromowy - 1x/mc
E - słabszy
AP - silniejsze
IZ - najsilniejsze
- wbudowują się w osteoklasty i ham. resorpcję
- Stosowanie w osteoporozie, Paget, hiperCa2+ od neo przerzutów osteolitycznych do kości
Plikamycyna
- Antybiotyk cytostatyczny
- hamuje PTH i ham. akt. osteoklastów
- W ciężkim Pagecie i przerzutach neo do kości
X jak cytostatyki
Związaki strontu (Ranelinian Strontu)
Zarówno:
- ham. spadek masy ostnej (ham. osteoklastów)
- pobudz. synt. nowej kości
odkłada na pow. nowej kości i utrudnia później resorpcję
Denozumab
- P/ciało monoklonalne
- humanizowane Ab p/RANKL, blok. połączenie RANKz ligandem RANKL
- zmniejsza różnicowanie osteoklastów i resorpcję kości
