Antybiotyki β-laktamowe, lipo/glikopeptydowe i aminoglikozydowe

Question 1

Mechanizm działania antybiotyków β-laktamowych

Answer 1

Hamowanie syntezy peptydoglikanu ściany bakterii na etapie transpeptydylacji

Głównym punktem uchwytu są PBP (białka wiążące penicylinę) - jeden z kompleksów enzymatycznych transpeptydylacji.

Struktura β-laktamów przypomina D-ALA-D-ALA

Question 2

Działanie antybiotyków β-laktamowych na bakterie Gram-dodatnie

Answer 2

Bakterie Gram-dodatnie:

• wysokie ciśnienie osmotyczne we wnętrzu bakterii
• gruba warstwa peptydoglikanu pokrywa błonę
• pod wpływem β-laktamów dochodzi do lizy osmotycznej

Question 3

Działanie antybiotyków β-laktamowych na bakterie Gram-ujemne

Answer 3

Bakterie Gram-ujemne:

• nie mają tak wysokiego p osmotycznego
• peptydoglikan jest między 2 błonami w przestrzeni periplazmatycznej
• antybiotyk musi przejść przez poryny oraz przestrzeń periplazmatyczną ( w której często są β-laktamazy inaktywujące)

Samo zahamowanie syntezy peptydoglikanu nie zabija,. β-laktamy powodują też:
- aktywacje autolizyn
- powstawanie holin (które tworzą dziury w błonie)
Każdy etap działania antybiotyku może ulec mutacji dając oporność

W większośći antybiotyki β-laktamowe są bardziej aktywne wobec Gram-dodatnich

Question 4

Charakterystyka antybiotyków β-laktamowych

Answer 4

Bakteriobójcze ( wyj.: Benzylopenicylina - działa bakteriostatycznie na Enterococcus faecalis)

Wymagają wzrostu i rozmnażania bakterii - tylko wtedy tworzy się ściana bakteryjna, nie działają więc w obecnośći leków bakteriostatycznych.

Typowo są bakteriobójcze zależne od czasu, dlatego zwykle 2-4 dawki na dobę.

Grupy:

1. Penicyliny
2. Cefalosporyny
3. Karbapenemy
4. Monobaktamy

Question 5

Oporność na antybiotyki β-laktamowe

Answer 5

1. Wytwarzanie β-laktamaz
   - najczęstszy mechanizm
   - większość produkowana przez Gram-ujemne
   - tworzone też wśród Gram-dodatnich przez gronkowce
2. Mutacja białek PBP
   - typowe dla MRSA (Gronkowiec złocisty oporny na metycylinę) i opornych na penicylinę paciorkowców i enterokoków
3. Zaburzenie przedostawania się leku do PBP
   - mutacja / zmniejszenie ekspresji poryn
   - wyłącznie u Gram-ujemnych
   - rzadko rozwija pełną oporność
   - np. Karbapenemy na Pseudomonas aeruginosa (oprD poryna)
4. Aktywne wypompowanie leku z bakterii
5. Inne mutacje

Question 6

Penicyliny

Answer 6

Pochopdne kwasu 6-aminopenicylanowego

Podział:

1. Naturalne
2. Półsyntetyczne przeciwgronkowcowe
3. Aminopenicyliny
4. Karboksypenicyliny
5. Ureidopenicyliny
6. Połączenie penicylin z inhibitorami β-laktamaz

Krzyżowa alergia - jak ktoś uczulony na naturalne to nie wolno dać żadnego innego preparatu penicylin

Question 7

Penicyliny natualne

Answer 7

1. Benzylopenicyliny
   - benzylopenicylina (penicylina G)
   - benzylopenicylina prokainowa
   - benzylopenicylina benzatynowa

B.penicylina prokainowa i benzatynowa są rzadko używane - w profilaktyce ch. reumatycznej dzieci
W Polsce zakaz podania ambulatoryjnego B.penicyliny prokainowej

2.Fenoksymetylopenicyliny

Question 8

BENZYLOPENICYLINA (PENICYLINA G)

Answer 8

• sól Na+ lub sól K+
• domięśniowo / dożylnie
• przy soli K+ uważamy na pacjentów z NN i przy szybkim podaniu leku przez dojście centralne blisko serca
• duże dawki soli Na+ mogą zaostrzyć niewydolność krążenia
• wiąże się z białkami osocza i penetruje tkanki, oprócz:
  a) OUN ( chyba że w czasie zapalenia opon m-rdz)
  b) ciecz wodnista oka
  c) płodu
  d) pokarmu kobiecego

T1/2 = 30 minut
Metabolizowana w wątrobie do kwasu penicyjolowego i usuwana przez nerki.
Probenecyd - hamuje cewkowe wydzielanie penicyliny (NLPZ też ale słabiej)

In vitro - inaktywacja aminoglikozydaz
In vivo - synergistycznie z aminoglikozydami

Question 9

BENZYLOPENICYLINA PROKAINOWA

Answer 9

• Benzylopenicylina + prokaina
• tylko domięśniowo
• próba uczuleniowa musi objąć też prokainę
• wolno rozkłada się uwalniając benzylopenicylinę

przy wstrzyknięciu do naczynia przez pomyłkę może dojść do zespołu Hoigne’a

• zaczerwienienie, wzrost BP, niepokój, splątanie, drgawki, objawy ogniskowe z OUN
• objawy są przemijające
• poprawę dają benzodiazepiny (np. diazepam)

Question 10

BENZYLOPENICYLINA BENZATYNOWA

Answer 10

podawana domięśniowo bardzo powoli się rozkłada (stosowanie raz na 2-4 tygodnie)

profilaktyka choroby reumatycznej dzieci

Question 11

FENOKSYMETYLOPENICYLINA

PENICYLINA FENOKSYMETYLOWA, PENICYLINA V

Answer 11

• kwasooporna sól
• doustne podanie 2-4x/d
• wchłanianie z PP nie jest całkowite, więc nie powinno zastępować innych penicylin w cięższych zakażeniach
• głownie w leczeniu płonicy i zakażeń GDO

Question 12

Zakres działania penicylin naturalnych

Answer 12

Jest wąski i obejmuje:

1. Paciorkowece - Streptococcus pygoenes, hemolizujące z grupy B,C,G, wrażliwe pneumokoki
2. Actinomyces sp
3. Neisseria meningitidis
4. Treponema pallidum
5. Bacillus anthracis
6. Listeria monocytogenes
7. Beztlenowe (Clostridium sp., Bacteroides sp - z wyj. Bacteroides fragilis tworzący penicylinazę)

większość N. gonorroheae, gronkowców, Gram-ujemnych jest oporna na penicyliny naturalne.

W leczeniu:

• schorzeń paciorkowców (angina, róża, ropnie, płonica)
• promienicy
• zakażeń meningokokowych
• zakażeń bakt. beztlenowymi
• wąglika
• zatrucie muchomorem stromotnikowym - duże dawki wypierają toksyny grzyba z połączeń z białkami krwi, poprawa hemofiltracji

Question 13

Działania niepożądane penicylin naturalnych

Answer 13

1. Reakcje uczuleniowe
   - osutka, pokrzywka, gorączka, bóle stawów, skurcz oskrzeli, obrżek krtani, b. rzadko wstrząs anafilakt.
2. Niedokrwistość hemolityczna, małopłytkowość
   - penicyliny mogą działać jak hapteny - łączą się z k. krwi i aktywują zależną od dopełniacza reakcję typu II
3. Drgawki
   - pacjenci z padaczką lub NN; benzylopenicylina hamuje rec. GABAa i sprzyja pobudzeniu NMDA
4. Reckaj Jarischa-Herxheimera
   - wstrząsopodobna reakcja po podaniu benzylopenicyliny w trakcie leczenie krętkowic (kiła)
   - gorączka, spadek BP, dreszcze ; przejściowa i wymaga terapii podtrzymującej
5. Zespół Nicolau
   - u dzieci przy podaniu mięśniowej formy do naczynia
   - martwica skóry i tk. podskórnej z objawami zatorowymi kończyn lub krezki, leukocytoza, krwiomocz
6. Inne
   - przeciążenie sodem lub potasem
   - zespół Hoigne

Question 14

Zalety penicylin naturalnych

Answer 14

1. Niska toksyczność - można stosować u K w ciąży
2. Bakteriobójcze działanie
3. Dobra penetracja do tkanek - zwłaszcza w zapaleniu

Question 15

Wady penicylin naturalnych

Answer 15

1. Wrażliwość na rozkład przez β-laktamazy - wiele szczepów jest opornych
2. Działanie zależne od czasu - częste podawanie
3. Częste reakcje uczuleniowe

Question 16

Penicyliny półsyntetyczne przeciwgronkowcowe

Answer 16

prekursor: METYCYLINA - tylko do oznaczania oporności bakterii, niestosowana bo powodowała ŚródmZN

w użyciu penicyliny izoksazolowe:
OKSACYLINA, KLOKSACYLINA (jedyna z dostępnych w PL), FLUKLOKSACYLINA, DIKLOKSACYLINA

Używane w infekcja gronkowców wytwarzających β-laktamazy i również przeciw wrażliwym paciorkowcom.
Listeria sp., MRSA, enterokoki są oporne

NIEPOŻĄDANE:
- rzadziej niż p/ciw benzylopenicylinie, częściej dolegliwości z PP (nudności, wymioty, biegunka, cholestaza, przejściowe uszkodzenie wątroby)

Podanie dożylne - zapalenie żyły, eozynofilia, gorączka

Question 17

Aminopenicyliny

Answer 17

Amoksycylina i Ampicylina

• półsyntetyki o szerokim spektrum, wobec Gram-dodatnich (jak benzylopenicylina) ale też Gram-ujemne (Neisseria, Haemophilus, Enteriobacteriaecae) niewytwarzające β-laktamaz
• doustne, domięśniowe i dożylne

Amoksycylina ma większą aktywność i lepszą biodostępność po podaniu doustnym niż Ampicylina.

Mało toksyczne - można stosować w ciąży
Mogą wywołać wszystkie działania niepożądane typowe dla penicylin naturalnych, ale zazwyczaj są to reakcje uczuleniowe.
Mogą dać dysbakteriozę - biegunka, zakażenia grzybicze PP i dróg moczowo-płciowych
Zdarzało się też rzekomobłoniaste zap. jelita grubego po Ampicylinie.
Typowo występują osutki po podaniu Amoksycyliny choremu z mononukleozą zakaźną.

Question 18

AMOKSYCYLINA

Answer 18

Dożylnie, domięśniowo, doustnie (dobrze się wchłania z PP, a posiłek nie wpływa na ten proces)

Wskazania

1. Ostre zap. zatok przynosowych (lek 1 rzutu)
2. Zapalenie ucha środkowego (lek 1 rzutu)
3. Paciorkowcowe zap. gardła (jeśli wiemy że nie przejdzie 10-dniowe leczenie fenoksymetylopenicyliną)
4. Zaostrzenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (może być lekiem 1 rzutu)
5. Pozaszpitalne zapalenie płuc (czasem w skojarzeniu z makrolidem) (może być lekiem 1 rzutu)
6. Eradykacja H. pylori w skojarzeniu z Metronidazolem lub Klarytromycyną

Question 19

Ampicylina

Answer 19

Dożylnie, doustnie (ale gorzej się wchłania, a pokarm hamuje)

Dożylnie - do leczenie Listeria monocytogenes i enterokoków, często w skojarzeniu z aminoglikozydem (synergia)

Może być używana w leczeniu duru brzusznego, ale użycie jej w salmonellozie jest kontrowersyjne, bo sprzyja wytworzeniu bezobjawowego nosicielstwa

Oporność wykazują - Pseudomonas, Acinetobacter, Serratia, Poteus, Enterobacter, Klebsiella

Question 20

Ureidopenicyliny

Answer 20

MEZLOPENICYLINA
AZLOPENICYLINA
PIPERACYLINA (jedyna dostępna w Polsce)

Bardzo szerokie spektrum: jak aminopenicyliny + zwiększona aktywność p/ pałeczkom G- (Pseudomonas aeruginosa) i enterokokom (z wyj. Enterococcus faecium)
Oporne - Chlamydia i mikoplazmy

Domięśniowo, dożylnie (często z aminoglikozydami lub fluorochinolonami) w leczeniu ciężkich inf. szpitalnych od Pseudomonas aeruginosa lub Klebsiella pneumoniae (zak. układowe, inf. dróg mocz., zap. płuc, zap. otrzewnej i inne w j. brzusznej i miednicy mniejszej)

Piperacylina - profilaktyka w chirurgii (jelita i dr. żółciowe) oraz ginekologia i położnictwo (histerektomia, cesarskie cięcie)

Question 21

Działanie niepożądane Ureidopenicylin

Answer 21

Większa toksyczność niż amionopenicyliny

Częste rakcje miejscowe - ból i zapalenie żyły z zakrzepicą - oraz nadwrażliwości - osutki, gorączka, pokrzywka (częściej u pacjentów z mukowiscydozą) i anafilaksja (rzadziej niż po penicylinach naturalnych)

Hipokaliemia - zab. transportu K+ w cewkach nerek
PP - biegunka, nudności, wymioty
Nerki - wzrost kreatyniny i mocznika we krwi, ŚródmZN
OUN - bóle i zawroty głowy, duże dawki dają drgawki
Hematologiczne - leukopenia, małopłytk., eozynofilia
Skóra - rzadko - ciężkie - zespół Stevensa - Johnsona

Question 22

Karboksypenicyliny

Answer 22

KARBENICYLINA - niestosowana
TYKARCYLINA - aktywniejsza wobec Pseudomonas i Proteus, który się podaje z inhibitorem β-laktamaz: Kwasem Klawulanowym

Kwas Klawulanowy zwiększa aktywność Tykarcyliny wobec Xanthomonas maltophilia, H. influenzae, Klebsiella, Staphylococcus aureus i Bacteroides fragilis ale nie wobec Pseudomonas (kw. klawulanowy nie hamuje β-laktamaz typu AmpC)

Tykarcylina z kw. klawulanowym i często z aminoglikozydem stosuje się w cięzkich zakażenich szpitalnych wywołanych przez podatne bakterie (wskazania podobne co u ureoidpenicylin)

Niepożądane

• nadwrażliwość
• hematologiczne (eozynofilia, małopłytk, neutropenia)
• zaburzenia gospodarki K+ i Mg2+
• PP
• duże dawki dają drgawki

Question 23

Inhibitory β-laktamaz

Answer 23

Kwas Klawulanowy
Sulbaktam
Tazobaktam

Nie mają same wł. p/bakteryjnych
Najsilniej hamowane są enzymy klasy A ( gronkowce, H. influenzae, Neisseria gonorrhoeae, Salmonella sp., Shigella sp., Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae)

β-laktamazy klasy C (Pseudomonas, Serratia, Enterobacter, Citrobacter) nie są silnie hamowane przez te związki

Hamują też enzymy u Bacterioides i Branhamella

Question 24

AMOKSYCYLINA + KW. KLAWULANOWY

AUGMENTIN

Answer 24

Kwas rozszerza spektrum amoksycyliny o bakterie beztlenowe

• w zakażeniach GDO ( lek 2 rzutu)
• pozaszpitalne zap. płuc
• nawracające zap. gardła
• zakażenia dróg moczowych ( 3 rzut po KO-TRYMOKSAZOLU i NITROFURANTOINIE) oraz w leczeniu innych schorzeń wywołanych wrażliwymi bakteriami

Question 25

TYKARCYLINA + KW. KLAWULANOWY (Timentin)

Answer 25

rozszerza spektrum Tykarcyliny o Enterobacteriaceae wytwarzające β-laktamazy ale nie o Pseudomonas aeruginosa wytwarzający enzym typu AmpC czy bakterie wytwarzające β-laktamazy typu ESBL

bardzo dobre wobec Xanthomonas (Stenotrophomonas) maltophilia i Bacteroides fragilis

Question 26

AMPICYLINA + SULBAKTAM (Unasyn)

Answer 26

Tylko pozajelitowy

Podobne spektrum co Amoksycylina z kwasem
Bardzo dobre wobec Acinetobacter i użycie tego leku powinno być ograniczone do jego zakażeń szpitalnych

Question 27

PIPERACYLINA + TAZOBAKTAM (Tazobac)

Answer 27

Podobny zakres co Tykarcylina z kwasem

Często w skojarzeniu z aminoglikozydem

W leczeniu ciężkich szpitalnych zakażeń GDO, dróg moczowych i wwnątrzbrzusznych (z wyjątkiem zapalenia trzustki)

Stosowany także u pacjentów z neutropenią

Question 28

Cefalosporyny i Cefamycyny

Answer 28

Pochodne kwasu 7-aminocefalosporynowego z grzyba Cephalosporium acremonium

Cefalomycyny - CEFOKSYTYNA, CEFMETAZOL, CEFOTETAN - wytwrzane przez Streptomyces - są bardziej aktywne wobec bakterii beztlenowych

Cefalosporyny - względnie odporne na działanie β-laktamaz oprócz ESBL, KPC, cefalosporynaza AmpC i metalo-β-laktamazy, które rozkładają te leki, przez co przybywa szczepów bakterii zwł. Gram-ujemnych opornych.

Cefalosporyny nie wykazują aktywności na enterokoki i Listerie monocytogenes

Pierwsza otrzymana to czysta cefalosporyna C, a użyta w lecznictwie to Cefalotyna

Question 29

I Generacja Cefalosporyn

Answer 29

CEFADROKSYL, CEFAZOLINA, CEFALEKSYNA, CEFALOTYNA, CEFRADYNA, CEFAPIRYNA

Aleks Fadrok daje Radę Fapić na Fali będąc na Fazie

1. Silnie działają na G+ (gronkowce - oprócz MRSA - i paciorkowce)
2. Słabiej na większość G- (E. coli, Klebsiella, Proteus)
3. Bardzo słabo przeciw Pseudomonas i indolo+ szczepom Proteus, Serratia, Citrobacter, Acinetobacter
4. Aktywne wobec ziarenkowców beztlenowych - z wyj. Bacteroides fragilis

Cefazolina - profilaktyka w chirurgii, rzadziej w leczeniu zakażeń wywołanych przez S. aureus

Cefradyna, Cefaleksyna, Cefadroksyl - pozaszpitalne zakażenia GDO, dróg moczowych, tkanki podskórnej

Cefadroksyl - najlepiej do leczenia anginy paciorkowcowej

Question 30

II Generacja Cefalosporyn i Cefalomycyn

Answer 30

CEFAKLOR, CEFAMANDOL, CEFUROKSYM, CEFPROZYL, CEFORANID, CEFONICYD, LORAKARBEF, CEFOKSYTYNA, CEFMETAZOL, CEFOTETAN

Lord Faklor grał Pro na Mandolinie i miał Furę, Fona, Oksy, uciekał przed Tatą Metala

I generacja + Gram-ujemne (np. Klebsiella)
Cefoksytyna, Cefmetazol, Cefotetan - aktywne wobec beztlenowych łącznie z Bacteroides fragilis
Podobnie do I generacji nie są aktywne wobec Pseudomonas i enterokoków

Cefaklor, Cefprozyl, Lorakarbef, Cefuroksym(w postaci soli aksetylu) - mogą być podane doustnie

Cefaklor, Cefprozyl - pozaszpitalne zakażenia GDO i dróg moczowych ( 2 rzut)

Cefuroksym - ostre zap. ucha środkowego lub zatok przynosowych (2 rzut), pozaszpitalne zap. płuc, zaostrzenia POChP, zakażenie dróg moczowych (gdy bakterie oporne na Furaginę i Ko-Trymoksazol) i wczesna faza boreliozy z Lyme

Question 31

III Generacja Cefalosporyn

Answer 31

Cefoperazon, Cefotaksym, Ceftazydym, Ceftriakson, Cefpodoksym, Ceftybuten, Cefiksym, Ceftyzoksym, Cefdynir, Cefdytoren, Moksolaktam

Żyd Dytoren w Operze w Butach robił Fotę za 3 Dyniry POD Oknem uFiksowany na Małolatach Z Oksami

II gen + trudne G- (Citrobacter, Serratia, Providencia)

Ceftazydym, Cefoperazon - jedyne wobec Pseudomonas aureginosa
Ceftyzoksym i Moksolaktam - Bacteroides fragilis
Cefiksym i Ceftybuten - słabiej na gronkowce i S. pneumoniae

Cefiksym, Cefdynir, Ceftybuten, Cefpodoksym(sól prokestylu) - doustnie
Większość dobrze do OUN
Ceftriakson do dróg żółciowych i jest używany w leczeniu zakjażeń ale zwiększa ryzyko kamicy żółciowej
Cefotaksym, Ceftriakson - ciężkie pozaszpitalne zakażenia płuc, szpitalne też ale poza OIOMem, ZOMR, zakażenia N. gonorrhoeae, posocznica pozaszpitalna, bakteryjne zap. wsierdzia, profilaktyka posocznicy meningokokowej
Ceftazydym - aktywny wobec 70% szczepów P. aureginosa

Question 32

IV Generacja Cefalosporyn

Answer 32

Cefepim, Cefpirom
PIMPIROM

Szerokie bardzo spektrum - wobec Pseudomonas, Enterobacter, S. aureus, S. pneumoniae, Neisseria, Haemophilus

Pozajelitowo podawane
Dobrze przenikają do OUN

Zarezerwowane do leczenia ciężkich zakażeń szpitalnych wrażliwymi bakteriami

Question 33

V Generacja Cefalosporyn

Answer 33

CeftobipROL, CeftaROLina

Szerokie spektrum: IV gen + MRSA i oporne enterokoki

Ceftobiprol - na gram-ujemne jak IV generacja, zaś Ceftarolina jest mniej aktywna

Podawane pozajelitowo; dobra penetracja OUN,

Zarezerwowane do leczenia ciężkich zakażeń szpitalnych wrażliwymi bakteriami

Question 34

Działania niepożądane cefalosporyn

Answer 34

Są przeważnie mało toksyczne - można używać w ciąży
Więcej działań niepożądanych niż penicyliny półsyntetyczne
Uczulenie jest rzadziej niż u penicylin
Unika się podania cefalosporyn u pacjentów uczulonych na penicyliny (rzadkie ale może być)

Niepożądane oprócz alergii:

1. Podrażnienie, ból w miejscu wstrzyknięcia - zapalenie żyły
2. Nefrotoksyczność - szczególnie Cefalorydyna (dlatego nieużywana), może się nasilić przy równoczesnym podawaniu np. aminoglikozydów
3. Reakcja disulifarmowa - preparaty z pierścieniem metylotiotetrazolowym, należy unikać jakąkolwiek formę alkoholu
4. Hipoprotrombinemia - preparaty z pierścieniem metylotiotrrazolowym, czasem krwawienia, profilaktycznie podajemy 10mg Fitomenadionu (wit. K1) 2 x/t
5. Dysbakteriozy - po prep. o szerokim spektru, szczególnie doustnych; biegunka, zakażenie grzybicze j. ustnej i narządów m-płc.

Preparty zawierające pierścień metylotiotetrazolowy - Cefamandol, Cefotetan, Cefoperazon, Cefmetazol, Moksolaktam

Question 35

Karbapenemy

Answer 35

Imipenem, Meropenem, Ertapenem, Faropenem, Doripenem

Zwykłe β-laktamazy nieskuteczne. Rozkładane są przez karbapenemazy i metalo-β-laktamazy. Oporność jest od zdolności do wytworzenia karbapenemaz lub zmniejszoną przepuszczalnością ściany dla leku.
Występuje tu oporność krzyżowa

Bardzo szerokie spektrum: Gram-ujemne (też Pseudomonas sp.), Gram-dodatnie i beztlenowe

Oporne są - Enterococcus faecium, MRSA, C. difficile, Burkholderia cepacia, Xanthomonas (Stenotrophomonas) maltphilia

Meropenem bardziej akt. wobec Gram- niż Iropenem, ale mniej akt. wobec Gram+ niż Iropenem.

Ertapenem jest mniej aktywny niż Meropenem wobec Pseudomonas aeruginosa i Acinobacter

Leki 2 i 3 rzutu w ciężkich szpitalnych zakażeniach, gdy oporność na inne leki. Czasem skojarzone z aminoglikozydami.

Impinem rozkłądany przez dihydropeptydazę w nerkach, wymaga podania z Cylastatyną.

Dobrze penetrują trkanki, także OUN, wydalane są przez nerki

Question 36

Działania niepożądane Karbapenemów

Answer 36

Najczęściej po imipenemie, zaburzenia z PP i skóry.

Ertapenem po domięśniowym wstrzyknięciu bardzo bolesny więc stosujemy z 1% lidokainą

Zwiększone stężenie imipenemu u chorych z NN może dać drgawki

Między penicylinami i karbapenemami jest alergia krzyżowa

Question 37

Monobaktamy

Answer 37

Pierścień β-laktamowy to jedyny pierścień w ich cząsteczce.

AZTREONAM:

• względnie oporny na działanie β-laktamaz
• dość wąskie spektrum (przypomina tym aminoglikozydy) - działa na G- (też Pseudomonas i Serratia), nie jest aktywny wobec G+ i beztlenowych
• rzadko stostowany (domięśniowo / dożylnie)
• postać wziewna do leczenia mukowiscydozy
• do poszerzenia spektrum w skojarzeniu z Metronidazolem, Klindamycyną, Amikacyną, Wankomycyną lub penicylinami

Niepożądane (w niewielkim stopniu)

• wysypki
• przejściowy wzrost aminotransferaz we krwi
• nudności i wymioty
• przejściowa eozynofilia

Rzadziej - małopłtkowość, leukopenia, zab. krzepnięcia

BRAK krzyżowej reakcji z penicylinami

Question 38

Antybiotyki Glikopeptydowe i Lipopeptydowe

Answer 38

Glikopeptydowe:

• Wankomycyna
• Teikoplanina

Lipopeptydowe
- Daptomycyna

Lipoglikopeptydowe

• Telewancyna
• Dalbawancyna
• Oritawancyna

Question 39

Wankomycyna i Teiokoplanina (Glikopeptydowe)

Answer 39

wankomycyna - od Streptococcus orientalis

D-Ala-D-Ala
bakteriobójcze

oporność przez zastąpienie D-Ala tworząc D-Ala-D-mleczan
pełna oporność na wankomycynę - u staphylococcus i VRE (enterokoki oporne na wankomycynę)

Wankomycyna - Gram+, tlenowe i beztlenowe (gronkowce, enterokoki, paciorkowce, Corynebacterium, C. perfringens, difficile, Propionibacterium)
Teikoplanina - jak wankomycyna ale słąbiej na gronkowce koagulazoujmene.

Nie są aktywne wobec - Nocardia, Lactobacillus, Erysipelothrix rhusiopathiae

Wankomycyna - dożylnie, 2x/d
Teikoplanina - dożylnie / domięśniowo 1x/d

Stosujemy przeciw bakteriom opornym na leki:
MRSA, gronkowce koagulazoujemne oporne na metycylinę (MRCNS), enterokoki oporne na aminopenicyliny, pneumokoki na penicylinę i cefalosporyny III gen.

Wankomycyna - doustnie na rzekomobłoniaste zjg. (1 rzutem jest metronidazol), może też być podana do j. otrzewnej u dializowanych i do komór mózgu w ZOM

Question 40

Działania niepożąane wankomycyny i teikoplaniny

Answer 40

Częściej przy wankomcynie niż teikoplaninie

Zapalenie żyły w miejscu podania
Gorączka, dreszcze, osutka

Szybki wlew -> zaczerwienienie skóry górnej połowy ciała (red man syndrome), skurcz oskrzeli, bolesny skurcz mm. KP i grzbietu

Wankomycyna

• ototoksyczna
• nefrotoksyczna, zwłaszcza z aminoglikozydami i diuretykami pętlowymi

Question 41

Daptomycyna - Lipopeptydowy antybiotyk

Answer 41

wytwarzany przez Streptomyces roseospurs

łączy się z błoną bakterii i powoduje wzrost jej przepuszczalności dla jonów K+, co prowadzi do zaburzeń replikacji DNA i syntezy białek i przez to do śmierci bakteriii

jest lekiem bakteriobójczym dla Gram+ ziarenkowców (w tym wieloopornych VRE, MRSA)

nie działa na - Listeria, Clostriudium

Na ciężkie zapalenie wsierdzia od S. aureus (i MRSA)
Inaktywowana przez surfaktant i nie nadaje się do leczenia zakażeń płuc

Niepożądane:

• PP
• osutka, świąd, zapalenie żyły
• spadek BP
• niedokrwistość

Question 42

Telawancyna, Dalbawancyna, Oritwancyna (Lipoglikopeptydowe)

Answer 42

Nowe

podobnie jak wankomycyny hamują syntezę ściany bakterii, ale mogą się łączyć z D-Ala-D-mleczan, przez co działają na szczepy oporne na wankomycynę

działają też jak daptomycyna zaburzając funkcje błony, ale nie jest inaktywowany przez surfaktant

Działają silniej bkteriobójczo na Gram+ niż wankomycyna

Telawancyna w ciężkich zakażeniach skóry i tkanki podskórnej od wieloopornych szczepów - MRSA, VRE

Question 43

Antybiotyki aminoglikozydowe i spektynomycyna

Answer 43

Dobrze rozpuszczalne w H2O, stabilne, aktywne w zasadowym pH, nie wchłaniają się doustnie. Słabo przenikają do tk. płucnej i do OUN.

Nieodwracalne inhibitory syntezy białek bakterii. Dostają się do wnętrza bakterii w procesie sprzężonym do łańcucha oddechowego i redukcji tlenu. Brak tlenu lub kwaśne pH uniemożliwiają przenikanie aminoglikozydów do bakterii. We wnętrzu łączą się z 30S rybosomem i hamują translację. Powoduje to uszkodzenie błony bakterii i autolizę.

Są bakteriobójcze
Silny efekt postantybiotykowy
β-laktamowe antybiotyki i wankomycyna działają z nimi synergistycznie.

Question 44

Oporność na aminoglikozydy

Answer 44

Oporność

• wytwarzanie enzymów dodających do leków grupy funkcyjne
• zaburzenie transportu aminoglikozydów do bakterii np. mutacje poryn
• mutacja miejsca wiązania leku na rybosomie np. S12 w przypadku streptomycyny
• oporność jest najrzadziej w przypadku amikacyny

Question 45

Zakres działania aminoglikozydów

Answer 45

Obejmuje Gram-ujemne

Największą skuteczność wobec Pseudomonas aeruginosa ma Tobramycyna.

Z gram-dodatnich aminoglikozydy są najbardziej aktywne wobec gronkowców, ale nie używamy ich w monoterapii.

Streptomycyna i czasem Amikacyna mają aktywność wobec Mycobacterium tuberculosis

Aminoglikozydy nie działają na bakterie beztlenowe

Question 46

Stosowanie aminoglikozydów

Answer 46

Są toksyczne, więc używane są w ciężkich zakażeniach zwłaszcza szpitalnych:

1. Tlenowe pałeczki Gram- (Enterobacteriaceae) w skojarzeniu z β-laktamowym i Pseudomonas aeruginosa (z Ceftazydem lub Cefepimem) i chorzy z neutropenią (amikacyna z cefalosporyną III generacji)
2. Zapalenie wsierdzia/posocznica wywołane przez enterokoki - penicylina, ampicylina, antybiotyk glikopeptydowy
3. Zap. otrzewnej - z antybiotykiem p/bakteriom bezO2
4. ZOMR przez Gram- pałeczki tlenowe - z cefalosporyną III lub meropenem
5. Powikłania zakażenia dr. mocz
6. Gruźlica - streptomycyna z 2 / 3 lekami przeciwgruźliczymi

Question 47

Aminoglikozydy

Answer 47

Streptomycyna
Gentamycyna
Neomycyna, Kanamycyna, Paromomycyna
Tobramycyna
Netylmycyna
Amikacyna
Sepamycyna

Question 48

Streptomycyna

Answer 48

Lek 2 rzutu w gruźlicy, w skojarzeniu z innymi lekami, bo w monoterapii szybka rośnie oporność

W leczeniu dżumy, tularemii, brucelozy

Często wywołuje reakcje uczuleniowe ( w odróżnieniu od innych aminoglikozydów)

Question 49

Gentamycyna

Answer 49

o podobnej charakterystyce co sisomycyna, typowy aminoglikozyd

Question 50

Neomycyna, Kanamycyna, Paromomycyna

Answer 50

Leki o podobnych właściwościach

Oprócz na tlenowe G- i G+ są aktywne wobec niektórym prątkom

Oczyszczanie PP (nie wchłaniają się) i miejscowo na skórę, do oka i ucha

Długotrwałe używanie Neomycyny -> skórne alergie

Question 51

Tobramycyna

Answer 51

Podobne spektrum co Gentamycyna, ale większa aktywność wobec Pseudomonas aeruginosa, ale mniejsza wobec Serratia.

Nie działa na Enterococcus faecium

Mogą być szczepy oporne na gentamycynę, ale wrażliwe na tobramycynę

W inhalacji w leczeniu zakażeń Pseudomonas aeruginosa w mukowiscydozie.

Question 52

Netylmycyna

Answer 52

Dodatek grupy etylowej zmniejsza podatność netylmycyny na rozkłąd i modyfikację - szczepy oporne na Gentamycynę i Tobramycynę, mogą być zwalczane przez Netylmycynę

Question 53

Amikacyna

Answer 53

Pochodna półsyntetyczna kanamycny, mniej toksyczna.
Nie ulega inaktywacji przez enzymy unieczynniające gentamycynę i tobramycynę i wykazuje aktywność wobec opornych na te antybiotyki

Działa na wielooporne szczepy M. tuberculosis

Question 54

Sepamycyna

Answer 54

Nowszy, podobny do amikacyny z większą aktywnością wobec szczepów produkujących metylotransferazę

Stosowanie leku wiążę się z typowymi ubocznymi działaniami aminoglikozydów, ale rzadziej niż gentamycyna

Question 55

Daktynomycyna

Answer 55

antybiotyk przeciwnowotworowy o budowie aminioglikozydowej

Question 56

Działania niepożądane antybiotyków

Answer 56

1. OTOTOKSYCZNOŚĆ - zawroty głowy, szum, ubytek słuchu
   - sprzyja hipokaliemia
   - nieodwracalne często
   - sprzyjają inne leki: diuretyki pętlowe
   - na przedsionek ucha wewnętrznego silnie działa Streptomycyna i Gentamycyna
   - na ślimak silnie działa Kanamycyna i Amikacyna
2. NEFROTOKSYCZNOŚĆ
   - sprzyja hipokaliemia
   - często odwracalna
   - sprzyjają inne leki: diuretyki pętlowe, cisplatyna, cyklosporyna, amfoterycyna B
   - Tobramycyna i Gentamycyna są bardziej nefrotoksyczne
3. NASILONA BLOKADA N-MM (zwiększone działanie zwiotczających leków)
   - odwracalne przez zastosowanie Glukonianu Wapnia i Neostygminy
4. ALERGIA - gł. streptomycyna
   - także u personelu podającego lek
5. USZKODZENIE NEREK I UCHA U PŁODU
   - dlatego nie stosujemy w czasie ciąży

Question 57

Dawkowanie aminoglikozydów

Answer 57

Są to leki zabijające bakterie proporcjonalnie do stężenia - działanie wciąż trwa pomimo tego, że stężenie leku we krwi jest coraz mniejsze

Efekt toksyczny jest zależny od stężenia i czasu narażenia.

Rzadkie dawkowanie (1x/d) minimalizuje toksyczność przy zachowaniu skuteczności. Tylko zapalenie wsierdzia wymaga 3x/d.

Question 58

Spektynomycyna

Answer 58

Aminocyklitol podobny do aminoglikozydów. Ma zbliżone spektrum i mechanizm.

Domięśniowo w leczeniu rzeżączki u uczulonych na penicyliny

Niepożądane

• ból w miejscu iniekcji
• czasem gorączka, nudności, wymioty
• rzadko nefrotoksyczność i niedokrwistość