Atb hamujące syntezę białek, stosowane miejscowo, chemioterapia mykobakterioz, leki przeciwgrzybicze Flashcards
Tetracykliny
Tetracyklina, Oksytetracyklina, Doksycyklina, Minocyklina, Metacyklina, Demeklocyklina
- policykliczne, amfoteryczne pochodne naftacenokarboksamid
- przenikają do wnętrza bakterii przez dyfuzję bierną i transport aktywny
- wiążą się odwracalnie z 30S podj. rybosomu, blokują wiązanie z nią aminoacylo-tRNA, co hamuje elongacje łańcucha peptydowego.
- bakterioStatyczne
Oporność na tetracykliny
Zależy od:
- zmniejszonego transportu do wnętrza lub pompy wyrzucającej na zewnątrz
- syntezy białek hamujących wiązanie leku z rybosomem
- enzymatyczna inaktywacja tetracyklin
Najważniejsze - wypompowanie i ochrona rybosomów
Najrzadziej dotyczy - Minocykliny
W grupie tetracyklin - całkowita oporność krzyżowa
Zakres działania tetracyklin
Szerokie spektrum - G+, G-, beztlenowe, Borrelia burgdorferi, Treponema pallidum
Ale dużo też jest opornych
Minocyklina - najbardziej aktywna wobec S. aureus
Proteus i Pseudomonas są pierwotnie oporne wobec tetracyklin - mają pompę wyrzucającą
Tetracykliny hamują wzrost reketsji, Chlamydia, mikoplazm i działają na niektóre pierwotniaki (np. pełzak czerwonki).
Stosowanie tetracyklin
Działanie:
krótkie - Tetracyklina, Oksytetracyklina 6-8h
średnie - Demeklocyklina, Metacyklina 12h
długie - Doksycyklina, Minocyklina 16-18h
Biodostępność różna
doustnie dobrze - Doksycyklina, Minocyklina
absorpcja jest silnie hamowana przez pokarm, zwłaszcza mleko
Leki chelatują Ca2+. Mg2+, Fe2+, Al3+, co zmniejsza wchłanianie leku i kationów.
Dobrze penetrują tkanki:
- CSF = 1/4 surowicy
- przenikają przez łożysko i też do mleka matki
- wydalane są z żółcią, w drogach»_space; surowica
- wydalane też z moczem
- Minocykliny dużo w ślinie i łzach
- stosowane doustnie
- Doksycyklina też dożylnie
- miejscowe na skórę prowadzi do oporności
Na co stosujemy tetracykliny
Tetracyklina i Doksycyklina - trądzik pospolity
Doksycyklina
- borelioza z Lyme, riketsjozy, leptospirozy, choroba papuzia, tularemia, wąglik, zakażenia ran po pokąsaniu przez zwierzęta
- zakażenia miednicy mniejszej, biegunki (Yersinia, Vibrio, Campylobacter)
- atypowe zakażenia płuc, zaostrzenia przewlekłego zap. oskrzeli
- płciowe (kiła, rzeżączka, Chlamydia)
- prątki atypowe (Mycobacterium marinum)
Minocyklina
- usuwanie nosicielstwa meningokoków, ale oporne szczepy więc używamy Ryfampicyny
Demeklocyklina
- hamuje działanie ADH w nerkach, stosowane w SIADH
Niepożądane działanie tetracyklin
- Żołądkowo-jelitowe - nudności, wymioty, biegunka z podrażnienia
- Dysbakteriozy - biegunka, rzekomobłoniaste zjg., zakażenia grzybicze j. ustnej i narządów m-płc.
- Uszkodzenie kośćca u dzieci i niedorozwój/brązowe szkliwo.
- Uszkodzenie wątroby - zwł. ciężarne i osoby z pierwotnym uszk. wątroby
- Nerki - uszkodzenie cewek z kwasicą i aminoacydurią po podaniu przeterminowanych tetracyklin
- Błędnikowe - zawroty głowy, wymioty
- Fotosensytyzacja
- nie stosujemy u ciężarnych, w karmieniu piersią i dzieci poniżej 12 r.ż.
Tygecyklina
- pierwszy atb z glicylcyklin
- podobny mechanizm co tetracykliny, ale nie podlega wyrzucaniu przez pompę (szersze spektrum)
- ale nie działa na P. aeruginosę i Proteus
- bakteriostatyczne działanie
Spektrum
- gronkowce - MRSA, VRSA
- Enterobacteriaceae, Acinetobacter, bakterie beztlenowe, riketsje Chlamydia, mikoplazmy, Legionella pneumophila, Mycobacterium
- dożylne
- długie działnie 36h
- wydalany głównie żółcią
- w skomplikowanych zakażeniach skóry i tk. podsk. i zakażeń j. brzusznej oprócz trzustki
Niepożądane
- nudności i wymioty u 1/3
- skutki uboczne typowe dla tetracyklin
Makrolidy
pierścień laktamowy o
14 C - Erytromycyna, Roksytromycna, Klarytromycyna
16 C - Spiramycyna
Erytromycyna - od Streptomyces erythreus
wiążą się z 23S rRNA podjednostki 50S, co hamuje elongację łańcucha peptydowego (i też inicjację translacji)
bakteriostatyczne, ale w większych stężeniach i zasadowym pH przechodzi w bakteriobójcze wobec wrażliwych
Oporność na Makrolidy
- Zahamowanie transportu lub pompa
- Esterazy rozkładające - u Enterobacteriaceae
- Metylacja miejsca wiążącego na rybosomie
najważniejszy mechanizm u G+ : pompa i metylacja
metylaza - kodowana przez gen erm, też oporność wobec streptogramin i linkozamidów (MLS-B)
pompa - gen mef, rzadko, głównie paciorkowce
całkowita krzyżowa makrolidów, obejmuje też azalidy
w PL 20% paciorkowców jest oporne na makrolidy
Spektrum makrolidów
G+ (pneumokoki, gronkowce, paciorkowce, Corynebacterium), mykoplazmy, Chlamydia, Legionella pneumophila. H.pylori, Listeria, Mycobacterium kansasii, Mycobacterium scrofulaceum
Niektóre G- (Neisseria, Bordetella pertussis, Bartonella), Borrelia, burdgdorferi, Treponema pallidum, Campylobacter
H. influenzae wykazuje ograniczoną podatność.
Klarytromycyna - aktywna wobec Toxoplasma gondii, Mycobacterium leprae
Kiedy stosowane makrolidy?
- zakażenia GDO i inne pozaszpitalne u chorych z reakcją na atb b-laktamowe
- leczenie i profilaktyka krztuśca, błonicy, terapia zakażeń odzębowych
- eradykacja H.pylori, zakażenia atypowymi prątkami (M. avium intracelulare)
- leczenie legionellozy - duże dawki
Spiramycyna - toksoplazmoza u kobiet ciąży
Makrolidy w organizmie
Inaktywowane w kwaśnym pH - dlatego doustne tabletki powlekane typu enteric coating
Kumulacja we wnętrzu komórek - zwł. makrofagi
Eliminacja
- z żółcią - Erytromcyna, Roksytromycyna
- z moczem - Klarytromycyna
silne hamowanie P450, przez co zwiększają stężenia we krwi Teofiliny, Cyklosporyny, Metyloprednizolonu
Erytromycyna polepsza wchłanianie Digoksyny z PP
Toksyczność makrolidów i działania niepożądane
stosunkowo nietoksyczne
- nudności
- wymioty
- biegunka
Erytromycyna - podobna struktura do motyliny
Sole erytromycyny (estolan):
- cholestaza
- zapalenie wątroby (alergiczne)
- zaczerwienienie skóry
- gorączka
- eozynofilia
przy podaniu dożylnym często zapalenie żyły w miejsciu iniekcji
Azalidy - Azytromycyna
Działanie i spektrum jak makrolidy
trochę bardziej aktywny wobec H. unfluenzae, aktywny też wobec Toxoplasma gondii i Mycobacterium avium intracellulare.
Chętnie stosowany w leczeniu nierzeżączkowego zap. cewki moczowej
Różni się od makrolidów właściwościami farmakokinetycznymi
- penetruje do większości tkanek oprócz CSF
- silnie kumule się w makrofagach (100x surowica)
- wolno uwalniany z tkanek
- z makrofagami wędruje do infekcji
- nie wpływa na P450
Dawkowanie raz dziennie i krótka terapia
Dobrze się wchłania z PP
Ketolidy
Telitromycyna i Cetromycyna
- niezarejestrowane w PL
Erytromycyna + dodatkowa grupa cykrowa
Działanie jak makrolidy, podobne spektrum
Nie ulegają pompie wyrzucającej
Stosowanie
- ostre zapalenie zatok
- zaostrzenie przewlekłego zap. oskrzeli
- pozaszpitalne zapalenie płuc od Streptococcus pneumoniae, H. influenzae, Moraxella catarrhalis, Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia pneumoniae
Niepożądane
- zab. widzenia
- PP
- uszkodzenie wątroby (rzadko)
- hamowanie CYP3A4
- wydłużanie odstępu QTc
Linkozamidy
Linkomycyna - od Streptomyces lincolnesnsis
Klindamycyna
Identyczny mechanizm jak makrolidy
Aktywne wobec beztlenowych (Bacteroides) i tlenowych G+
tlenowe G- i enterokokisą pierwotnie oporne
Niepożądane
- dysbakteriozy (biegunka, grzybica j. ustnej i narządów m-płc.)
- nudności i wymioty
- wysypka
- rzadko uszkodzenie wątroby i neutropenia
Klindamycyna
chlorowcowa pochodna linkomycny
stosowanie ogólne i miejscowe w:
- zakażeniach skóry i tk. podskórnej paciorkowcami, gronkowcami, beztlenowymi, florą mieszaną (tu z aminoglikozydem)
- w nawracających zakażeniach gardła
- w terapii paciorkowcowego wstrząsu septycznego (z penicyliną)
- zakażenia kości i szpiku przez S. aureus
- w skojarzeniu z Prymachiną alternatywa dla Ko-trymoksazolu w leczeniu Pneumocystis jiroveci u pacjentów z AIDS
- z Pirymetaminą w toksoplazmozie mózgu
- dobrze penetruje tkanki (oprócz OUN), w tym do ropni i kości
Niepożądane
- typowe dla linkozamidów + rzekomobłoniaste zjg.
Oksazolidynony
Linezolid, Eperezolid
wiążą się z 23S rRNA w 50S podj., co zaburza inicjację translacji. Nie konkurują z innymi łączącymi z 50S
Bakteriostatyczne - dla paciorkowców bakteriobójcze
Oporność - mutacje w miejscach 23S rRNA
Aktywność wobec - G+ (paciorkowce, gronkowce, enterokoki, pałeczki beztlenowe, Corynecaterium, Listeria monocytogenes)
In vitro hamują wzrost Mycobacterium tuberculosis
Doustne, dożylnie w zakażeniach szpitalnych przez VRE, MRSA, Streptococcus pneumoniae oporne na penicyliny
Niepożądane
- hematologiczne - małopłytkowość, neutropenia, anemia
- nudności, wymioty
- kwasica mleczanowa
- neuropatia obwodowa i wzrokowa
- Nie stosujemy dłużej niż 4 tygodnie
Streptograminy
Chinuprystyna (streptogramina A), Dalfoprystyna (streptogramina B)
- oddziałują podobnie do wirginiamycyny i prystynamycyny
- łączą z rybosomem, destabilizują i hamują syntezę białek
- bakteriostatyczne, ale:
- w połączeniu ze sobą Str A + Str B w stosunku 30:70 są bakteriobójcze względem wiekszości bakterii (oprócz Enterococcus faecium)
- wykazują efekt postantybiotykowy
Oporność
- mutacja miejsca wiążącego (MLS-B): Dalfoprystyna
- enzymy rozkładające Dalfoprystynę
- pompa wyrzucająca
Spektrum Chinuprystyny z Dalfoprystyną i zastosowanie
Tlenowe pałeczki G+
- Enterococcu faecium, Staphylococcu aureus, Streptococcus pneumoniae,
- Enterococcus faecalis pierwotnie oporny
też
- Enterobacteriaceae, P. aureginosa, Legionella, H. influenzae, C. perfringens, Chlamydia, Chlamydia, mikoplazmy (oprócz Mycoplasma hominis)
Dożylnie w leczeniu wieloopornych zakażeń MRSA, VISA, VRSA, S.pneumoniae oporne na penicylinę i E. faecium oporne na Wankomycynę)
Działąnia niepożądane Streptogramin
ból, zakrzepica w miejscu podania
bóle mięśni i stawów
rzadziej uszkodzenie wątroby
hamuje izoformę P450 CYP3A4, która metabolizuje Warfaryny, Diazepam, Cyklosporyny i nienukleozdyowe inhibitory odwrotnej transkryptazy.
Gdy stosujemy streptograminy to redukujemy dawkę cyklosporyn
Chloramfenikol
- od streptomyces venezuelae
- obecnie syntetyk
- łączy się z 50S i hamuje syntezę białek
- bakteriostacycznie na większość
- bakteriobójczy dla H. influenzae, Neisseria meningitidis, niektóre Bacteroides
- zmniejsza aktywność leków bakteriobójczych (b-laktamy i aminoglikozydy)
Oporność
- Acetylotransferaza chloramfenikolu - na plazmidzie
- Selekcja osobników - z mutacją dla mniejszej przepuszczalności ściany bakerii dla leków - mniej istotny mechanizm
Spektrum Chloramfenikolu i zastosowanie
Szerokie spektrum - G+, G-, tlenowe, beztlenowe, riketsje
Nie jest aktywny wobec Chlamydia
Stosowany bardzo rzadko
- ZOMR od H. influenzae, Francisella tularensis, Yersinia pestis lub u pacjentów z alergią na b-laktamowe
- zakażenia VRE
- ciężkie zakażenia riketsjami (dur plamisty, gorączka plamista Gór Skalistych)
- zakażenia oczu, ucha i skóra (maść Detreomycyna)
Doustnie i pozajelitowy - jako bursztynian.
Dobrze wchłania się z PP, penetruje do tkanek (też do OUN)
Metabolizowany w wątrobie -> głównie do monoglukoronidów -> wydalane z moczem
Działania niepożądane Chloramfenikolu
Nudności, wymioty, biegunka
Grzybicze zakażenia j. ustnej i dróg moczowo-płciowych (rzadko u dzieci)
Uszkodzenie szpiku kostnego - odwracalne zab. erytropoezy lub rzadziej nieodwracalne z ciężką anemią aplastyczną i agranulocytozą (idiosynkrazja)
Duże dawki u noworodków - kumulacja chloramfeniklu i zespół szarego noworodka (wymioty, wiotkość, hipotermia, zapaść krążeniowa, szare zabarwienie skóry) - możliwe że od zahamowania mitochondrów