preventie en gezondheidspromotie Flashcards
factoren die levensverwachting beïnvloeden
welvaart
sociale klasse
inkomensongelijkheid
sociaal-economische ontwikkeling = belangrijkste
doodsoorzaken
laag inkomen = overdraagbare ziektes
hoog inkomen = chronische ziektes
DALY
disability adjusted life years = verloren gezonde levensjaren
veel welvaartsziekten
risicofactoren voor welvaartsziekten
roken, alcohol
inactiviteit (7%)
abdominaal vet (7%)
suïcide = belangrijke doodsoorzaak
gezondheidsvoorlichting
aanbieden van kennis, vaardigheden en tools
gezondheidsbevordering
combinatie van voorlichting en omgevingsveranderingen die samen gezond gedrag stimuleren
preventievormen per ziekte fase
primaire preventie = naar gezonde populatie
secundaire preventie = vreog detectie bij mensen zonder klachten of diagnose
tertiaire preventie = mensen met aandoening, erger voorkomen
preventievormen per doelgroep
universeel = algemene bevolking
selectief = groepen met verhoogd risico
geïndiceerd = op individu met verhoogd risico, zonder diagnose
voorlichting
mensen inlichten
voorziening
zorgen dat alles ter beschikking is (vb: handgel)
regelgeving, controle en sancties
beleid, reglementering & wetten
gezondheidspromotie (evolutie)
vertrekt vanuit gezondheid, focus op algemene populatie
werken met doelstellingen
ziektepreventie (evolutie)
vertrekt vanuit ziekte, focus op risicogroepen
ervaringsgericht werken
evidence based werken aan preventie
betrouwbare info over wat werkt en wat niet werkt
uitdagingen voor evidence-based preventie
gedrag en maatschappij wijzigen is ambitieus
meten van effectiviteit is moeilijk
uitbreiding nodig
theory informed public health
tussenoplossing
inzicht in reden waarom mensen gedrag stellen
leidraad
determinanten van gezondheidsgedrag
gedragsintentie
attitude, uitkomstverwachtingen
subjectieve norm
eigen-effectiviteitsverwachting en waargenomen gedragscontrole
geanticipeerde spijt en morele verplichting
risico-inschatting
naïeve modellen van gedragsverandering
KAB model = kennis bijschaven
angstinductie
repressiemodel
4 sociaal cognitieve modellen
sociaal cognitieve theorie (bandura)
theorie van gepland gedrag en beredeneerd gedrag (fishbein & Azjen)
health belief model
protectie motivatie theorie
sociaal-cognitieve theorie (Bandura)
gedrag wordt bepaald door de verwachtingen van het gedrag
wederzijds determinisme
observationeel leren
3 soorten verwachtingen (Bandura)
verwachtingen over de gevolgen van de omgeving als gedrag niet verandert
verwachtingen over de gevolgen als gedrag wel verandert
verwachtingen over eigen mogelijkheden om gedrag te stellen
theorie van gepland gedrag en beredeneerd gedrag (Fishbein & Azjen)
gedragsintentie inschatten
3 determinanten van gedragsintentie
attitude = overtuiging
subjectieve norm = door idee wat de norm is
waargenomen gedragscontrole = overuiging over eigen controle
health belief model
gezond gedrag bepaald door waargenomen bedreiging van ongewenste gedrag
aanbevolen gedrag door afweging voor/nadelen
cues voor actie
protectie-motivatietheorie
inschatting van bedreiging
inschatting van mogelijkheden om om te gaan met de bedreiging
beperkingen van sociaal-cognitieve modellen
kloof tussen intentie en gedrag
weinig onderscheid tussen korte en lange termijn
kracht van gewoontes onderschat
weinig aandacht voor omgevingsdeterminanten
…
aanvullingen sociaal-cognitieve model
zelfregulatie maximaliseren
motivationele component
doelen zetten en nastreven
nudging = omgeving aanpassen
intrinsieke motivatie doet doel sneller bereiken
stadia van gedragsverandering (procesmodel)
precontemplatie = overweegt niet te stoppen
contemplatie = overweegt te stoppen
voorbereiding = plan van aanpak
actie-fase = effectief gedrag veranderen
= circulair
