Prakison praktijk

Question 1

evenwichtsproblemen

Answer 1

1. bijsturen van houding
2. statisch evenwicht
3. dynamisch evenwicht

Question 2

houdingsproblematiek in elk stadium

Answer 2

1. vroege stadia 1-2
   - kyfose
   - minder evenwicht
   - rugpijn door langzitten & vooroverleunen = ook achillespees overbelasting
2. midden stadia 3-4
   - kyfoscoliose door unilaterale symptomen in vroege fase
   - vallen
   - hangen naar 1 kant door scoliose = Pisa-syndroom
3. late stadia
   - antecollis van hoofd = slikproblematiek zal grootste doodsoorzaak zijn
   - camptocormia = 90° van romp
   - rolstoel
4. opbouw therapie
   - eerst mobiliteit herstellen
   - dan gelijktijdig proprioceptie & krachttraingen

Question 3

therapie tijdens on-off

Answer 3

1. op 10min inzakking van houding mogelijk
   - door off-fenomeen
   - door verminderde aandacht vb: dubbeltaak
2. therapie
   - bewust maken van houding
   - kracht optrainen posterior keten
   - proprioceptie & evenwicht
   - geen medicatie!
3. effecten kine
   - vooral bradykinesie & posturale instabiliteit behandelen
   - tremor & rigiditeit ongevoelig voor therapie
   –> secundaire stoornissen hiervoor wel behandelen = vicieuze cirkel doorbreken

Question 4

contracturen bij parkinson

Answer 4

1. contracturen
   - door bradykinesie & rigiditeit
   - vooral in pectoralis, hamstrings & heupflexoren
   - therapie = stretchen met CRAC-methode
   –> niet analytisch op spier maar globale bewegingen

verloop CRAC
1. beweging = lateroflexie, rotatie of extensie
2. omgekeerde beweging & weerstand geven
3. niet passief overdruk geven maar referentie punt geven om verder te reiken

2. aandacht
   - patiënt moeilijk onstspannen
   - verlaagde pijndrempel door minder dopamine
   - mogelijke verkorte zenuwen

Question 5

handvattingen bij stretching

Answer 5

1. rotatie
   - patient handen op schouders
   - therapeut hand op schouder & op borstkast tijdens weerstand
   –> referentie punt naar rotatie aanbieden
2. extensie
   - patient handen in volledige extensie
   - beide handen voor flexie tegenhouden
   –> referentie punt naar extensie aanbieden
3. lateroflexie
   - patient hand op zitje naast hem
   –> andere hand boven hoofd
   - therapeut arm tegenhouden naar andere kant

Question 6

mobiliteit bij parkinson

Answer 6

1. verminderde ROM
   - vooral axiaal = axiale rigiditeit
   - geen effect medicatie = distaal
2. dissociaties
   - grote bewegigen met romp of bekken
   - in verschillende uitgangshoudingen alle bewegingen gemaakt kunnen worden
3. gecombineerd met ademhalingsoefeningen
   - inspiratie x ectensie
   - expiratie = spanning bij stretching losmaken
4. andere
   - BIG-bewegen
   - posturen
   - massage en/of myofaciale technieken
   - Tai Chi & Karate

Question 7

proprioceptie van houding

Answer 7

1. bewust maken
   - bij lang in zelfde houding zitten
   - vragen of patiënt doorheeft dat hij verkeerd zit en wat hij zou moeten doen om goed te zitten
2. corrigeren van craniaal naar caudaal
   - patiënt spiegelen voor bewust maken
   - rollen over zitbeenknobbels = kyfose herstellen
   –> navel voorwaartsbrengen
   - lumbale shift voor scoliose
   - protractie & antecollis herstellen door referentie punt vb: muur
3. complicatie
   - vaak bij rechte houding aannemen gevoel van achteruit vallen
   - leren van nieuwe houding door veel herhalen

Question 8

oefenignen voor proprioceptie

Answer 8

1. positie-repositie
   - na correctie laten rechtstaan & bewegen
   - houding opnieuw aannemen
2. progressie
   - progressie door ogen toe & dubbeltaken
   - eerst in zit -> stand
   –> druk op voeten moet gelijk zijn voor recht te staan
   - feedback langzaam afnemen
3. thuisoefeningen
   - elke keer aan tafel passeren hernemen
   - enkel bij goede positie kan hij vb: fruitmand op tafel aanraken
   - muur voor tactiele feedback = schouderbladen & kin

Question 9

kracht oefeningen

Answer 9

1. te trainen spieren
   - anti-zwaartekracht spieren
   - endrange ROM = door bradykinesie hier niet meer komen
   - grote & snelle bewegingen
2. wanneer
   - tijdens on-fase
   - spieren moeten effectief uitgedaagd worden
   –> kan nooit tijdens off-fase
3. POWER-bewegingen
   - oprichting = extensie = POWER-UP
   - gewichtsverplaatsing = POWER-ROCK
   - rotatie = POWER-TWIST
   - initiatie = POWER-STEP
   - in alle uitgangsmogelijkheden = buiklig, ruglig, 4punt, zit & stand
   - 6-8 reps in 3 sets

Question 10

aandacht voor bewegen

Answer 10

1. algemeen
   - voor alles aandacht nodig om te bewegen
   - bradykinesie overwinnen
   - aandachtscapaciteit geraakt uitgeput
2. aandachtspunten
   - motiveren & uitdagen door oefeningen relevant voor hulpvraag
   - voldoende succes-ervaring = niet te moeilijk of te makkelijk
   - dubbeltaken weglaten bij verslapte aandacht
   - rustige omgeving
   - periodes van rust in uitganghoudingen met minder aandacht & vb: ook bij mobilisaties

Question 11

statisch evenwicht

Answer 11

1. begin
   - confortabele positie
   - bewegingen uitvoeren = reike, grijpen, tikken, …
   - LZP binnen steunvlak
2. 4TD
   - voeten blijven staan
   - tijd = zo snel & lang mogelijk
   - tikken
   - tegenhouden
   - trekken & duwen
   - altijd limits van balance opzoeken
3. progressie
   - kleinere steunvlakken
   - minder stabiele houding
   - ogen sluiten

Question 12

dynamisch evenwicht

Answer 12

1. algemeen
   - veranderingen van positie
   - LZP komt buiten steunvlak
   - nieuwe houding aannemen & opnieuw stabiliseren
2. types oefeningen
   - generieke oefeningen in vroege stadia
   - specifieke oefeningen in latere stadia
3. specifieke oefeningen
   - stappen met dubbeltaken & obstakels
   - freezing op bepaalde punten = hier oefenen
   - vb: met cues over & weer op dit punt wandelen

Question 13

generieke oefenignen voor dynamisch evenwicht

Answer 13

1. Tai Chi
   - op cues stappen
   - voet naar voor
   - gewichtsverplaatsing achter = voet naar exorotatie
   - gewichtsverplaatsing voor = achterste voet naar voor zetten
   - herhalen
2. dansen met uitvalspassen
   - in alle richtingen
   - op cues & duidelijke instructies
   - andere voet opheffen
3. kantelplankjes

Question 14

miniBEST-test oefeningen

Answer 14

1. dynamisch evenwicht
2. reactief evenwicht
3. anticipatoir evenwicht
   - op tippen/gaan staan
   - op hurk gaan zitten
   - verstoringen door bewegingen van armen
4. proprioceptie
   - romberg test = hiel-hak stand
   - handen naar voor
   - ogen toe

Question 15

reactief evenwicht trainen

Answer 15

1. push & release
   - leunen tegen armen & plots loslaten
   - doel = 1 stap voor evenwicht herstel
   - tijdens uitleg vb: ontspan je, loslaten
   - vertrouwen geven door altijd met 2 handen werken
2. push & release specifiek
   - naar zijkant = vaak kruisstap door overname niet-dominante zijde
   –> proberen dit te voorkomen
   - kan ook dynamisch tijdens stappen
3. stappen
   - met cues & samen met patiënt stappen
   - duwen naar dominante kant
   - enkel duwen tijdens swingfase
   - uitvalsstappen worden groter

Question 16

algemeen cueing

Answer 16

1. wat
   - ritmische stimuli
   - reflexmatig stimuleren van bewegingen
   - verminderen van aandachtscapaciteit
2. wanneer
   - voor repetitieve bewegingen
   - vanaf stadium 3 tot 5
   - ONDERSCHEID met stappenplan = cognitief
   - stappen op tempo
   - schrijven tussen 2 lijnen tegen micrografie

Question 17

types cueing

Answer 17

1. interne cueing
   - eigen aandacht op interne focus
   - prompten = aandacht opwekken
   - vb: tellen
2. externe cueing
   - visueel
   - auditief
   - somatosenorisch vb: elk hielcontact stimulatie van rugvoet voor dorsiflexie
3. kenmerken
   - voordeel intern = altijd toepasbaar
   - voordeel extern = niet afh van aandacht
   - nadeel extern = onvoorspelbaar effect op patiënt

Question 18

training met cueing

Answer 18

= dagelijks 30min bewuste controle

1. combinatie met dubbeltaken
   - meer specifieke training voor ADL
   - cues toevoegen indien dubbeltaken niet lukken
   - cues pas weghalen indien evenwichtsproblemen
2. staplengte
   - +- 60cm
   - normale paslengte = ook bij mensen met erg schuifelende gang
   - grote passen zijn mogelijk want spieren zijn niet aangedaan

Question 19

praktisch bepalen van modaliteiten cueing

Answer 19

frequentie zonder FOG
- 10% sneller dan normale stapsnelheid
- alle bewegingen worden groter
- niet bij off-fenomenen = freezing uitlokken
- frequentie met FOG = 5% trager

1. 10m gang test = bepalen van comfortabele stapfrequentie
2. +10% tempobepalen
3. frequentie op loopband
4. kijken naar snelheid
5. omzetten naar afstand per staplengte

Question 20

stappen met cues

Answer 20

1. slepende voeten
   - hiel bij voetcontact
   - assymetrie = cues geven op dominante/aangedane zijde
2. propulsie neiging
   - visuele cue voor rechtop te lopen = eerder cognitief
   - grote passen
   - druk op achterhoofd
   - denken dat je aan draadje hangt
3. deuren & nauwe doorgangen = stap door
4. armzwaai
   - cues hebben hier soms negatief effect
   - dubbeltaak door interferrentie van arm met benen

Question 21

starten met cues

Answer 21

1. bekken
   - stuur = bekken vastnemen & sturen
   - bekken shifts herhalen & beginnen
2. freezing bij start
   - herstarten = rechtopstaan & stapachteruit
   - lukt meestal wel door ander programma
3. andere
   - stapper terplaatse = gewichtstransfers
   - grote stap over eerste lijn/voet
   - schatten aantal stappen over afstand = tellen
4. hulp als therapeut
   - tactiel zwaartepunt verplaatsen
   - fysiek steungeven bij valangst = hand onder elleboog & duim x duim
   - aankondigen van starten = aftellen en beginnen met lange EN = voorbereiden
   - cues in thuisomgeving = latere stadia

Question 22

probleem van draaien bij parkinson

Answer 22

1. voeten bij draaien
   - binnenste voet zal minder grote stappen moeten zetten
   - meeste mensen rechtsdominant = naar links draaien
   - kleine stappen geven aanleiding tot freezing
2. therapie
   - bocht maken met dominante zijde aan buitenkant
   - stappen groot maken
   - in lengte = grote bocht
   –> niet altijd mogleijk
   - in hoogte = knieën heffen

Question 23

draaien met cues

Answer 23

= progressie

1. grote cirkels rond voorwerp vb: tafel
   - geen 90/90 hoeken
   - vloeiende bewegingen
   - hand op tafel = LWP verplaatsen
2. 8-lus tussen 2 krukken
   - al kleinere bocht
   - kruk aanraken = LWP verplaatsen
3. functioneel
   - naar stoel stappen
   - grote stappen terplaatse
   - draaien met grote stappen

Question 24

algemeen cognitieve strategieën

Answer 24

1. algemeen
   - cognitie gebruiken = stappenplan
   - compensatie voor verlies van functie
   - moeten benadrukken bij oefenen
2. stadia
   - gebruik tijdens III-V
   - vroeg genoeg aanleren = al vanaf stadia II
   –> voor funcitonele afname
   - aanleren in stadia V niet meer mogelijk door ook aftakeling van cognitie

Question 25

eigenschappen cognitieve stategieën

Answer 25

1. stappenplan
   - logische volgorde
   - aankondigen & beïndigen van bewegingen
2. vermijden
   - van stimultane & snelopeenvolgende bewegingen
   - gebruik van dominante zijde
   - axiale kracht

Question 26

uitvoering cognitieve strategieën op examen

Answer 26

1. uitleg
   - uitleg van stap
   - klaar? doe maar
   - duidelijk beïndigen van beweging
2. is nu al aangeleerd?
   - controleren of uitleg onthouden door hervragen of laten uitvoeren
   - indien tijd over = op cues individuele stappen inoefenen
3. coppeling van cognitieve strategieën & cues
   - bij stappen = naar bed/stoel
   - grote bocht naar stoel/bed
   - gebruik van dominante zijde = buitenste voet & zijde waarop wordt gedraaid

Question 27

cognitieve strategie in bed gaan liggen

Answer 27

parkinson uitvoering
- handen & knieënsteun
- draaien naar ruglig = moeizaam & traag

1. deken wegtrekken
2. schuin op de rand van het bed gaan zitten
   - met rug naar kussens
   - hoek van 45°
3. benen in bed
   - steunend op armen
   - 1 voor 1
   - voeten onder dekens
4. langzit
5. op armen naar voor/achter schuifen = positionering tov. kussen
6. dekensvastnemen
7. liggen

Question 28

cognitieve strategie in bed gaan liggen alternatief

Answer 28

indicatie
- te weinig kracht om benen 1 voor 1 in bed te heffen
- te weinig mobiliteit om in langzit deken te pakken
- rugpijn

1. deken naar andere zijde omklappen
2. schuin op bed gaan zitten
3. heterolaterale schouder vastnemen
   - vaak op schoudertop gaan liggen = pijn
   - door bradykinesie ondanks pijn niet draaien
   - schouder meer in protractie plaatsen
4. romp laten zakken steunen op elleboog
5. onderbenen heffen = minder belastend
6. rollen naar ruglig
7. deken nemen

Question 29

cognitieve strategie draaien in bed

Answer 29

parkinson uitvoering
- geen steunboog kunnen maken
- snelle romprotatie niet mogelijk

1. ruimte maken onder deken
2. benen hoog optrekken
3. bekken & schouders naar andere kant verplaatsen = plaats maken voor draaien
4. arm die beneden komt uitstrekken
5. draaien van benen & volgen van romp

Question 30

cognitieve strategie uit bed komen

Answer 30

parkinson uitvoering
- heffen van romp & rotatie is moeilijk
- terugval van romp

1. draaien naar zijlig ook met cognitieve strategie
2. deken wegslaan
3. benen laten zakken over rand
4. opduwen tot zit
5. tot rust komen voor verder vatten rechtstaan

Question 31

cognitieve strategie voor rechtstaan uit zit

Answer 31

parkinson uitvoering
- overdreven steun armen
- onvolledige flexie = LWP niet voldoende voorwaarts
- geen gebruikmaken van horizontaal momentum door slechte timing

1. voeten naar achter plaatsen
2. zitvlak naar voor in zetel
3. romp naar voor brengen
   - hoofd voorbij knieën
   - samen met opduwen van armen
   - voorwaartse momentum is noodzakelijk

Question 32

strategieën in passende stadia voor rechtstaan vanuit stand

Answer 32

1. I-II
   - training quadriceps functie
   - gebruik maximaal rompflexibiliteit
   - ontmoedigen armsteun
   - maak gebruik van momentum armen
2. III-V
   - voorbereiding zitvlak & positie
   - overdreven rompflexie
   - permanente referentie punten

Question 33

cognitieve strategie voor gaan zitten

Answer 33

parkinson uitvoering
- te vroeg stoppen met wandelen
- schuin gaan zitten
- neer ploffen = onvoldoende rompflexie

1. doorlopen tot zetel = cues
2. volledige draai in voeten
   - stoppen/draaien/starten kan tot veel freezing leiden
   - grote bocht
   - cues voor terplekken knieën hoog
3. naar voor buigen
4. gecontroleerd gaan zitten met armsteun op steunen of zitvlak
5. zitvlak naar achter plaatsen

Question 34

traplopen bij parkinson

Answer 34

1. trappen oplopen
   - minder problemen
   - duidelijke visuele cue
   - voet kunnen plaatsen voor LWP verplaatsing
2. trappen aflopen
   - moeilijker
   - trefzekere landing gelijktijdig met LWP verplaatsing

Question 35

modaliteiten van oefenen

Answer 35

1. waar
   - op relevante plaatsen = misgaan
   - gevarieerde context
   - combineren met natuurlijke bewegingen = opstaan x beginnen wandelen
2. wanneer
   - strategiën tijdens off perioden
   - oefeningen voor transfers & kracht tijdens on

Question 36

loophulpmiddelen

Answer 36

1. algemeen
   - extra problemen = dubbel taak
   - terugvallen op automatische beweging die gestoord is
2. krukken & wandelstokken
   - kyfoscoliose verminderen
   - kruisgang is moeilijk
   - verkiezen ondanks problemen bij evenwichtsverlies
3. klassiek looprek
   - natuurlijk ritme onderbreken
   - bij ernstige evenwichtsmoeilijkeheden
   - remmen voor propulsie
   - moeilijk hanteren in kleine ruimte = net plaatsen waar gesukkelt wordt