Prakison praktijk Flashcards
1
Q
evenwichtsproblemen
A
- bijsturen van houding
- statisch evenwicht
- dynamisch evenwicht
2
Q
houdingsproblematiek in elk stadium
A
- vroege stadia 1-2
- kyfose
- minder evenwicht
- rugpijn door langzitten & vooroverleunen = ook achillespees overbelasting - midden stadia 3-4
- kyfoscoliose door unilaterale symptomen in vroege fase
- vallen
- hangen naar 1 kant door scoliose = Pisa-syndroom - late stadia
- antecollis van hoofd = slikproblematiek zal grootste doodsoorzaak zijn
- camptocormia = 90° van romp
- rolstoel - opbouw therapie
- eerst mobiliteit herstellen
- dan gelijktijdig proprioceptie & krachttraingen
3
Q
therapie tijdens on-off
A
- op 10min inzakking van houding mogelijk
- door off-fenomeen
- door verminderde aandacht vb: dubbeltaak - therapie
- bewust maken van houding
- mobiliteit herstellen indien probleem
- kracht optrainen posterior keten
- proprioceptie & evenwicht
- geen medicatie! - effecten kine
- vooral bradykinesie & posturale instabiliteit behandelen
- tremor & rigiditeit ongevoelig voor therapie
–> secundaire stoornissen hiervoor wel behandelen = vicieuze cirkel doorbreken
4
Q
contracturen bij parkinson
A
- contracturen
- door bradykinesie & rigiditeit
- vooral in pectoralis, hamstrings & heupflexoren
- therapie = stretchen met CRAC-methode
–> niet analytisch op spier maar globale bewegingen
verloop CRAC
1. beweging = lateroflexie, rotatie of extensie
2. omgekeerde beweging & weerstand geven
3. niet passief overdruk geven maar referentie punt geven om verder te reiken
- aandacht
- patiënt moeilijk onstspannen
- verlaagde pijndrempel door minder dopamine
- mogelijke verkorte zenuwen
5
Q
handvattingen bij stretching
A
- rotatie
- patient handen op schouders
- therapeut hand op schouder & op borstkast tijdens weerstand
–> referentie punt naar rotatie aanbieden - extensie
- patient handen in volledige extensie zo hoog mogelijk boven hoofd
- beide handen voor flexie tegenhouden
–> referentie punt naar extensie aanbieden - lateroflexie
- patient hand op zitje naast hem
–> andere hand boven hoofd
- therapeut arm tegenhouden naar andere kant
6
Q
mobiliteit bij parkinson
A
- verminderde ROM
- vooral axiaal = axiale rigiditeit
- geen effect medicatie = distaal - dissociaties
- grote bewegigen met romp of bekken
- in verschillende uitgangshoudingen alle bewegingen gemaakt kunnen worden - gecombineerd met ademhalingsoefeningen
- inspiratie x ectensie
- expiratie = spanning bij stretching losmaken - andere
- BIG-bewegen
- posturen
- massage en/of myofaciale technieken
- Tai Chi & Karate
7
Q
proprioceptie van houding
A
- bewust maken
- bij lang in zelfde houding zitten
- vragen of patiënt doorheeft dat hij verkeerd zit en wat hij zou moeten doen om goed te zitten - corrigeren van caudaal naar craniaal
- patiënt spiegelen voor bewust maken
- rollen over zitbeenknobbels = kyfose herstellen
–> navel voorwaartsbrengen
- lumbale shift voor scoliose
- protractie & antecollis herstellen door referentie punt vb: muur - complicatie
- vaak bij rechte houding aannemen gevoel van achteruit vallen
- leren van nieuwe houding door veel herhalen
8
Q
oefenignen voor proprioceptie
A
- positie-repositie
- na correctie laten rechtstaan & bewegen
- houding opnieuw aannemen - progressie
- progressie door ogen toe & dubbeltaken
- eerst in zit -> stand
–> druk op voeten moet gelijk zijn voor recht te staan
- feedback langzaam afnemen - thuisoefeningen
- elke keer aan tafel passeren hernemen
- enkel bij goede positie kan hij vb: fruitmand op tafel aanraken
- muur voor tactiele feedback = schouderbladen & kin
9
Q
kracht oefeningen
A
- te trainen spieren
- anti-zwaartekracht spieren
- endrange ROM = door bradykinesie hier niet meer komen
- grote & snelle bewegingen - wanneer
- tijdens on-fase
- spieren moeten effectief uitgedaagd worden
–> kan nooit tijdens off-fase - POWER-bewegingen
- oprichting = extensie = POWER-UP
- gewichtsverplaatsing = POWER-ROCK
- rotatie = POWER-TWIST
- initiatie = POWER-STEP
- in alle uitgangsmogelijkheden = buiklig, ruglig, 4punt, zit & stand
- 6-8 reps in 3 sets
10
Q
PWR bewegingen
A
- buiklig
- UP = kin opheffen ≈puppy
- ROCK = reiken naar contra-lateraal
- TWIST = reiken naar ipsilateraal
- STEP = arm heffen ≈ superman - ruglig
- UP = borstkast omhoog
- ROCK = omhoog reiken
- TWIST = knieën draaien
- STEP = voet naar buiten zetten - handen & kieën steun
- UP = handen van tafel
- ROCK = poep naar achter
- TWIST = onderdoorsteken
- STEP = voet zetten naar voor - zit
- UP = armen omhoog
- ROCK = 1 arm omhoog & weight shift
- TWIST = met beide armen naar een kant reiken
- STEP = stap opzij zetten - stand
- UP = armen omhoog
- ROCK = 1 arm omhoog & andere voet van grond af
- TWIST = met beide armen naar een kant reiken
- STEP = stap opzij zetten
11
Q
aandacht voor bewegen
A
- algemeen
- voor alles aandacht nodig om te bewegen
- bradykinesie overwinnen
- aandachtscapaciteit geraakt uitgeput - oefeningen tijdens minder aandacht
- dubbeltaken weglaten bij verslapte aandacht
- rustige omgeving
- periodes van rust in uitganghoudingen met minder aandacht & vb: ook bij mobilisaties - andere aandachtspunten
- motiveren & uitdagen door oefeningen relevant voor hulpvraag
- voldoende succes-ervaring = niet te moeilijk of te makkelijk
12
Q
statisch evenwicht
A
- begin
- confortabele positie
- bewegingen uitvoeren = reike, grijpen, tikken, …
- LZP binnen steunvlak - 4TD
- voeten blijven staan
- tijd = zo snel & lang mogelijk
- tikken
- tegenhouden
- trekken & duwen
- altijd limits van balance opzoeken - progressie
- kleinere steunvlakken
- minder stabiele houding
- ogen sluiten
13
Q
dynamisch evenwicht
A
- algemeen
- veranderingen van positie
- LZP komt buiten steunvlak
- nieuwe houding aannemen & opnieuw stabiliseren - types oefeningen
- generieke oefeningen in vroege stadia
- specifieke oefeningen in latere stadia - specifieke oefeningen
- stappen met dubbeltaken & obstakels
- freezing op bepaalde punten = hier oefenen
- vb: met cues over & weer op dit punt wandelen
14
Q
generieke oefenignen voor dynamisch evenwicht
A
- Tai Chi
- op cues stappen
- voet naar voor
- gewichtsverplaatsing achter = voet naar exorotatie
- gewichtsverplaatsing voor = achterste voet naar voor zetten
- herhalen - dansen met uitvalspassen
- in alle richtingen
- op cues & duidelijke instructies
- andere voet opheffen - kantelplankjes
15
Q
miniBEST-test oefeningen
A
- dynamisch evenwicht
- reactief evenwicht
- anticipatoir evenwicht
- op tippen/hielen gaan staan
- op hurk gaan zitten
- verstoringen door bewegingen van armen - proprioceptie
- ogen toe = enige manier om zuiver proprioceptie te testen
- voeten dichter bij elkaar
- romberg test = hiel-hak stand
- handen naar voor
16
Q
reactief evenwicht trainen
A
- push & release
- leunen tegen armen & plots loslaten
- doel = 1 stap voor evenwicht herstel
- tijdens uitleg vb: ontspan je, loslaten
- vertrouwen geven door altijd met 2 handen werken - push & release specifiek
- naar zijkant = vaak kruisstap door overname niet-dominante zijde
–> proberen dit te voorkomen
- kan ook dynamisch tijdens stappen = alle richtingen - stappen
- met cues & samen met patiënt stappen
- duwen naar dominante kant
- enkel duwen tijdens swingfase
- uitvalsstappen worden groter
17
Q
algemeen cueing
A
- wat
- ritmische stimuli
- reflexmatig stimuleren van bewegingen
- verminderen van aandachtscapaciteit - wanneer
- voor repetitieve bewegingen
- vanaf stadium 3 tot 5
- ONDERSCHEID met stappenplan = cognitief
- stappen op tempo
- schrijven tussen 2 lijnen tegen micrografie
18
Q
types cueing
A
- interne cueing
- eigen aandacht op interne focus
- prompten = aandacht opwekken
- vb: tellen - externe cueing
- visueel
- auditief
- somatosenorisch vb: elk hielcontact stimulatie van rugvoet voor dorsiflexie - kenmerken
- voordeel intern = altijd toepasbaar
- voordeel extern = niet afh van aandacht
- nadeel extern = onvoorspelbaar effect op patiënt
19
Q
training met cueing
A
= dagelijks 30min bewuste controle
- combinatie met dubbeltaken
- meer specifieke training voor ADL
- cues toevoegen indien dubbeltaken niet lukken
- cues pas weghalen indien evenwichtsproblemen - staplengte
- +- 60cm
- normale paslengte mogelijk = ook bij mensen met erg schuifelende gang
- grote passen zijn mogelijk want spieren zijn niet aangedaan
20
Q
praktisch bepalen van modaliteiten cueing
A
frequentie
- 10% sneller dan normale stapsnelheid
- indien FOG teveel last ondervinden = 5%
- maximaal 120BPM indien propulsie neiging & evenwicht verlies
effecten
- alle bewegingen worden groter
- niet bij off-fenomenen = freezing uitlokken
- 10m gang test = bepalen van comfortabele stapfrequentie
- +10% tempobepalen
- snelheid op loopband uitvoeren
- omzetten naar frequentie voor auditieve cues
- omzetten naar gemiddelde paslengte voor visuele cues
21
Q
stappen met cues
A
- slepende voeten
- hiel bij voetcontact
- assymetrie = cues geven op dominante/aangedane zijde - propulsie neiging
- visuele cue voor rechtop te lopen = eerder cognitief
- grote passen
- druk op achterhoofd
- denken dat je aan draadje hangt - deuren & nauwe doorgangen = stap door
- armzwaai
- cues hebben hier soms negatief effect
- dubbeltaak door interferrentie van arm met benen
22
Q
starten met cues
A
- bekken
- stuur = bekken vastnemen & sturen
- bekken shifts herhalen & beginnen - freezing bij start
- herstarten = rechtopstaan & stapachteruit
- lukt meestal wel door ander programma - andere
- stapper terplaatse = gewichtstransfers
- grote stap over eerste lijn/voet
- schatten aantal stappen over afstand = tellen - hulp als therapeut
- tactiel zwaartepunt verplaatsen
- fysiek steungeven bij valangst = hand onder elleboog & duim x duim
- aankondigen van starten = aftellen en beginnen met lange EN = voorbereiden
- cues in thuisomgeving = latere stadia
23
Q
probleem van draaien bij parkinson
A
- voeten bij draaien
- binnenste voet zal minder grote stappen moeten zetten
- meeste mensen rechtsdominant = naar links draaien
- kleine stappen geven aanleiding tot freezing - therapie
- bocht maken met dominante zijde aan buitenkant
- stappen groot maken
- in lengte = grote bocht
–> niet altijd mogleijk
- in hoogte = knieën heffen
24
Q
draaien met cues
A
= progressie
- keuze van kant
- eerst draaien over niet-dominante zijde
- indien lukken = progressie naar dominante zijde - grote cirkels rond voorwerp vb: tafel
- geen 90/90 hoeken
- vloeiende bewegingen
- hand op tafel = LWP verplaatsen - 8-lus tussen 2 krukken
- al kleinere bocht
- kruk aanraken = LWP verplaatsen - functioneel
- naar stoel stappen
- grote stappen terplaatse
- draaien met grote stappen
25
Q
algemeen cognitieve strategieën
A
- algemeen
- cognitie gebruiken = stappenplan
- moeten benadrukken bij oefenen
- compensatie voor verlies van functie - stadia
- gebruik tijdens III-V
- vroeg genoeg aanleren = al vanaf stadia II
–> voor funcitonele afname
- aanleren in stadia V niet meer mogelijk door ook aftakeling van cognitie
26
Q
eigenschappen cognitieve stategieën
A
- stappenplan
- logische volgorde
- aankondigen & beïndigen van bewegingen - vermijden
- van stimultane & snelopeenvolgende bewegingen
- gebruik van dominante zijde
- axiale kracht
27
Q
uitvoering cognitieve strategieën op examen
A
- uitleg
- uitleg van stap
- klaar? doe maar
- duidelijk beïndigen van beweging - is nu al aangeleerd?
- controleren of uitleg onthouden door hervragen of laten uitvoeren
- indien tijd over = op cues individuele stappen inoefenen - coppeling van cognitieve strategieën & cues
- bij stappen = naar bed/stoel
- grote bocht naar stoel/bed
- gebruik van dominante zijde = buitenste voet & zijde waarop wordt gedraaid
28
Q
cognitieve strategie in bed gaan liggen
A
parkinson uitvoering
- handen & knieënsteun
- draaien naar ruglig = moeizaam & traag
- deken wegtrekken
- schuin op de rand van het bed gaan zitten
- met rug naar kussens
- hoek van 45° - benen in bed
- steunend op armen
- 1 voor 1
- voeten onder dekens - langzit
- op armen naar voor/achter schuifen = positionering tov. kussen
- dekensvastnemen
- liggen
29
Q
cognitieve strategie in bed gaan liggen alternatief
A
indicatie
- te weinig kracht om benen 1 voor 1 in bed te heffen
- te weinig mobiliteit om in langzit deken te pakken
- rugpijn
- deken naar andere zijde omklappen
- schuin op bed gaan zitten
- heterolaterale schouder vastnemen
- vaak op schoudertop gaan liggen = pijn
- door bradykinesie ondanks pijn niet draaien
- schouder meer in protractie plaatsen - romp laten zakken steunen op elleboog
- onderbenen heffen = minder belastend
- rollen naar ruglig
- deken nemen
30
Q
cognitieve strategie draaien in bed
A
parkinson uitvoering
- geen steunboog kunnen maken
- snelle romprotatie niet mogelijk
- ruimte maken onder deken
- benen hoog optrekken
- bekken & schouders naar andere kant verplaatsen = plaats maken voor draaien
- arm die beneden komt uitstrekken = goede positionering op arm bij lig
- draaien van benen & volgen van romp
31
Q
cognitieve strategie uit bed komen
A
parkinson uitvoering
- heffen van romp & rotatie is moeilijk
- terugval van romp
- draaien naar zijlig ook met cognitieve strategie
- deken wegslaan
- benen laten zakken over rand
- opduwen tot zit
- tot rust komen voor verder
- rechtstaan met cognitieve strategie
32
Q
cognitieve strategie voor rechtstaan uit zit
A
parkinson uitvoering
- overdreven steun armen
- onvolledige flexie = LWP niet voldoende voorwaarts
- geen gebruikmaken van horizontaal momentum door slechte timing
- voeten naar achter plaatsen
- zitvlak naar voor in zetel
- romp naar voor brengen
- hoofd voorbij knieën
- samen met opduwen van armen op armleuning of naast zich op zitvlak
- voorwaartse momentum is noodzakelijk
33
Q
strategieën in passende stadia voor rechtstaan vanuit stand
A
- I-II
- training quadriceps functie
- gebruik maximaal rompflexibiliteit
- ontmoedigen armsteun
- maak gebruik van momentum armen - III-V
- voorbereiding zitvlak & positie
- overdreven rompflexie
- permanente referentie punten
34
Q
cognitieve strategie voor gaan zitten
A
parkinson uitvoering
- te vroeg stoppen met wandelen
- schuin gaan zitten
- neer ploffen = onvoldoende rompflexie
- doorlopen tot zetel = cues
- volledige draai in voeten
- stoppen/draaien/starten kan tot veel freezing leiden
- grote bocht
- cues voor terplekken knieën hoog - naar voor buigen
- gecontroleerd gaan zitten met armsteun op steunen of zitvlak
- zitvlak naar achter plaatsen
35
Q
traplopen bij parkinson
A
- trappen oplopen
- minder problemen
- duidelijke visuele cue
- voet kunnen plaatsen voor LWP verplaatsing - trappen aflopen
- moeilijker
- trefzekere landing gelijktijdig met LWP verplaatsing
36
Q
modaliteiten van oefenen
A
- waar
- op relevante plaatsen = misgaan
- gevarieerde context
- combineren met natuurlijke bewegingen = opstaan x beginnen wandelen - wanneer
- kracht in on = oefening moet uitdagend zijd
- mobiliteit in on = actief kunnen ontspannen
- cues in on = anders freezing uitlokken
- evenwicht in on = evenwichtsreacties moeten aanwezig zijn
- strategiën in off = strategiën toepassen wanneer nuttig (blokkades)
–> patiënten kunnen ook dusdanig geblokkeerd zijn dat je niks meer kan doen
37
Q
loophulpmiddelen
A
- algemeen
- extra problemen = dubbel taak
- terugvallen op automatische beweging die gestoord is - krukken & wandelstokken
- kyfoscoliose verminderen
- kruisgang is moeilijk
- verkiezen ondanks problemen bij evenwichtsverlies - klassiek looprek
- natuurlijk ritme onderbreken
- bij ernstige evenwichtsmoeilijkeheden
- remmen voor propulsie
- moeilijk hanteren in kleine ruimte = net plaatsen waar gesukkelt wordt
38
Q
waardes ivm testen
A
- TUG = verhoogd valrisico vanaf 8,5cm
- mini BEST test = verhoogd valrisico vanaf 19
- FTSTS five times sit to stand = verhoogd valrisico vanaf 16sec
- DGI dynamic gait index = verhoogd valrisico vanaf 19
- FGA functional gait index = verhoogd valrisico vanaf 15
