Dwarsleasie Flashcards
1
Q
dwarsleasie algemeen
A
- definitie
- continuïteitsonderbreking van wervelkannaal of cauda equina
- van opstijgende & afdalende structuren
- 1-3/100.000 = 200 per jaar in België - vergrijzing
- meer val accindenten
- vasculaire problematiek
- tumoren
- voorspelling = toename van incomplete dwarsleasies & hogere gemiddelde leeftijd
2
Q
oorzaken dwarsleasies
A
- traumatische dwarsleasies
- BSS, CMS & CSS
- 3/4 van dwarsleasies
- ongevalen of geweld
- man 3,8/1 vrouw
- gemiddelde leeftijd 33j - niet-traumatische
- ACS & PCS
- infecties
- bloedingen/trombose
- tumoren
- aangeboren afwijkingen
- man 3/2 vrouw
- gemiddelde leeftijd 40+
3
Q
motorische uitval
A
- spastische verlamming
- UMNL
- supraspinale controle op reflexboog valt weg = geen inhibitie meer
- hogere tonus & hyperreflexie - verloop van spasticiteit
- na spinale fase ontstaan terugtrek reacties = fasisch-flexie spasme
- na 3-6m eerder tonische -extensie spasme
- algemene toename van spasticiteit eerste maanden - slappe verlamming
- LMNL
- reflexboog zelf beschadigd
- plegie = verlamming
- parese = verminderde kracht
4
Q
sensibele uitval algemeen
A
- soorten
- vitale sensibiliteit = pijn & temperatuur
- gnostische/bewuste sensibiliteit = tast, vibratie, houding & bewegingszin
- onbewuste sensibiliteit = tonus & balans voor cerebellum - risico = verhoogde kans op
- decubitus
- verhoogde tonus
- seksuele dysfuncties
- incontinentie - vitale sensibiliteit = tractus spinothalamicus
- dorsale hoorn = kruising op niveau
- stijgen in antero-laterale bundel naar thalamus
5
Q
uitval van gnostische sensibiliteit
A
- achterstrengen = funiculus posterior
- fasciculus gracilis = OL
- fasciculus cuneatus = BL - ipsilateraal opstijgen
- medulla oblongata
- nu. gracilis = OL
- nu. cuneatus = BL - kruisen van banen = lemnicus medialis
- thalamus
- motorische cortex
6
Q
uitval van onbewuste sensibiliteit
A
- BL C1-C8
- ipslilateraal via cuneocerebellaire baan
- naar nu. cuneatus accesorius
- cerebellum - romp C8-L2
- nucleus van clarke
- ipsilateraal via posterior spinocerebellaire baan
- medulla oblongata
- cerebellum - OL L2-S4
- naar lumbosacrale ruggenmerg
- kruisen
- via anterior spinocerebellaire baan contralateraal naar cerebellum
- opnieuw kruisen
7
Q
algemeen spinale shockfase
A
- algemeen
- deactivatie van exciterende impulsen
- geen spieractiviteit meer bescerming
- alles van vocht proberen vasthouden = algemene vasodilatatie
- pas na deze fase inschatting van functie beperking - sensoriek = totale uitval van alle modaliteiten
- motoriek = totale hypotonie & areflexie
- autonoom
- neurogene shock = hypotensie & bradycardie
- anihidrosis -> koorts
- blaasfunctie & rectum stoornissen
- seksuele stoornissen & priapisme = abnormaal langdurende erectie
8
Q
fasen van spinale shockfase
A
- areflexie/hyporeflexie: 0-1 dag
- enkel DPR deep plantar reflex = babinsky reflex
- Guillain & Barré - initiele terugkeer: 1-3 dagen
- huidreflexen
- cremaster = opspannen van cremaster bij stimulus naar dij
- bulbocavernosus reflex = opspannen van anale sfincter bij stimulus van eikel - vroege hyper-reflexie 4dagen-1Maand
- 2w = positieve peesreflexen & huidrefelexen
- 2m = autonome tkenen = afname hypotensie & bradycardie - spasticiteit
- blaasfunctie herstelt = reflex van m. detrusor
- vertikaliseren patient = minder OH door lokale productie van hormonen & prostaglandines
- autonome dysreflexie & hypertensie
9
Q
volledigheid van leasie
A
- algemeen
- complete = volledige continuïteitsonderbreking
- incomplete = variantie in uitvalsverschijnselen
–> meer incompleet = meer variantie
- vaker incompleet
- zones van partiële innervatie = letsel dat er compleet uitziet maar toch een erg kleine resterende functie heeft - ASIA american spinal injury association
- A compleet = S4-5 geen sensoriek/motoriek
- B incompleet = gevoel in sacrale dermatomen maar geen activatie van anale sfincter
- C incompleet = meer dan helft van spieren onder 3
- D incompleet = meer dan helft van spieren boven 3
- E incompleet = volledige recuperatie
10
Q
ISNCSCI
A
= International Standards for Neurological Classification of Spinal Cord Injury
- motoriek
- 5 kernspieren van BL & 5 van OL
- gelinkt aan niveaus
- reflexen met waarde op 0-5 - sensoriek
- dermatoom van elk niveau voor pijn & gevoel
- score per niveau op 0-2
- totale score van 56 bepalen - nomenclatuur van niveau’s
- motorisch niveau = laagste niveau met minstens 3 & niveau erboven 5
- sensorisch niveau = laagste niveau waar sensoriek volledig intact is
- neurologisch niveau = laagste niveau met sensoriek/motoriek links/rechts volledig intact is
11
Q
betekenis van waardes ISNCSCI
A
- motoriek
- MRC-schaal ≈ onerzoek
- NT = niet testbaar vb: immobilisatie - sensoriek pijn
- 0: afwezig = geen gevoel van aanraking
- 1: verminderd = kan onderscheid maken maar kan aangeven dat er een verschil van intensiteit is met niet aangedane huiddeel
- 2: normaal
- NT = niet te testen vb: gips, wonde, … - sensoriek tast
- strijken over maximaal 1cm
12
Q
kernspieren
A
- C4 diafragma
- C5 biceps
- C6 ECRL
- C7 triceps
- C8 flexor digitorum profundus = DIP III
- T1 abductor digiti minimi
- L2 iliopsoas
- L3 quadriceps
- L4 tibialis anterior
- L5 extensor hallucis longus
- S1 triceps sureae
13
Q
dermatoom punten cervicaal & romp
A
- cervicaal
- C2 protuberantia occipitalis
- C3 fossa supraclavicularis
- C4 bovenkant AC gewricht
- C5 anterolaterale zijde elleboog
- C6 duim
- C7 middelvinger
- C8 pink - romp
- T1 anteromediale zijde elleboog
- T2 apex oksel
- T3 – T12 3de – 11de intercostale ruimte (IR)
- T4 tepellijn
- T6 proc. xiphoideus
- T10 navel
- T12 midden lig. inguinale
14
Q
dermatoom punten OL
A
- L1 midden tussen T12 en L2
- L2 Midden voorzijde dijbeen
- L3 Mediale condyl femur
- L4 Mediale malleolus
- L5 Dorsum voet MT III
- S1 Hiel lateraal
- S2 Midden fossa poplitea
- S3 Tuber ischiadicus
- S4-S5 Perianale gebied
15
Q
leasiehoogte
A
- tetraplegie
- beschadiging in cervicale of eerste thoracale myelum
- stoornis in 4 ledematen - paraplegie
- onder T1 = handmusculatuur
- geen aantasting van arm
16
Q
syndromen
A
- algemeen
- 21% van alle dwarsleasies
- syndromen = hogere gemiddelde leeftijd 49 (tov 39)
- door etiologische factoren = vaker bij ouderen
- minder goede prognoses door minder plasticiteit
- 3/4 krijgt ASIA D in begin ven revaldiatie - syndromen
- ACS anterior cord syndrome = minst frequent
- PCS posterior cord syndrome
- CCS central cord syndrome = 44% meest frequent
- BSS brown-sequard syndrome = 17%
- CES cauda equina syndrome = 25%
- CMS conus medullaris syndrome
17
Q
ACS & PCS
A
- ACS anterior cord syndrome
- uitval van motoriek & vitale sensibiliteit = anterolateraal
- behoud van gnostische sensibiliteit
- discusrupturen
- benige fragmenten in spinale kanaal = compressie van a. spinalis anterior met ischemie
- langste revalidatie met klein herstel = 1jaar - PCS posterio cord syndrome
- uitval gnostische sensibiliteit = sensorische ataxie
- behoud van pijnzin & grove tast
- zeldzaam = minder dan 1%
- a. spinalis posterior letsel met ischemie - PLCS posterolateral column syndrome
- ook tractur corticospinalis getroffen = ook motorische uitval
- hoort onder PCS letsel
18
Q
CCS
A
- aandoening
- meest frequente letsel
- vooral mid & laag cervicaal
- laesie centraal in ruggenmerg = symptomen afh van uitgebreidheid - risicogebieden
- hoger risico indien meer mediaal gelegen
- sensoriek = meer caudaal (OL) ligt meer mediaal
- motoriek = meer craniaal (BL) ligt meer mediaal - symptomen
- beperkte letsels = uitval van pijn & temperatuur
- uitgebreider = motorische uitval - oorzaken = valindicenten
- hoge leeftijd = hyperextensie
- lagere leeftijd = hoge snelheden
19
Q
BSS
A
= Brown-Séquard syndroom
- symptomen
- ispilateraal slappe verlamming op niveau met spastische parese
- ipsilaterale gnostische sensibiliteit
- contralateraal vitale sensibiliteit enkele niveau’s onder letsel
- 90% kan terug zelfstandig stappen - oorzaken
- steekwonden = meest frequent
- assymetrische hyperextensie of hyperflexie
- facetblokkades
- compressiefracturen of discushernia
- tumorale druk
20
Q
CES & CMS
A
- CES cauda-equina syndroom
- onder L2 = geen myelum beschadiging
- LMNL symptomen
- ook paraplegie
- blaas- & rectum dysfunctie
- minder sfincter problemen als CMS - CMS conus medullaris syndroom
- conus = T11-12 of T12-L1
- combinatie van LMNL (hypotonie) & UMNL (hyperreflexie) letsel
- vaak symmetische sensibele van rijbroekgebied uitval met pijn > tast aangedaan
- sfincter- & mannelijke seksuele stoornissen
21
Q
primaire predictoren van zelfstandig stappen
A
- factoren
- ernst van letsel = ASIA compleet/incompleet
–> aanwezigheid van (pijn)gevoel is beter
- hoogte van letsel
- leeftijd = plasticiteit - belang van leeftijd
- % van zelfstandige stappers
- na 1 jaar met ASIA C score
- 50- = 90%
- 50+ = 40%
22
Q
andere predictoren van zelfstandig stappen
A
- herstelcurve
- steilst in eerste 6 maanden
- lagere kans op recuperatie bij volledige letsels
- CES = herstel tot 18maand mogelijk
- na 2 maand geen vooruitgang = “gestabiliseerde” toestand - oorzaak
- primaire processen = direct gevolg van trauma = slechtere prognose
- omgekeerd voor secundaire processen = oedeem of hematoom - type SCI
- algemeen: beenfunctie herstelt beter dan handfunctie
- ACS = 10-20% kans op herstel van stappen
- BSS = 75% kans op herstel van stappen - geslacht
- mannen hogere functionaliteit met zelfde niveau letsel dan vrouwen
- vrouwen vaak stijgen in niveau van letsel
23
Q
prognose van levensverwachting
A
- levensverwachting
- paraplegie ≈normaal
- tetraplegie = 5-10j korter
- vooruitgang revalidatie = hogere levensverwachting maar ook x5 meer zelfdoding - oorzaken
- zorg in acute fase
- gespecialiseerde units
- intermittende katheterisatie
- preventie van complicaties
24
Q
revalidatie doelen per niveau
A
- C1-C3
- verbaal onafhankelijk
- ERW
- geen beademingsappratuur - C4
- ventilatie & verbaal onafhankelijk
- ERW - C5
- ERW
- tanden poetsen & haarkammen - C6
- MRW met anteflexie biceps
- transfers op gelijke hoogte - C7
- MRW
- ADL onafhanklijk
- C8 = zelfde + auto door vingerfunctie - OL
- T2-5 = RW-onafhankelik
- T6-12 = korte afstanden op looprek met orthese
- L2 = looprek
- L3+ = orthese & krukken
25
Q
algemene evaluatie van dwarsleasie
A
- anamnese
- illness beliefs
- medische anamnese = ICF - inspectie
- algemene & specifieke inspectie
- functionele inspectie = gang, transfers & handfunctie
26
Q
klinisch onderzoek van dwarsleasie
A
- functie
- mobiliteit & spierlengte
- MCR kracht
- tonus & reflexen
- ASIA
- sensoriek - andere
- hartritme
- ademhaling
- uithouding
- neurogene blaas/darm
27
Q
FIM score
A
= funcitonal independence measurement
- algemeen
- score op 7 voor afhankelijkheid
- ook kijken naar sociale & cognitieve context - scores
- 7 = compleet onafhankelijk (veilig, snel)
- 6 = matige onafhankelijkheid (extra tijd, hulpmiddelen)
- 5 = supervisie (cueing, overtuigen, aanmoedigen)
- 4 = minimale hulp = doet 75% of meer van de taak
- 3 = matige hulp = 50%-74%
- 2 = maximale hulp = 25% tot 49%
- 1 = totale hulp = minder dan 25%
28
Q
functionele gangcapaciteit
A
- WISCI-II walking index for spinal cord injury
- 10m gangtest
- TUG timed up and go
- 6MWT
- 3D gang analyze
