Neuroplasticiteit Flashcards
algemene functie van neurologisch stelsel
- sensorische input
- informatie verzameling
- veranderingen binnen & buiten lichaam regristeren
- permanent overbeladen
- enkel waarnemen door aandacht - integratie
- thalamus
- input verwerken & interpreteren
- beslissen op acties noodzakelijk zijn
- andere informatie wordt onthouden
- rest van informatie wordt niks mee gedaan - motorisch output
- spieren of klieren
- niet altijd prikkels voor actie nodig = zelfstandige beslissingen
- continu tijdens actie ook sensoriek nodig = sensorimotirsch
basis notie van verschillende zones
- frontale kwab
- primaire motorische cortex = precentrale gyrus
- concentratie
- verbale communicatie
- persoonlijkheid
- beslissingen & planning - parietale kwab
- primaire sensorische cortex = postcentrale gyrus
- begrijpen van taal - occipitale kwab = primaire visuele cortex
- temporale kwab
- sensorische input begrijpen & onthouden
- begrijpen van spraak
basisnotie van andere structuren
- herstenstam
- ademen
- slikken
- hartfrequentie - cerebellum
- coördinatie
- evenwicht
- herinneringen van geleerde motorische patronen
niet-aangeboren letsel
- niet-progressief
- acuut bij kort durende gebeurtenis
- voor de rest stabiel
- trauma
- acute toxiciteit & infexties
- CVA & O2-tekort
- metabole abnormaliteiten - progressief
- degneratief
- neoplastisch
- chronische infecties
- ontwikkelingsgebonden
algemeen herstel
- types
- bijna iedereen verbetert na letsel
- geen structureel herstel
- wel functionele verbetering
- door structurele reorganisatie - verloop
- prognose voor iedereen verschillend
- heterogeen
geschiedenis van plasticiteit
- geen plasticiteit
- 2500vc tot 100j geleden
- geen behandeling van cva patiënten
- sterven door complicaties
- veranderingen = afname van shockfase - reden
- onbegrip van microstructuur neuronen
- 10 biljoen corticale cellen
- 60 triljoen synapsen
ouderwetse visie op neuroplasticiteit
- beter begrip
- transcraniale magnetische stimulatie
- histochemische technieken
- functionele beeldvorming - kliniek
- jaren 80
- slechte verwachtingen aan patiënt geven
–> self-fulfilling prophecy - huidige visie = positiever klimaar
- zolang neuronen & synapsen aanwezig zijn = herleren mogelijk
- heel veel variatie
–> when you have seen 1 stroke patiënt, you have seen 1 stroke patient
eerste inzichten in plasticiteit
- in kaart brengen van macrostructuur = lokalistische concepten
- fysieke kenmerken van uiterlijk ≈ hersenen
- vb: grote frontale kwab = uitpuilende ogen
- broca = focaal letsel bij patiënt met spraak gebrek
- hersenen stimuleren bij wakkere patiënten
–> pamfiel = homunculus sensoricus - begin plasticiteit
- neuronen in zwart kleuren
- verandering in zenuwweefsel zien bij laesies
algemeen neurologisch letsel
- locatie van letsel
- normale MSS = letsel aan actie-component
- neuro = volledige desorganisatie van epicentrum van alles - onderdelen
- veel onderdelen = motoriek, sensoriek, spraak, …
- onderdeel verbeteren = verbeteren per discipline
- terug zetten bij stabilisatie van revalidatie
- alle verschillende onderdelen samen > som van alle onderdelen - motoriek
- meer dan anlytische contracties
- interactie van motoriek, perceptie & cognitei
- vormt vloeiende bewegingen
neurologisch herstel model
- flexibiliteit
- mate van alledaagse problemen te kunnen oplossen
- iedereen heeft eigen regelruimte
- bij letsel = revalidatie potentieel
- motorisch, mentaal, cognitief, … - exploitatie
- revalidatie potentieel niet kunnen veranderen
- maximaal gebruik maken van revalidatie potentieel - adaptatie
- reorganisatie van restfenomeen = niet-wegregelbaar
- bij iedereen verschillend ookal zelfde letsel ≠ uniform
- door nature & nurture
plasticiteit & ontwikkeling
- iedereen verschillend, zelfde organisatie
- uiterlijk & gedrag erg verschillend
- gelijkaardige patronen van sensoriek & motoriek vb: homunculus - verklaring
- genoom = 20.000 = te weinig voor alle cellen te coderen
- context gebonden groei = op bepaalde momenten genen aan & uit zetten
- processen activeren voor bepaalde genen aan & uit te zetten - nuances
- verschillen in netwerken al sinds baarmoeder
- eet & gedragsgewoonten van moeder
- later = alle aspecten van opvoeding hebben invloed
synaptische pruning
- verloop van netwerk
- toename van verbindingen tot 2j
–> meer als volwassene
- afname van netwerken = pruning - pruning
- netwerken aanleggen voor heel veel verschillende acties/handelingen
- die dat niet gebruikt worden weghalen
- energie & voeding besparing - gevolg
- jong = veel mogelijkheden van ontplooing bij voldoende voeding
- ouder = minder plasticiteit maar verdwijnt niet volledig
onderzoek naar corticale neuroplasticiteit
- corticale mapping
- homunculus sensoricus
- sensoriek gebieden projecteren op hersenen - experiment
- 2 dezelfde vingers voor 1-2u stimuleren
- corticale gebieden voor deze vingers wordt groter
- leidt tot fijnere aansturing & corticale mapping
- gelijkaardig voorbeeld = grotere corticale mapping bij voorkeurspootje - onderdelen plasticiteit
- anatomische veranderingen = vorig voorbeeld
- verandering van effectiviteit & intensiteit = PTP post-tetanische potentiatie
actiepotentialen
- dendrieten
- verschillende receptoren voor glutamaat = exciterende neurotransmitter
- AMPA
- NMDA
- mGlu - prikkeling
- bij vrijstelling zal niet elke receptor reageren
- afh van dosis & frequentie
- vooral AMPA zal reageren
- gevolg = actiepotentiaal post-synpatisch = synaps-sterkte
PTP
- summatie
- hoog frequentieel prikkelen
- temporeel = van zelfde presynaptische neuron
- spatieel = convergeren van meerdere neuronen
- ook NMDA & mGlu zal reageren
- hoger actiepontentiaal = tetaniserend effect - PTP post-tetanische potentiation
- normale basis prikkel na hoog frequentieel prikkelen
- zal hogere actiepotentiaal geven
- kort durende vooruitgang van training
- synoniem = early fase van LTP
- eerste 60min - LTP long term potentiation = late fase
- voortdurent blijven prikkelen
- PTP effect wordt langduriger = meer structureel
- ook met inhibitorische stimuli = LTD depression
histochemische werking
verloop
1. impuls door presynaptische neuron
2. glutamaat komt vrij
- instroom van Na+ door AMPA = depolarisatie
- nog geen doorlating bij NMDA = magnesium-blokkade
LTP
1. hoog frequentiele impuls
2. veel glutamaat komt vrij
3. grotere instroom van Na+ door AMPA langer openstaan
4. grote depolarisatie
5. magnesium-blokkade in NMDA verdwijnt = elektrostatische repulsie
6. Ca2+ instroom
gevolg van Ca2+ vrijgave
- invloed calcium op PTP = early fase
- binden op eiwit
- nieuwe AMPA-receptoren post-synatpisch
- gevolg = gevoeliger worden voor glutamaat - invloed van calcium op LTP = late fase
- door hoge concentratie Ca voor lange tijd
- veranderde genexpressie
- nieuwe proteïnen worden aangemaakt
- AMPA-receptoren & groeifactoren worden gemaak
- groeifractoren zorgen voor nieuwe synapsen
effect van letsel op neuronen
- directe schade
- donkere zone met geen activiteit
- umbra = shaduw zone
- aangetast weefsel - indirecte schade
- gedaalde activiteit
- penumbra = halfschaduw zone
- potientieel kwetsbare zone
oorzaken van penumbra zone
- cerebrovasculair
- centraal oedeem
- verstroorde circulatie
- cerebrospinale vochtbalans - neurogeen
- afwijkend metabolisme = imuuncellen
- spontane ontladingen
- transneurale degeneratie
centraal oedeem
- algemeen
- cytoxisch cerebraal oedeem = opstapeling van intracellulair vocht
- vasogeen oedeem = lekkage van eiwitten & vloeistof door schade bloedvaten
- lokaal of op afstand = functionele depressie in onaagetast weefsel - risico
- geen mogelijkheid tot uitzetting in schedel
- neuronale/axiale compressie = functie verlies
- bij langdurig = geen herstel meer mogelijk - therapie
- niet te hoge belasting van zone in eerste dagen
- mogelijkheid door nog verdere uitzetting
- soms kunstmatig in coma houden
- vb: sporters = overmatig piekeren over toekomst
transneuronale degeneratie
- algemeen
- morfologie van neuronen is gekoppeld aan input & output
- anterograde uitbreiding = neuronen achter zenuwen worden niet meer geprikkeld & sterven af
- retrograde uitbreiding = neuronen voor zenuwen hebben geen functie meer & sterven af
- beide komen samen voor = transneurale degeneratie
- meer bij gesloten netwerk - therapie
- maximaal prikkelen van resternde input mogelijkheden
- degeneratie minimaliseren
- acute fase = afwegen met oedeem te verergeren
- bij negatieve reacties op prikkels = langzaam opbouwen