ORKA, VINNA OG VARMI

Question 1

entalpía

Answer 1

• vermi
• mælikvarði á varma

Question 2

entrópía

Answer 2

óreiða

Question 3

2. lögmál varmafræðinnar

Answer 3

óreiða alheimsins vex með sérhverjum orkuflutningi/umbreytingu

Question 4

orkuflæði inn í lífkerfi er í formi

Answer 4

ljóss

Question 5

orkuflæði út úr lífkerfi er í formi

Answer 5

varma

Question 6

orkugæft efnahvarf

Answer 6

• leysir orku: hefur neikvætt delta G
• gerist af sjálfu sér ef virkjunarorka er yfirunnin

Question 7

orkukræft efnahvarf

Answer 7

• þarfnast orku: hefur jákvætt delta G
• gerist ekki af sjálfu sér

Question 8

hvort er glýkólísa orkugæft/orkukræft efnahvarf?

Answer 8

orkugæft

Question 9

hvort er ljóstillífun orkugæft/orkukræft efnahvarf?

Answer 9

orkukræft

Question 10

efnaskipti frumna

Answer 10

• efnasmíði: próteinmyndun
• flutning: dæla efnum yfir himnu
• aflfræðivinna: hreyfing vöðva

Question 11

efnaskipti

Answer 11

samheiti yfir öll efnahvörf í frumunni

Question 12

katabólskar hvarfrásir

Answer 12

• leysa út orku með því að brjóta flóknar sameindir niður í einfaldari
• ensímhvötuð efnahvörf
• t.d. frumuöndun/niðurbrot glúkósa

Question 12

hvarfarás

Answer 12

• lífefnafræðileg efnahvörf sem eiga sér stað í mörgum þrepum
• sérhæfð ensím hvata hver þrep

Question 13

frumuöndun

Answer 13

samheiti yfir sykurrof, sítrónusýruhring og rafeindaflutningskeðju

Question 14

anabólskar hvarfrásir

Answer 14

• nota orku til að byggja flóknar sameindir úr einföldum
• ensímhvötuð efnahvörf
• t.d. ljóstillífun og nýmyndun próteina úr as

Question 15

ensím

Answer 15

• stórar og flóknar próteinsameindar sem hvata lífefnahvörf
• lækka virkjunarorku
• sérhæft: hvatar aðeins ákveðið hvarf

Question 16

hvötun ensíma

Answer 16

ensím binst hvarfefni í hvarfstöð og myndar komplex

Question 17

hvati

Answer 17

• eykur hraða efnahvarfs án þess að taka sjálfur varanlegri breytingu
• lækkar virkjunarorku

Question 18

of lítil sækni hvarfstöðvar

Answer 18

efnið nær ekki að bindast nógu lengi til að efnahvarfið eigi sér stað: losnar úr hvarfstöðinni

Question 19

of mikil sækni hvarfstöðvar

Answer 19

myndefnið losnar ekki úr og ensímið læsist í óvirkri stellingu

Question 20

ATP

Answer 20

• orkugjaldmiðill frumunnar
• 3 fosfat hópar, ríbósi og adenín

Question 21

ADP

Answer 21

• 2 fosfat hópar, ríbósi og adenín
• ATP -> ADP vatnsrof

Question 22

NAD+ / NADH

Answer 22

• einn af rafeindaberum frumunnar
• kóensím: hvata önnur efnahvörf ensíma

Question 23

oxun

Answer 23

efnahvarf gefur frá sér rafeind

Question 24

afoxun

Answer 24

efnahvarf notar rafeind

Question 25

áhrif á ensímvirkni

Answer 25

umhverfisþættir: hitastig, sýrustig, salt, önnur efni

Question 26

stjórnun á virkni ensíma

Answer 26

• gentajáning: virkja eða letja smíði þeirra
• snikkun: virkja eða óvirkja ensím

Question 27

afturvirk hindrun

Answer 27

myndefni úr hvarfarás hindrar virkni ensíms

Question 28

hindrun/örvun

Answer 28

• þáttaka þriðja efnisins
• allósterísk hindrun
• samkeppnishindrun
• utanaðkomandi hindranir

Question 29

allósterísk hindrun

Answer 29

• hindrandi efni binst í set: hvarfstöðin breytir um stellingu

Question 30

samkeppnishindrun

Answer 30

• hindrandi efni binst í sjálfa hvarfstöðina

Question 31

utanaðakomandi hindranir

Answer 31

• eiturvirkni eiturefna
• eiturefni líkjast hvarfefnum og ensímið greinir ekki á milli
• hindrarinn binst í hvarfstöðina