FRUMUR & FRUMUHIMNAN

Question 1

Frumukenning Robert Hooke

Answer 1

• allar lífverur eru úr frumum
• allar frumur eru komnar af öðrum frumum
• öll efnaskipti eiga sér stað í frumum
• frumur innihalda arfbærar upplýsingar sem kóða fyrir allri þeirra starfsemi og stjórnun hennar

Question 2

stærð frumna

Answer 2

• um 0,5 – 100 míkrómetrar að þvermáli
• heilkjarna frumur eru stærri en dreifkjarna

Question 3

hvað eiga allar frumur sameiginlegt?

Answer 3

• ríbósóm
• litningar
• umfrymi
• frumuhimna

Question 4

hverjar eru tvær frumugerðirnar?

Answer 4

heilkjarna og dreifkjarna

Question 5

nefnið alla flokka heilkjörnunga

Answer 5

dýr, plöntur, sveppir og frumverur

Question 6

hvaða flokka skiptast dreifkjörnungar í?

Answer 6

bakteríur og firnur (fornbakteríur)

Question 7

er umfrymið bundið frumuhimnu dreifkjarnafrumna?

Answer 7

já

Question 8

hvaða frumur hafa himnulukt frumulíffæri?

Answer 8

heilkjarna

Question 9

lýstu frumuvegg plantna og hvernig hann skiptist

Answer 9

• plöntur hafa frumuvegg utan um frumuhimnuna sem styrkir frumurnar, gefur þeim byggingu og ver gegn umhverfinu
• skiptist í primary og secondary lög

Question 10

úr hverju er frumuveggur plantna?

Answer 10

að mestu úr sellulósa og pektíni (fjölsykrur: sellulósatrefjar, kross-tengjandi lignín og pektín)

Question 11

hvað límir plöntufrumur saman?

Answer 11

miðskil

Question 12

úr hverju er miðskil?

Answer 12

að mestu úr pektíni

Question 13

hver er grunnbygging frumuhimnunnar?

Answer 13

fosfólípíð

Question 14

útskýrið fluid mosaic model? úr hverju það er og hvernig það virkar

Answer 14

• gelkennt efni sem getur aðlagast að hitastigi
• himnan er fljótandi og sífellt á hreyfingu
• hreyfingar fosfólípíða: sameindir geta skipt um sæti lóðrétt og lárétt
• seigja himnunnar fer eftir lögun halanna

Question 15

útskýrið hvernig seigja frumuhimnunnar fer eftir lögun halanna

Answer 15

• bognir halar (ómettaðir): fljótandi/sveigjanleg himna
• beinir halar (mettaðir): seig/þykkfljótandi himna

Question 16

hvað er umfrymið?

Answer 16

• samheiti yfir allt innan frumuhimnunnar
• vatnslausn umlukin frumuhimnu
• þykk lausn: nánast gel
• inniheldur allt sem er ekki bundið í himnu eða þá sem eru inní öðrum frumulíffærum

Question 17

hvaða þættir frumunnar eru ekki bundnir í himnur?

Answer 17

prótein, ríbósóm, sykrur, kirni, sölt og smásameindir