Ogólna organizacja OUN Flashcards
Rola komórek glejowych?
Nie tylko rusztowanie!
1) Zawierają receptory i transportery dla neuroprzekaźników i nueromodulatorów.
2) Wpływ na proces przekazywania sygnałów między neuronami
3) Usuwanie uwolnionych PREsynaptycznie przekaźników/modulatorów
4) Działanie ograniczone do przestrzeni występowania
Co wydzielają komórki glejowe?
NGF - czynnik wzrostowy nerwu
BDNF - czynnik neurotroficzny mózgopochodny
Neuromodulator, a neuroprzekaźnik?
NEUROMODULATOR - działa WOLNIEJ (minuty, godziny, dni) –> bo zmienia ekspresję genów w neuronach.
NEUROPRZEKAŹNIK - milisekundy, sekundy
Jakie białko sprzęga kanały wapniowe z pęcherzykami?
NEUREKSYNA
Pod wpływem wapnia dochodzi do połączenia pęcherzyków z błoną komórkową, zawartośc się wylewa do szczeliny synaptycznej.
Rola jonów wapnia w przekaźnictwie?
Umożliwiają one fuzję białek pęcherzykowych:
SYNAPTOBREWINY
SYNAPTOTAGMINY
SNAP-25
z białkami PREsynaptycznej błony komórkowej
Czym jest i gdzie wiąże się ALFA-LATROTOKSYNA
Jad czarnej wdowy (Latrodectus mactans)
Wiąże się z NEUREKSYNĄ (a neureksyna umożliwia sprzęganie kanałów wapniowych z pęcherzykami)
Laseczki tężca i jadu kiełbasianego?
Produkują odpowiednio 1)tetanospazminę 2)botulinotoksynę
Substancje dokonują hydrolizy SYNAPTOBREWINY
AA hamujące - jednokarboksylowe
GABA
GLICYNA
BETA-ALANINA
TAURYNA
AA pobudzające - dwukarboksylowe
KWAS GLUTAMINOWY
KWAS ASPARAGINOWY
Aminy
Ach Dopamina NA 5-HT HISTAMINA
Neuroprzekaźniki gazowe:
NO
CO
Peptydy jako przekaźniki:
enkefaliny endorfiny dynorfiny substancja P tachykininy
Najbardziej rozpowszechniony AA hamujący, z czego powstaje?
GABA - kwas gamma-aminomasłowy
Powstaje z kwasu glutaminowego
AA hamujące w RK?
GABA (tak jak w mózgu)
GLICYNA (tylko w RK)
Receptory dla GABA?
Jonotropowe: GABAa, GABAc
Metabotropowy: GABAb
Budowa receptora GABAa
Najważniejszy dla działania GABA i leków
KANAŁ DLA JONÓW CHLORKOWYCH
Kanał jonowy aktywowany ligandem
5 jednostek (2xalfa, 2xbeta, 1xgamma)
Kanały jonowe aktywowane ligandem?
Receptor nikotynowy (Ach)
Receptor glicynowy
Receptory 5 - HT3a
Gdzie znajduje się GABAc, i co z nim jest nie tak?
Siatkówka oka.
Zawiera podjednostki sigma
Ile GABA łączy się z GABAa?
Dwie cząsteczki GABA do jednego receptora GABAa (pomiędzy podjednostkami alfa i beta)
PREGNENOLON i DEHYDROEPIADNROSTERON a GABAa?
Łączą się z GABAa allosterycznie wpływając na wiązanie GABA –> wzrost siły działania
Pochodne SIARCZANOWE PREGNENOLONU i DEHYDROEPIADNROSTERONU
SPADEK siły działania GABA na GABAa
Jak działa OLEAMID
OLEAMID - > nasenny amid kwasu tłuszczowego aktywuje GABAa
GABAb?
Przede wszystkim: RDZEŃ KRĘGOWY: pre i postsynaptycznie
Stymulacja PREsynaptycznego GABAb w RK?
Zatrzymanie uwalniania GABA
Stymulacja POSTsynaptycznego GABAb w RK?
Stymulacja za pośrednictwem białek G
1) hamowanie cyklazy adenylanowej
2) OTWARCIE kanałów potasowych
3) ZAMKNIĘCIE kanałów wapniowych
Funkcja kanałów potasowych związanych z GABAb?
(do jakiej grupy należą, co robią, inny jon który jest ważny w ich działaniu)
Kanały a stężenie
Te kanały należą do kanałów grupy GIRK
!Umożliwiają dużo łatwiejszy przepływ potasu do WNĘTRZA komórki niż ich WYPŁYW z komórki
Blokadą kanału jest jon magnezu. Jak białko G (GABAb) się aktywuje to jon magnezu jest usuwany i voila-> droga wolna dla potasu)
*kanały nie są blokowane ani potencjałem, ani różnicą stężeń! jonów potasu tylko RÓŻNICĄ MIĘDZY POTENCJAŁEM BŁONOWYM, A POENCJAŁEM RÓWNOWAGI JONÓW POTASOWYCH
Co (m.in.) wiąże się do GABAa?
Bezno oraz FLUMAZENIL BARBITURANY GKS PIKROTOKSYNY FUROSEMID PENICYLINA WÓDECZKA
Substancje oddziałujące na GABA PROdrgawkowo
Szerokorozumiany SPADEK aktywności GABA ALLYLOGLICYNA IZONIAZYD TOKSYNA TĘŻCA BIKUKULINA GABAZYNA PIROTOKSYNA
Substancje prodrgawkowe hamujące syntezę GABA
ALLYLOGLICYNA - inhibitor dekarboksylazy kwasu glutaminowego (do dekarboksylacja Glutaminianiu prowadzi do GABA!!!)
IZONIAZYD - lek przeciwgruźliczy, inhibitor kinazy pirydoksalowej
IZONIAZYD
PRODGRAWKOWY
hamuje syntezę GABA
lek przeciwgruźliczy,
inhibitor kinazy pirydoksalowej
ALLYLOGLICYNA
PRODGRAWKOWY
hamuje syntezę GABA
inhibitor dekarboksylazy kwasu glutaminowego
Co hamuje UWALNIANIE GABA?
Toksyna tężcowa - PRODRGAWKOWA
Wymienić kompetytywnych antagonistów GABAa
BIKUKULINA
GABAZYNA
są prodrgawkowe
Toksyna tężcowa a GABA?
Hamowanie uwalniania GABA
BIKUKULINA
GABAZYNA
PRODGRAWKOWE
Kompetytywni antagoniści GABAa
NIEKOMPETYTYWNY antagonista GABAa?
PIKROTOKSYNA
PIKROTOKSYNA
PRODGRAWKOWA
NIEKOMPETYTYWNY antagonista GABAa ->bloker kanału chlorkowego
Substancje oddziałujące na GABA o działaniu PRZECIWdrgawkowym?
Szerokorozumiany WZROST aktywności GABA TIAGABINA WIGABATRYNA GABOKSADOL MUSCYMOOL BENZODIAZEPINY BARBITURANY
TIAGABINA
Inhibitor wychwytu GABA
blokuje tranporter GAT-1
przeciwdrgawkowe
WIGABATRYNA + efekt
Inhibitor rozkładu GABA (działa przez transaminazę GABA)
przeciwdrgawkowe
GABOKSADOL
MUSCYMOOL
Agoniści GABAa
przeciwdrgawkowe
(muscymolu nie stosujemy, może wywołać psychozę!)
BAKLOFEN
Agonista GABAa
Rozluźnia mięśnie w spastyczności pourazowej
Agoniści GABAa
GABOKSADOL
MUSCYMOOL
Glicyna w rdzeniu kręgowym
Działanie odbywa się przez:
a)Receptor glicynowy wrażliwy na strychninę
b)Receptor glicynowy niewrażliwy na strychninę
Receptor glicynowy wrażliwy na strychninę
Powiązany z kanałem chlorkowym
Pobudzenie: przepływ Cl- do WNĘTRZA komórki
Hiperpolaryzacja błony
Zmniejszenie wrażliwości błony na pobudzenie
EFEKT TAKI JAK POBUDZENIE GABAa
Receptor glicynowy niewrażliwy na strychninę
Współdziała z receptorem NMDA = obligatoryjny współagonista
POBUDZAJĄCE działanie glicyny
Gdzie wiąże się BETA ALANINA
Brak własnych receptorów.
Ma miejsca na GABAa, GABAc
Na OBU receptorach glicynowych
Miejsce B L O K U J Ą C E na białku GAT
Białko GAT (funkcja + bloker)
Odpowiedzilane za wychwy GABA przez komórki glejowe
Blokowane przez BETA ALANINĘ
Co robi tauryna? (działanie na neurony, działanie na kanały jonowe + struktury mózgu, obecność/nieobecność specyficznych receptorów?
Działanie neuroprotekcyjne
Zapobiega apoptozie neuronów nadmiernie pobudzonych przez glutaminian
Hiperpolaryzacja neronów
Otwieranie kanałów chlorokowych w móżdżku i hipokampie
Posiada własne receptory!
Najsilniejszy aminokwas pobudzający?
KWAS GLUTAMINOWY
Receptory NMDA? (rodzaj, co pobudza + podtypy)
jonotropowy
Pobudzane przez N-metylo-D-asparaginian
5 podtypów
Receptory AMPA (rodzaj, co pobudza + podtypy)
jonotropowy
Pobudzane wybiórczo przez jakieś chujstwo
4 podtypy
Receptory kainowe (rodzaj, co pobudza, terapia + podtypy)
jonotropowy
Pobudzane przez izolowany z wodorostów morskich kwas kainowy
japońska terapia przeciwpasożytnicza
5 podtypów
Aktywacja NMDA?
Pobudza NAPŁYW do komórki jonów wapnia i
WYPŁYW jonów potasu
Aktywacja AMPA?
Pobudza NAPŁYW do komórki jonów sodu
WYPŁYW jonów potasu
Zależność między NMDA a AMPA?
NMDA są KONSTYTUTYWNIE blokowane przez jon magnezu.
Aktywacja AMPA powoduje USUNIĘCIE jonu magnezu z kanału receptora NMDA i UMOŻLIWIA pobudzenie receptorów NMDA przez GLUTAMINIAN
Receptory metabotropowe dla GLU
Oznaczane od mGlu1 do mGlu8
Receptory METABOTROPOWE aktywujące dla Glu
mGlu1-mGlu5 (Gq)
Aktywacja fosfolipacy C -> wzrost [IP3] i [DAG] [Ca++]
Receptory METABOTROPOWE hamujące dla Glu
mGlu6-mGlu 8 (Gi)
Spadek aktywności cyklazy adenylanowej - efekt hamujący
Rola receptorów glutaminianowych?
Rola w tworzeniu pamięci i utrwalaniu informacji = potencjacja długoterminowa
Nadmierne pobudzenie: toksyczność z nadmiernego pobudzenia
Toksyczność z nadmiernego pobudzenia
Długotrwała, silna aktywacja receptorów NMDA zwiększa komórkowe stężenie Ca++
Następuje pobudzenie DNAz, proteazy, fosfatazy
USZKODZENIE MITOCHONDRIÓW + apoptoza neuronów
Demencja, Parkinson, stwardnienie zanikowe boczne, padaczka, hiperalgezja
Receptory dla Ach w OUN?
M1-M5, muskarynowe.
NIEPARZYSTE: aktywacja fosfolipazy C - rola pobudzające (Gq)
PARZYSTE: spadek aktywnośći cyklazy adenylanowej, hamowanie wydzielania neuroprzekaźników
Rola receptorów nikotynowych w OUN?
Zwiększają przepuszczalność dla jonów sodowych i wapniowych, pełnią funkcję pobudzającą neuroprzekaźników
Odpowiedzialne za uzależnienie od nikotyny
Wpływ na pamięć i świadomość
Regulacja nastroju
Działanie neuronów motorycznych
Rodzina I receptorów dopaminowych?
D1 D5
Pełnią funkcje POBUDZAJĄCE –> stymulacja cyklazy adenylanowej i kinazę białkową A
Rodzia II receptorów dopaminowych?
D2, D3, D4
Receptory HAMUJĄCE –> np. zmniejszają dalsze uwalnianie dopaminy.
HAMUJĄ cyklazę adylanową HAMUJĄ przepływ Ca++
STYMULUJĄ przepływ K+
Rola receptorów dopaminowych?
Kontrola uczuć, emocji
Wpływ - poprzez substantia nigra - na neurony moto
Hamuje PRL
NA w CSN
Powstaje z DOPAMINU
Działa na alfa1 i2 i BETA 1 i 2
NA a ALFA 1 w CSN
Pobudzenie POSsynaptrycznych ALFA1 ->aktywacja fosfolipazy C i STYMULACJI AUTONOMICZNEJ
NA a ALFA 2 w CSN
Pobudzenie PREsynaptycznych ALFA 2 –> zahamowanie wydzielania NA
Hamowanie cyklazy adenylanowej,
POBUDZENIE wypływu potasu z komórki
ZWOLNIENIE wpływu wapnia
BETA1 i BETA2 CSN a NA
W CSN pobudzenie tych receptorów aktywuje cyklazę adenylanową i kinazę A
Stymulacja neuronów w korze, układzie limbicznym i jądrze półleżącym
Stymulacja noradrenergiczna a choroby
Zaburzenia istotne w rozwoju choroby afektywnej dwubiegunowej.
Kontrola tego szlaku (hamowanie) służy do lecenia nadciśnienia.
Ingerują tu AMFETAMINA i KOKAINA
Jak działa receptor 5HT1D?
Jest to receptor PREsynaptyczny.
Pobudzenie ZMNIEJSZA dalsze uwalnianie sertoniny
Receptory adenozynowe (jakie, grupa, rodzaj r-row, które najważniejsze?
A1, A2a, A2b, A3 –> grupa P1
Wszystkie są metabotropowe
Najważniejsza A1 i A2a
Działanie adenozyny w CSN
Neuroprotekcyjne -> moduluje uwalnianie glutaminanu hamując proces toksyczności z nadmiernego pobudzenia
Stymulacja A1 w CNS
Spadek aktywności cyklazy adenylanowej
Pobudzenie fosfolipazy C
Stymulacja A2a w CSN
Pobudzenie cyklazy adenylanowej
Adenozyna = neuromodulator
Receptory P2
Wrażliwe na ADP, ATP, UTP
P2X - 7 podtypów - pobudzenie = wzrost przepływu Ca++
P2Y - metabotropowe
Rola nukleotydów w CSN
W CSN nukleotydy często wydzielanie razem z GABA i glutaminianem - działanie neuroprotekcyjne.
Uczestnictwo w odczuwaniu bólu neuropatycznego i migrenowego
MEDIATORY REAKCJI MIĘDZY NEURONAMI A ASTROCYTAMI
NO w ludzkim CSN
Procesy uczenia się, formowania pamięci, plastyczność synaps, zachowania sprzyjające reprodukcji.
Stymuluje cyklazę guanylanową-> wzrost [cGMP]
NOS w CSN?
Spotyka się wszyskie trzy fromy (eNOS, iNOS, nNOS)
Przeważa neuronalna
Zależności między NOS i HO
Tlenek azotu AKTYWUJE HO1, a duża ekspresja HO-1 hamuje NO
Pobudzenie CB1/CB2?
Spadek aktywności cyklazy adenylanowej
Endogenne kannabionoidy
ANANDAMID
2-ARACHIDONYLOGLICEROL
NABILON
DRONABINOL
Leki przeciwwymiotne i analgetyczne powstałe w oparciu o endogenne kannabinoidy.
