Neuroleptyki Flashcards
Za rozwój schizofrenii odpowiedzialne są zaburzenia sygnalizacji…?
Dopaminergicznej.
Szlak mezolimbiczny (składowe, funkcja, patologia)
Szlaki nerwowe biegnące z NAKRYWKI do 1)jądra półleżącego 2)prążkowia 3)ciała modzelowatego 4)hipokampa Powstawanie emocji i pamięci Tu powstają DODATNIE objawy schizofrenii
Szlak mezokortykalny
Szlak z NAKRYWKI do KOTY PRZEDCZOŁOWEJ
planowanie, nakierowaywanie uwagi, motywacja
Tu powstają UJEMNE objawy schizofrenii
Inne szlaki zaangażowane w powstawanie schizofrenii?
Serotoninergiczne (blokujemy 5HT2)
Glutaminergiczne (nie możemy modulować)
Próby modyfikacji szlaku GLU
D-cykloseryna
D-seryna
glizcyna
Sarkozyna
Zwiększanie syngalizacji przez NMDA
oraz agoniści rr glutaminowych metabotropowych 2 i 3
antagoniści glutaminowych metabotrpowoych 1
pozytywni modulatorzy AMPA
Neuroleptyki TYPOWE (jaki receptor, co złego siędzieje)
ANTAGONIŚCI D2
(ale działają również słabo na 5-HT2 i inne receptory)
Zaburzenia motoryczne układu POZAPIRAMIDOWEGO
Neuroleptyki ATYPOWE
ANTAGONIŚCI 5-HT2
w mniejszym stopniu działają na inne, w tym D2
LURAZYDON
Neuroleptyk ATYPOWY
ANTAGONISTA: D2, 5-HT2a, 5-HT7
AGONISTA: 5HT1a (częściowy)
MOLINDON
ATYPOWY
Silniejszy ANTAGONISTA D2 niż 5-HT2
AMISULPRYD
NIETYPOWY
Nie jest antagonistą 5-HT2
Nie wiemy jak działa
przypuszczenie: blokada D4, ale KWETIAPINA z tej samej grupy nie działa z tymi receptorami, więc fiasko
ATYPOWY
Silniejszy ANTAGONISTA D2 niż 5-HT2
MOLINDON
KWETIAPINA
NIETYPOWY
Nie oddziałuje z D4
Podobno udowadnia że neuroleptyki atypowe mają różny mechanizm działania
Neuroleptyki ATYPOWE
W ogróżnieniu od typowych nie mają jednego mechanizmu działania
LUMATERPON
Najnowszy neuroleptyk ATYPOWY Wysoce wybiórczy ANTAGONISTA 5-HT2a Częściowy AGONISTA PREsynaptycznych D2 ANTAGONISTA POSsynaptycznych D2 bloker transportera serotoninowego
Drogi podaży neuroleptyków
Standard: doustnie
Napady psychozy: domięśniowo lub dożylnie
DEPOT - powolne uwalnianie, wstrzyknięcia raz na dwa tygodnie
Inne niż schizofrenia zastosowania neuroleptyków
Autyzm, depresja, anoreksja, bulimia, CZKAWKA!
Problemy z lekami typowymi
- Nieskuteczne u 1/3 pacjentów
- Efekty pozapiramidowe
- Interakcje neuroleptyków z innymi receptorami
- Po kilku tygodniach wyciszały objawy dodatnie, ale nieskutecznie w objawach ujemnych
Od czego zależy siła działania neuroleptyków?
Siła leków typowych jest proporcjonalna do wiązania z receptorami D2
Słabe neuroleptyki
CHLORPROMAZYNA
TIORYDAZYNA
słabe wiązanie z D2
Silne neuroleptyki
FLUFENAZYNA
HALOPERYDOL
silne wiązanie z D2
CHLORPROMAZYNA
TIORYDAZYNA
Słabe neuroleptyki, słabe wiązanie z D2
FLUFENAZYNA
HALOPERYDOL
Silne neuroleptyki, silne wiązanie z D2
Dlaczego nei można zablokować działań pozapiramidowych typowych neuroleptyków?
Dlatego, że są to działania “w klasie”. Neuroleptyki typowe po prostu działają na receptory D2 i to ich główne zadanie. Nawet jak stworzymy maksymalnie wybiórczy to objawy nie ustąpią, ponieważ są związane właśnie z zablokowaniem receptora D2
Co dzieję się jak zablokujemy D2 w prążkowiu?
Tzw. parkinsoznim polekowy Sztywność Utrudnienie wykonywania ruchów zależnych od woli Drżenie Akatyzja DYSKINEZY PÓŹNE
AKATYZJA
-Nie jest lekiem <3
Niepokój motoryczny
Tendencja do stałego wykonywania ruchów i trudność z pozostaniem w bezruchu
DYSTONIE
Stany zwiększonego i zaburzonego napięcia mięśniowego
Dyskinezy późne
Najcięższe powikłania związne ze stosowaniem neuroleptyków typowych
-Związane z rozplemem POSsynaptycznych receptorów dopaminowych
-W wyniku długotrwałego blokowania tych receptorów mogą być nieodwracalne
-Rozwój po kilku-kilkunastu miesiącach stosowania
Niezależne od woli ruch warg i języka
Neuroleptyki typowe, a PRL
Hamują receptory dopaminowe, nawet w szlaku wydzielania prolaktyny przez przysadkę! A dopamina działa HAMUJĄCO na wydzielenia PRL
HIPERPROLAKTYNEMIA –> ginekomastia, niepłodność, nieregularny okres
Działania poza klasą wynikają z?
Hamowania innych niż D2 receptor.
Leki TYPOWE a działania POZA klasą?
Leki typowe są:
antagonistami ALFA 1 –> niedociśnienie
antagonistami H1 –> sedacja
antagonistami MUSKARYNOWYMI –> zaburzenia akomodacji, perytaltyki, suchość w jamie ustnej
ARYPIPRAZOL
NEUROLEPTYK NIETYPOWY (czyli bloker 5-HT2 Ale! częściowy AGONISTA D2! --> blokowanie efektów ubocznych
Pierwszy neuroleptyk ATYPOWY
receptory, ważny skutek uboczny, skutki uboczne związane z innymi receptorami
KLOZAPINA Duża powinowactwo do 5-HT2 i D4 Małe do D2 Powodowała agranulocytozę Działania niepożądane wynikające z antagonizmem receptorów ADRENERGICZNYCH i CHOLINERGICZNYCH:
hipotonia ortostatyczna, zaburzenia perystaltyki, akomodacji, suchość w jamie, sedacja
OLANZAPINA (porównanie z KLOZAPINĄ, efekty uboczne
NEUROLEPTYK ATYPOWY
W odróżnieniu od klonazepiny brak aktywności wobec
receptorów ADRENERGICZNYCH i MUSKARYNOWYCH
Słabsza sedacja
Dłuższe stosowanie: wzrost masy ciała i zespół metaboliczny
KLOZAPINA
NEUROLEPTYK ATYPOWY Duża powinowactwo do 5-HT2 i D4 Małe do D2 Powodowała agranulocytozę Działania niepożądane wynikające z antagonizmem receptorów ADRENERGICZNYCH i CHOLINERGICZNYCH:
hipotonia ortostatyczna, zaburzenia perystaltyki, akomodacji, suchość w jamie, sedacja
Efekty niepożądane ARYPRIPRAZOLU
Nadmierne pobudzenie, neurolpetyk atypowy
BREKSIPRAZOL (+ inne zastosowania)
neuroleptyk atypowy Następca ARYPIPRAZOLU Częściowy AGONISTA 5-HT1a Częściowy AGONISTA D2, D3 BARDZIEJ blokuje niż ARYPIPRAZOL
ANTAGONISTA 5-HT2a/5-HT2b
Schizofrenia i depresja
KARYPRAZYNA
Częściowy agonista 5-HT1a D2, D3
Szczególne powinowactwo: D3–> nadzieja na leczenie deficytów poznawczych w schizofrenii
Akatyzja, pobudzenie, objawy pozapiramidowe, wzrost masy ciała
Neuroleptyki “III generacji”
KARYPRAZYNA
BRESKIPRAZOL
ARYPIPRAZOL
Działanie niepożądane neuroleptyków ATYPOWYCH?
Zespół metboliczny
RYSPERYDON
SERYNDOL
ZYPRAZYDON
Neuroleptyki nietypowe, bardzo obiecujące ale powodują wydłużenie odcinka QT –> arytmie
Neuroleptyki nietypowe, bardzo obiecujące ale powodują wydłużenie odcinka QT
RYSPERYDON
SERYNDOL
ZYPRAZYDON
Ostre dystonie (cechy, czas wystąpienia, mechanizm, leczenie)
Gwałtowny skurcz mięśni twarzy
Kilka dni po pierwszym podaniu
Antagonizm DOPAMINY
L:leki przeciwparkinsonowskie
Akatyzja = niepokój ruchowy (cechy, czas wystąpienia, mechanizm, leczenie)
Niepokój ruchowy bez splątania i lęku
Kilka - kilkadziesiąt dni po rozpoczęciu terapii
NIeznany mechanizm
Zmiana leku lub zmniejszenie dawki/ + klonazepam/propranolol -> lepsze niż antyparkinosnowskie
Parkinsoznim (cechy, czas wystąpienia, mechanizm, leczenie)
Spowlnienie ruchowe, sztywność, maskowata twarz
Miesiąc od rozpoczęcia terapii
Mechanizm: antagonizm receptorów dopaminowych
NATYCHMIASTOWE zaprzestanie leczenia neurolpeptykami + DANTROLEN + BROMOKRYPTYNA
Drżenia mięśni = zespół króliczy
Drżenia mięśni wokół ust
miesiące/lata od rozpoczęcia
Mechanizm: nieznany
Leki p.parkinsonowskie
Późne dyskinezy
Dyskinezy mięśni twarzy, rzadziej dystonie i pląsawica
Miesiące a nawet lata po zastosowaniu leczenia
Regulacja “w górę” receptorów dopaminowych
Prewencja poprzez obserwację, zaprzestanie podawania podczas wystąpienia dyskinez/ leczenie samych dyskinez nie jest skutecznie.
LEKI TYPOWE
CHLORPROMAZYNA LEWOPROMAZYNA PROMAZYNA PERFENAZYNA PROCHLORPERAZYNA PERAZYNA FLUFENAZYNA HALOPERYDOL FLUPENTYKSOL CHLORPROTYKSEN ZUKLUPENTYKSOL
LEKI AYTPOWE
KLOZAPINA OLANZAPINA KWETIAPINA SULPIRYD TIAPIRYD AMISULPRYD SERTYNDOL ZYPRAZYDON ARYPIPRAZOL BREKSYPIPRAZOL RYSPERYDON
