Nýru frh Flashcards

1
Q

Hvenær þarf að hefja meðferð við LSNB? (4)

A

1) gsh <10
2) ofgnótt vökva
3) slæmar jónefnaraskanir
4) þvageiturnarheilkenni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

hversu margir með LSNB fá skilun?

A

ca fjórðungur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

nýrnagajafi og þegi þurfa að vera í sama blóðflokk: s/ó

A

ó. A getur fengið frá O t.d..

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Ónæmisfræðilegar forsendur nýraígræðslu?

A

1) blóðflokkasamræmi

2) neikvætt eitilfrumukrosspróf

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

hve marigr með starfandi gjafanýra 2018?

A

201

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

hve marigr með starfandi gjafabris 2018?

A

6

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Helstu orsakir bráðrar millivefsnýrnabólgu? (4)

A

1) lyf 70-75%
2) sýkingar 4-10%
3) tubulointerstitial nephritis og uveitis 5-10%
4) fjölkerfasjúkd (lupus, sjögren..) 10-20%

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

klínísk mynd bráðrar millivefsnýrnabólgu? (5)

A

1) bráð skerðing á starfsemi nýrna
2) væg prótenimga með smáum próteinum (píplupróteinmiga)
3) rbk, hbk og hbk afsteypur, píplufrumur og píplufrumuafsteypur í þvagbotnfalli
4) raskanir á píplustarfsemi
5) einkenni undirliggjanid orsakar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

hvernig birtast raskanir á píplustarfsemi? (8)

A

tap á:

1) natríum
2) kalíumi
3) bíkarbónati
4) fosfati
5) glúkósa
6) þvagsýru
7) amínósýrum
8) skert hæfni til að sýra og þétta þvagið

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

meðferð bráðrar millivefsnýrnabólgu ?

A

1) stöðva lyfið sem gæti valdið

2) hægt að reyna stera

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

hvaða lyf valda helst bráðri millivefsnýrnabólgu? (7)

A

1) betalaktamlyf
2) súlfónamíð
3) tíazíð
4) fúrósemíð
5) allupurinol
6) NSAIDS
7) PPI

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Langvinnir píplu- og millivefsnýrnasjúkdómar , orsök? (6)

A

1) bakflæðinýrnamein
2) lyf
3) hýpókalemía og hyperkalsemía
4) þungir málmar
5) multiple myeloma og lymphoma
6) arfgengt

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Arfgengur blöðrunýrnasjúkdómur er orsök hve margra tilfella af LSNB? %

A

8-10%

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

PKD1 OG PKD1? (2)

A

1) valda Arfgengur blöðrunýrnasjúkdómur

2) pkd1 fær lsnb 56 ára en pkd2 fær það 69 ára

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Afhverju er Arfgengur blöðrunýrnasjúkdómur

fjölkerfasjúkdómur? (5)

A

1) blöðrur í flestum líffærum
2) æðagúlar í heila
3) diverticlosis
4) nárakviðslit
5) lokusjúkd, helst míturlokuleki

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

klínísk mynd á Arfgengur blöðrunýrnasjúkdómur? (6)

A

1) blóðmiga
2) bráður verkur í síðu (þegar blæðir í blöðru eða sýkist eða nýrnasteinn)
3) fyrirferð í kviðarholi
4) hár bþ
5) hækkað krea
6) öll hin líffærin

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

meðferð sem hamlar nýrnabilun? (4)

A

1) ACE við htn
2) vasópressín blokkar
3) sómatóstatín
4) mTOR-hemill

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

hvernig höndla nýrun prótein? (4)

A

1) prótein eru síuð í gauklum
2) 98% endurfrásoguð í nærpíplum
3) brotin niður af píplufrumum
4) lítil prótein útskilin í þvagi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

prótenútskilnaður í þvagi?

A

40-80 mg á sólarhr

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

hvað er ferlið að baki próteinmigu? (3)

A

1) sköddun podocyta í gauklum
2) skert hæfni til endurfrásogs
3) ofhleðsla síaðra próteina

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

flokkun próteinmigu? (5)

A

1) skammvinn próteinmiga
2) réttstöðupróteinmiga
3) gauklapróteinmiga
4) píplupróteinmiga
5) ofhleðslupróteinmiga

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

hvað greinir prótein strimilpróf?

A

albúmín yfir 300 mg/L

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

eðlilegt protein í þvagi? mg/mmol

A

<3 mg/mmól

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

lágmark próteins í þvagi f. próteinmigu?

A

30 mg/mmól

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Helstu orsakir viðvarandi einkennalausrar prótínmigu? (4)

A

1) focal segmental glomerusclerosis
2) Himnugauklamein (membranous nephropathy)
3) Sykursýkinýrnamein
4) Nýrnahersli af völdum háþrýsting

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Tvö ferli liggja að baki bjúgs?

A

1) Breyting á blóðflæðimynd háræða sem leiðir til útvessunar vökva yfir háræðavegg
2) Varðveisla salts og vatns í nýrum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

Meðferð bjúgs hjá sjúklingum með nýrungaheilkenni? (2)

A

1) Saltsnautt fæði

2) Nota þvagræsilyf varfærnislega

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

hvar virka thiazides?

A

í fjarpíplu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

hvar virka kalíum sparandi diuretics?

A

mjög aftarlega í fjarpíplu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

Orsakir bráðrar hypónatremíu með lífshættulegum heilabjúg? (4)

A

1) vatnsdrykkja hjá Sjúklingum með alvarlega geðröskun 2) vatnsdrykkja vegna Notkun alsælu (ecstasy)
3) Maraþonhlauparar
4) Hypónatremía eftir skurðaðgerð

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
31
Q

það á að leiðrétta bráða hyponatremiu hratt. s,ó?

A

S, það er mjög nauðsynlegt, 1-2 mmól/l á klst, og innan við 12 mmól/l á 24h

32
Q

hverju veldur of hröð leiðrétting S-Na?

A

afmýlingarskemmdum í heilastofni, sem er lífshættulegt

33
Q

Hraði hækkunar S-Na+ í langvinnri hyponatremíu?

A

6-8 mmól/L

34
Q

Tvær leiðir til að hækka S-Na+?

A

1) Gefa Na+ (og K+ ef hypókalemía)

2) Takmarka inntöku vatn

35
Q

hvenær á að Takmarka inntöku vatn við leiðréttingu á Langvinn hypónatremía (5)

A

ef

1) hjartabilun,
2) skorpulifur
3) nýrnabilun
4) SIADH
5) frumkominn ofþorsti

36
Q

Afleiðing af Tap á vatni sem hefur ekki verið bætt upp?

A

Hypernatremía

37
Q

Helstu orsakir hypernatremíu (3)

A

1) Sviti eða ómeðvitað vökvatap (hiti, sýking)
2) diabetes insipidus 3) Tap frá meltingarvegi
3) Gjöf ofþrýstinna lausna af NaCl eða NaHCO3

38
Q

uppvinnsla á hypernatremíu?

A

1) leita að upptökum vatnstaps
2) meta vökvavolume
3) mæla blóðsykur
4) mæla Na og osmolalitet í þvagi

39
Q

Þvag osmolality í hypernatremiu:
>500 …
<300…
300-500 …

A

> 500: vatntap um nýru
<300 ekki nóg vasopressin
300-500: óvíst

40
Q

þarf að leiðrétta hypernatreímu hægt?

A

já ef það eru ekki nein svæsin einkenni þá á að leiðr að hámarki 12 mmól/L á 24h

41
Q

meðferð við þvaghlaupssýki?

A

gefa desmópressin (nefúða)

42
Q

meðferð við Nýrnaþvaghlaupssýki ?

A

gefa tíazíð

meikar ekki sens?

43
Q

hvaða þvagræsilyf hafa kalíumsparandi áhrif? (2)

A

1) amílóríð

2) spírónalaktón

44
Q

hvaða þvagræsilyf hafa kalíumeyðandi áhrif? (3)

A

1) loop diuretcs
2) tíazíð
3) karbónanhýdrasahemlar

45
Q

áhrif bæði hyper og hypo kalemiu á taugar og vöðva?

A

kraftminnkun

46
Q

áhrif hypokalemiu á hjarta?

A

hjartsláttartruflanir (TdP)

47
Q

áhrif hyperkalemiu á hjarta?

A

hjartastopp

48
Q

helstu orsakir hypókalemiu? (5)

A

1) Fölsk hypókalemía
2) Tilfærsla K+ inn í frumur
3) Ónóg inntaka K+
4) Tap K+ um meltingarveg
5) Tap K+ um nýru

49
Q

helstu orsakir hyperkalemiu? (4)

A

1) Fölsk hyperkalemía
2) Losun K+ úr frumum
3) Óhófleg inntaka K+
4) Skertur útskilnaður K+ um nýru

50
Q

hvað veldur Losun K+ úr frumum? (4)

A

1) Efnaskiptasýring
2) Insúlínskortur og osmólahækkun
3) Niðurbrot vefja
4) Blokkun beta-2-adrenvirkra viðtaka

51
Q

hvað veldur Skertum útskilnaði K+ um nýru (5)

A

1) Nýrnabilun
2) Skert saltsteraáhrif
3) Minnkaður flutningur Na+ til fjærpíplu
4) Minnkað virkt blóðrúmmál
5) Trufluð seyting K+ í safngöngum í nýrnaberk

52
Q

Lyf sem geta valdið hyperkalemíu

A

1) K+-sparandi þvagræsilyf
2) Bólgueyðandi gigtarlyf
3) Cýklósporín og takrólímus
4) ACE-hemlar og angíótensín II-blokkar
5) Heparín
6) Trímetóprím

53
Q

hyperkalemíu Bráð meðferð ef: (2)

A

1) S-K+ >6,5 mmól/l

2) QRS lenging

54
Q

Meðferð við lífshættulegri hyperkalemíu (3)

A

1) Blokkun áhrifa K+ á hjartað (Kalsíumglúkónat)
2) Tilfærsla K+ inn í frumur með insúlíni og glúkósa
3) Brottnám K+ út úr líkamanum (Resonium) og blóðskilun

55
Q

eðlilegt PaCO2 gildi í astrup?

A

40 mmHg

56
Q

eðlilegt HCO3- gildi í astrup?

A

24 mmól/l

57
Q

Viðhald sýru- og basajafnvægis krefst þess að nýrun:

A

varðveiti (endurupptaki) -HCO3- - og skilji út- H+

58
Q

hvað veldur metabolic acidosis (lífeðlilslega séð)

A

1) aukin myndun H+ í lkamanum

2) tap á HCO3- í nýrum

59
Q

hvað sér maður á astrup í metabolic acidosis?

A

lækkað HCO3 og lækkað PaCO2

60
Q

hvað sér maður á astrup í respiratory acidosis?

A

Hækkað HCO3 og hækkað PaCO2

61
Q

hvað sér maður á astrup í metabolic alkalosis?

A

Hækkað HCO3 og hækkað PaCO2

62
Q

hvað sér maður á astrup í respiratory alkalosis?

A

lækkað HCO3 og lækkað PaCO2

63
Q

Reiknað anjónabil í sermi=

A

Na+ - (Cl- + HCO3-)

64
Q

Hækkað anjónabil gefur til kynna

A

viðbót sýru

65
Q

Reiknuð osmólaþéttni =

A

(2 x Na+) + glúkósi + úrea

66
Q

Osmólabil er hækkað í

A

eitrunum af völdum metanóls, etýlenglýkóls ofl

67
Q

Anjónabil í þvagi=

A

(Na+ + K+) - Cl-

68
Q

neikvætt anjónabil í þvagi endurspelgar? (2)

A

1) háa þéttni NH4+ Þar sem NH4+ er sú ómælda katjón sem er í mestu magni í þvagi
2) gefur til kynna tap bíkarbónats um meltingarveg

69
Q

jákvætt anjónabil í þvagi endurspelgar?

A

nýrnapíplusýringu

70
Q

Oföndun veldur

A

lækkun á PaCO2

71
Q

Í svæsinni efnaskiptasýringu, íhuga gjöf

A

NaHCO3

72
Q

Vökvaskortur og hypókalemía - klóríðnæm efnaskiptalýting. þ.e. Cl í þvagi < 10
Orsök ?

A

1) Uppköst

73
Q

Háþrýstingur og hypókalemía - klóríðÓnæm efnaskiptalýting. þ.e. klór í þvagi > 20 mmól
Orsök? (4)

A

1) Frumkomið aldósterónheilkenni
2) Cushing-heilkenni
3) þrenging í nýraslagæð
4) Lakkrísneysla

74
Q

Klóríðnæm efnaskiptalýting Meðferð? cl <10 (2)

A

1) Leiðrétta vökvaskort með gjöf 0,9% NaCl í æð

2) KCl ef hypókalemía

75
Q

Klóríðónæm efnaskiptalýting Meðferð? cl >20 (3)

A

1) Uppræta orsök saltsteraofgnóttar
2) Gefa KCl ef hypókalemía
3) Gefa kalíumsparandi þvagræsilyf – spírónólaktón eða amílóríð