Nehemijske/bihejvioralne zavisnosti i partnerski odnos Flashcards
1
Q
zavisnost?
A
- zavisnost je svaka pojava koja može da stimuliše individuu i može da postane adiktivna
- promjena ponašanja od navike do kompulzivnog ponašanja ukazuje na adikciju
- ideja da prava adikcija može da postoji i u odsustvu psihotropnih druga je popularizovana od strane Stanton Peele 1979. u knjizi “Love and Addiction” - adikti su zavisni od određenog seta iskustava, među kojim je reakcija na specifičnu hemijsku supstancu samo jedan od primjera
2
Q
zavisnost od čega?
A
- od supstanci
- od aktivnosti i situacija
- postoji niz poklapanja između hemijskih i nehemijskih zavisnosti u kliničkoj ekspresiji (žudnja, tolerancija, apstinencijalni sindrom), prirodnom toku bolesti, fenotipu, konsekvencama, komorbiditetu, neurobiološkom profilu, genetici i tretmanu
- obe forme adikcije tipično počinju u adolescenciji ili ranom odraslom dobu, sa većom prevalencom u ovim dobnim grupama nego u kasnijem odraslom dobu
- obe imaju hroničan recidivantni karakter
3
Q
kada navika postaje zavisnost?
A
- gubitak kontrole pojedinca nad svojim ponašanjem
- apstinencijalna kriza ako osoba nešto ne upražnjava
- sve veća preokupiranost izvjesnom aktivnošću
- gubitak interesovanja za sve drugo
4
Q
bihejvioralne (nehemijske) zavisnosti?
A
aka zavisnosti bez supstance; zavisnosti od ponašanja
pogođena su ponašanja od suštinskog značaja za ljudsku vrstu, civilizaciju i društveni sistem
- zavisnost od kockanja
- zavisnost od video igara na internetu
- zavisnost od medija (TV, interneta, telefona)
- zavisnost od vježbanja
- zavisnost od kupovine
- zavisnost od rada
- zavisnost od seksa
- zavisnost od hrane
5
Q
problem klasifikacije nehemijskih zavisnosti?
A
- zavisnost od seksa - nimfomanija, satrijaza F52.7 - (psihoseksualna disfunkcija?)
- zavisnost od hrane - F50.2 - bulimija nervosa; E66 - gojaznost
- zavisnost od kockanja - F63.0 - patološko kockanje
- grupa poremećaja navika i impulsa - F63
- grupa opsesivno-kompulzivnih poremećaja - F42
6
Q
nacionalno istraživanje o stilovima života stanovništva Srbije (2014)?
A
- ukupno 3,7% odrasle populacije u SRB posjeduje rizik od nekog oblika kockanja; 1,1-2% posjeduje umjeren i viši rizik od kockanja (problematični kockari), a od tog broja 0,3-0,7% posjeduje visok rizik od kockanja (patološko kockanje)
- u starosnoj dobi od 18-64 godine, procjenjuje se da problem kockanja varira između 51-93 hiljade ljudi, od čega su 14-33 hiljade njih patološki kockari
- stope prevalence patološkog i problematičnog kockanja tokom posljednjih 12 mjeseci prije ispitivanja se kreću od 0,2% u Norveškoj, preko 1% u SAD, do 5,3% u Hong Kongu
7
Q
zašto kockanje nije igra?
A
igra je:
- slobodna
- vremenski ograničena
- prostorno izdvojena
- propisana
- neizvjesna
- neproduktivna
- kocka je izvitoperena igra, negira vrijednost ljudskog rada i bitno obilježje igre neproduktivnosti
- glavni paradoks kockanja - ljudi u pokuaju da steknu bogatstvo, uključuju se u kockanje, koje smanjuje njihovo bogatstvo
- suprotno igri kao potpunoj slobodi, kod igara na sreću u glavni kadar ulaze čovjekov nagon i iracionalnost
8
Q
igre na sreću u odnosu na koje može da se razvije zavisnost?
A
- masovne igre na sreću (loto, bingo, instant lutrija, tombola…)
- klađenje u sportskim kladionicama
- rulet, igre kartama i kockama
- klađenje u sportskim igrama
- trke konja i pasa
- poker
- slot aparati
- jamb
- internet kockanje
- bilo koja igra na sreću ili vještina koja se igra za novac je kockanje
9
Q
normalno kockanje?
A
- osoba koja se zaustavlja dok još dobija
- više je motivisana željom za razonodom, a manje zadovoljenjima konfliktnih potreba
10
Q
patološko kockanje?
A
- preokupiranost kockanjem
- povećanje količine novca da bi se postiglo željeno uzbuđenje
- neuspješno nastojanje da se kockanje kontroliše, smanji, prekine
- kockanje kao način na se pobjegne od problema, ili pokušaj da se prevaziđe loše raspoloženje
- “jurenje gubitka”
- laganje članova porodice i drugih o kockanju
- činjenje nezakonitih radnji
- poremećen odnos u porodici i široj socijalnoj zajednici
- oslanjanje na tuđi novac
11
Q
razvoj i klinička slika patološkog kockanja?
A
faze:
1. rana - pobjednička (zavisnost od akcije, stanje euforije, lako podnošenje gubitka) - centralna motivacija kockara je žudnja za akcijom
2. srednja - gubitnička (skrivanje, laži, jurenje za povraćajem novca, pozajmice, izolacija, gubitak posla, agresija) - članovi porodice još uvjek “daju” podršku, vraćaju dugove…; sujevjerje, magijsko mišljenje
3. kasna - očajnička (osuđen od svih, napet, depresivan, pokušaji suicida, kriminogene radnje)
12
Q
istraživanje Bošković-Đukić, 2012?
A
- pilot studija za petogodišnji period (2006.-2010.)
- obuhvaćene sve osobe sa uspostavljenom dijagnozom F.63, bez obzira na vrstu, dužinu i ishod liječenja (337 pacijenata)
- uvid u medicinsku dokumentaciju (istorije bolesti, kartoni, protokoli)
- dominantna zastupljenost muškog pola (97%) ukazuje na polnu predispoziciju za nastanak patološkog kockanja
- profil pacijenta sa dugogodišnjim patološkim kockanjem - viruoz manipulacije, muškarac, starosti od 30 godina, zaposlen, neoženjen, bez potomstva, živi u zajednici sa roditeljima, u gradu, na liječenje dolazi sa stažom od 5 godina problematičnog/patološkog kockanja, oko 30 godina starosti, sa dominantnim kombinovanim načinom (klađenje sa igranjem ruleta ili na aparatima) i dugom od 7500e
13
Q
istraživanje The Experience of Couples in the Process of Treatment of Pathological Gambling: Couple vs. Individual Therapy?
A
- cilj je bio da procijeni efikasnost integrativnog tretmana za parove sa patološkim kockanjem (ICT-PG), parovi koji su ulazili u specijalizovani tretman za zavisnost jednog člana koji je bio patološki kockar nasumično su raspoređeni na pojedicna ili ICT-PG
- 9 mjeseci nakon prijema za liječenje, kockari i partneri (N=21 par, N=13 ICT-PG), N=8 individualnih tretman) intervjuisani su u polustruktiriranim intervjuima
- za izdvajane glavnih tema je korišćena sekvencijalna metoda tematizacije
- rezultati su 5 glavnih tema u terapijskom procesu koje su primijetili kockari i njihovi partneri uglavnom nakon tretmana para, ali i djelimično kroz individualnu terapiju:
1. anksioznost kockara da moraju da otkriju svoje probleme sa kockanjem u terapiji parova
2. želja da se razvije obostrano korisno razumijevanje kockanja i njehovih efekata na partnere u dvije vrste liječenja
3. transformacija negativnih atribucija kroz efikasniju komunikaciju unutar para koju podstiče terapija parova
4. doprinos partnera promjenama u ponašanju kockanja i prevenciji recidiva, koji su bili bolje podržani u terapiji parova
5. međuljudsku prirodu kocknja i njegove veze sa odnosom parova - kockari koji su bili na individualnom tretmanu češće spominju da učešće njihovih partnera nije neophodno
- učesnici su takođe dali nekoliko preporuka o uslovima koji su u osnovi izbora jedne ili druge metode liječenja
14
Q
patološko kockanje i brak/porodica?
A
- patološko kockanje je rasprostranjen problem javnog zdravlja povezan sa depresijom, zloupotrebom supstanci, kriminalom i samoubistvom
- malo pažnje je usmjereno na ispitivanje njegovih negativnih posljedica na porodice i brakove
- postoje dva velika načina na koja nečija zavisnost od kockanja može uticati na njihovog supružnika: mentalno i finansijski
- studije su otkrile da patološki kockari imaju 53,5% stopu razvoda, da su skloniji zlostavljanju u porodici, uznemiravanju od strane onih kojima supružnik može da duguje, kao i uzmenirenost i stres za djecu
- finansijski problemi su među najčešćim razlozima za razvod - jer zavisnik od kockanja vjerovatno neće dati prioritet braku nad novcem, čak i ako zaista voli svog supružnika
- destruktivna priroda zavisnosti je nemogućnost regulacije ili samodiscipline, što znači da će oni koji su zavisni od nečega poput kockanja uzimati novac iz svih mogućih izvora da ga iskoriste za to (bankovni račun, razni fondovi…)
15
Q
supruga patološkog kockara?
A
- godinama ne znaju za obim kockanja (od ne-znanja, negiranja, do minimiziranja sa neefikasnim rješenjima)
- katastrofa za ženu: poljuljano povjerenje, rušenje imidža uspješnog muža, osjećaj izdaje
- “ženino zvocanje”, jadikovanje, atmosfera nepovjerenja
- obećanja kockara da će prestati-pomirenja-nastavljanje (prestanak - otkriće - isplaćivanje dugova i obećanja - povratak i nastavak)
- prestanak je često u vezi sa “kopanjem” po fondovima porodice
- brak kao bokserski ring - kockar je u dresu bijednih smicalica, prikrivanja i eksploatisanja porodičnih izvora, a žena oblači dres javnih i/ili tajnih pokušaja da zaštiti sebe i djecu
- patna žene kockara i protivljenje mužu (sadomazohistična bračna veza) nakon nekoliko godina se završava ultimatumom: razvod ili apstinencija
- žena kockara postaje zarobljena u “primoravajuću” sistem, brine za svog muža, pokušava da poriče njegove malverzacije
- strah da izađe iz sistema (utučena, čak ga i zamrzi) jer sumnja u svoje sposobnosti da se sama izdržava
16
Q
porodica patološkog kockara?
A
- žene koje pripadaju Gam-Anonu često odražavaju osjećanja ljutnje ili ljutnje prema svom supružniku (74%), depresiju (47%), izolaciju (44%) i krivicu zbog doprinosa njegovom kockanju (30%), dok je 86% razmišljalo da napusti svoje supružnije koji se bave kockanjem, a 29% je to učinilo
- seksualna intimnost je još jedna žrtva patološkog kockanja
- skalu porodičnog okruženja (FES), koja mjeri samoprocjene porodične strukture i odnosa, u poređenju sa kontrolnim porodicama, kockari su postigli značajno niže rezultate u pogledu porodične posvećenosti i podrške, niže rezultate u pogledu nezavisnosti u svojim porodicama, niži nivo porodičnog učešća u intelektualnim aktivnostima, a kockari koji su bili zavisni i od alkohola su prijavili značajno veći nivo izraženog bijesa u porodici
- direktan uticaj na porodični budžet, ili na vrijeme koje je posvećeno kockanju na račun porodičnog zadovoljstva
- prevara, neistinitost ili nezakonito ponašanje koje često prati patološko kockanje takođe podriva porodičnu jedinicu
17
Q
djeca kockara?
A
- nose breme zanemarivanja
- neharmoničan odnos između roditelja-nesigurnost za djecu
- ispoljavaju veliki stepen neurotskih simptoma i problema sa disciplinom
- rizik da i sami postanu patološki kockari (identifikacija) - ako je neki član u porodici bolovao od patološkog kockanja, veća je vjerovatnoća da će i podmladak koji se kocka razviti takav problem
18
Q
zavisnost od interneta?
A
- prvi put se pominje 1996.
- ne ulazi u klasifikacije bolesti ICD-10 i DSM4
- za razliku od hemijskih adikcija, funkcionalna upotreba interneta nam koristi u svakodnevnom životu i često je integralni dio profesionalne prakse
- istraživanja kažu da osobe koje su postale zavisne od interneta nisu ušle u zavisnost tragajući za korisnim informacijama, čitajući knjige online i slično
19
Q
prevalenca zavisnosti od interneta?
A
- oko 25% korisnika interneta u prvih 6 mjeseci zadovoljavaju kriterijume zavisnosti
- 13-17% Kineza
- 6,7% adolescenata u Hong Kongu
- 3,7% adolescenata u Holandiji
20
Q
za čim su u početku tragali zavisnici od interneta?
A
- socijalna podrška - chat rooms, forumi, razne grupe, youtube, su veoma atraktivni za ljude čiji je stvarni život osiromašen kontaktima; na ovaj način, predstavljajući sebe onako kako žele, mogu uspostaviti “prijateljstva”, ljubavne veze, pa čak i više njih istovremeno
- seksualno zadovoljene - poznato kao sajber seks, gdje osoba ostvaruje svoje fantazije, zabranjene seksualne radnje, glumi drugačije uloge bez straha od posljedica
- kreiranje ličnosti - na internetu možete biti bilo ko, bilo šta; ovo djeluje naročito primamljivo za osobe koje nemaju dovoljno samopouzdanja, nose teško osjećanje bezvrijednosti, te kreiraju online identitet; u ovom podsvijetu, stidljiva osoba može biti agresivna, osoba koja nikad nije imala seksualne odnose proglašava se za velikog igrača, nečasni postaju časni - kao glumci koji imaju svoju publiku pred kojom nikad ne skidaju maske
