Nehemijske/bihejvioralne zavisnosti i partnerski odnos Flashcards
1
Q
zavisnost?
A
- zavisnost je svaka pojava koja može da stimuliše individuu i može da postane adiktivna
- promjena ponašanja od navike do kompulzivnog ponašanja ukazuje na adikciju
- ideja da prava adikcija može da postoji i u odsustvu psihotropnih druga je popularizovana od strane Stanton Peele 1979. u knjizi “Love and Addiction” - adikti su zavisni od određenog seta iskustava, među kojim je reakcija na specifičnu hemijsku supstancu samo jedan od primjera
2
Q
zavisnost od čega?
A
- od supstanci
- od aktivnosti i situacija
- postoji niz poklapanja između hemijskih i nehemijskih zavisnosti u kliničkoj ekspresiji (žudnja, tolerancija, apstinencijalni sindrom), prirodnom toku bolesti, fenotipu, konsekvencama, komorbiditetu, neurobiološkom profilu, genetici i tretmanu
- obe forme adikcije tipično počinju u adolescenciji ili ranom odraslom dobu, sa većom prevalencom u ovim dobnim grupama nego u kasnijem odraslom dobu
- obe imaju hroničan recidivantni karakter
3
Q
kada navika postaje zavisnost?
A
- gubitak kontrole pojedinca nad svojim ponašanjem
- apstinencijalna kriza ako osoba nešto ne upražnjava
- sve veća preokupiranost izvjesnom aktivnošću
- gubitak interesovanja za sve drugo
4
Q
bihejvioralne (nehemijske) zavisnosti?
A
aka zavisnosti bez supstance; zavisnosti od ponašanja
pogođena su ponašanja od suštinskog značaja za ljudsku vrstu, civilizaciju i društveni sistem
- zavisnost od kockanja
- zavisnost od video igara na internetu
- zavisnost od medija (TV, interneta, telefona)
- zavisnost od vježbanja
- zavisnost od kupovine
- zavisnost od rada
- zavisnost od seksa
- zavisnost od hrane
5
Q
problem klasifikacije nehemijskih zavisnosti?
A
- zavisnost od seksa - nimfomanija, satrijaza F52.7 - (psihoseksualna disfunkcija?)
- zavisnost od hrane - F50.2 - bulimija nervosa; E66 - gojaznost
- zavisnost od kockanja - F63.0 - patološko kockanje
- grupa poremećaja navika i impulsa - F63
- grupa opsesivno-kompulzivnih poremećaja - F42
6
Q
nacionalno istraživanje o stilovima života stanovništva Srbije (2014)?
A
- ukupno 3,7% odrasle populacije u SRB posjeduje rizik od nekog oblika kockanja; 1,1-2% posjeduje umjeren i viši rizik od kockanja (problematični kockari), a od tog broja 0,3-0,7% posjeduje visok rizik od kockanja (patološko kockanje)
- u starosnoj dobi od 18-64 godine, procjenjuje se da problem kockanja varira između 51-93 hiljade ljudi, od čega su 14-33 hiljade njih patološki kockari
- stope prevalence patološkog i problematičnog kockanja tokom posljednjih 12 mjeseci prije ispitivanja se kreću od 0,2% u Norveškoj, preko 1% u SAD, do 5,3% u Hong Kongu
7
Q
zašto kockanje nije igra?
A
igra je:
- slobodna
- vremenski ograničena
- prostorno izdvojena
- propisana
- neizvjesna
- neproduktivna
- kocka je izvitoperena igra, negira vrijednost ljudskog rada i bitno obilježje igre neproduktivnosti
- glavni paradoks kockanja - ljudi u pokuaju da steknu bogatstvo, uključuju se u kockanje, koje smanjuje njihovo bogatstvo
- suprotno igri kao potpunoj slobodi, kod igara na sreću u glavni kadar ulaze čovjekov nagon i iracionalnost
8
Q
igre na sreću u odnosu na koje može da se razvije zavisnost?
A
- masovne igre na sreću (loto, bingo, instant lutrija, tombola…)
- klađenje u sportskim kladionicama
- rulet, igre kartama i kockama
- klađenje u sportskim igrama
- trke konja i pasa
- poker
- slot aparati
- jamb
- internet kockanje
- bilo koja igra na sreću ili vještina koja se igra za novac je kockanje
9
Q
normalno kockanje?
A
- osoba koja se zaustavlja dok još dobija
- više je motivisana željom za razonodom, a manje zadovoljenjima konfliktnih potreba
10
Q
patološko kockanje?
A
- preokupiranost kockanjem
- povećanje količine novca da bi se postiglo željeno uzbuđenje
- neuspješno nastojanje da se kockanje kontroliše, smanji, prekine
- kockanje kao način na se pobjegne od problema, ili pokušaj da se prevaziđe loše raspoloženje
- “jurenje gubitka”
- laganje članova porodice i drugih o kockanju
- činjenje nezakonitih radnji
- poremećen odnos u porodici i široj socijalnoj zajednici
- oslanjanje na tuđi novac
11
Q
razvoj i klinička slika patološkog kockanja?
A
faze:
1. rana - pobjednička (zavisnost od akcije, stanje euforije, lako podnošenje gubitka) - centralna motivacija kockara je žudnja za akcijom
2. srednja - gubitnička (skrivanje, laži, jurenje za povraćajem novca, pozajmice, izolacija, gubitak posla, agresija) - članovi porodice još uvjek “daju” podršku, vraćaju dugove…; sujevjerje, magijsko mišljenje
3. kasna - očajnička (osuđen od svih, napet, depresivan, pokušaji suicida, kriminogene radnje)
12
Q
istraživanje Bošković-Đukić, 2012?
A
- pilot studija za petogodišnji period (2006.-2010.)
- obuhvaćene sve osobe sa uspostavljenom dijagnozom F.63, bez obzira na vrstu, dužinu i ishod liječenja (337 pacijenata)
- uvid u medicinsku dokumentaciju (istorije bolesti, kartoni, protokoli)
- dominantna zastupljenost muškog pola (97%) ukazuje na polnu predispoziciju za nastanak patološkog kockanja
- profil pacijenta sa dugogodišnjim patološkim kockanjem - viruoz manipulacije, muškarac, starosti od 30 godina, zaposlen, neoženjen, bez potomstva, živi u zajednici sa roditeljima, u gradu, na liječenje dolazi sa stažom od 5 godina problematičnog/patološkog kockanja, oko 30 godina starosti, sa dominantnim kombinovanim načinom (klađenje sa igranjem ruleta ili na aparatima) i dugom od 7500e
13
Q
istraživanje The Experience of Couples in the Process of Treatment of Pathological Gambling: Couple vs. Individual Therapy?
A
- cilj je bio da procijeni efikasnost integrativnog tretmana za parove sa patološkim kockanjem (ICT-PG), parovi koji su ulazili u specijalizovani tretman za zavisnost jednog člana koji je bio patološki kockar nasumično su raspoređeni na pojedicna ili ICT-PG
- 9 mjeseci nakon prijema za liječenje, kockari i partneri (N=21 par, N=13 ICT-PG), N=8 individualnih tretman) intervjuisani su u polustruktiriranim intervjuima
- za izdvajane glavnih tema je korišćena sekvencijalna metoda tematizacije
- rezultati su 5 glavnih tema u terapijskom procesu koje su primijetili kockari i njihovi partneri uglavnom nakon tretmana para, ali i djelimično kroz individualnu terapiju:
1. anksioznost kockara da moraju da otkriju svoje probleme sa kockanjem u terapiji parova
2. želja da se razvije obostrano korisno razumijevanje kockanja i njehovih efekata na partnere u dvije vrste liječenja
3. transformacija negativnih atribucija kroz efikasniju komunikaciju unutar para koju podstiče terapija parova
4. doprinos partnera promjenama u ponašanju kockanja i prevenciji recidiva, koji su bili bolje podržani u terapiji parova
5. međuljudsku prirodu kocknja i njegove veze sa odnosom parova - kockari koji su bili na individualnom tretmanu češće spominju da učešće njihovih partnera nije neophodno
- učesnici su takođe dali nekoliko preporuka o uslovima koji su u osnovi izbora jedne ili druge metode liječenja
14
Q
patološko kockanje i brak/porodica?
A
- patološko kockanje je rasprostranjen problem javnog zdravlja povezan sa depresijom, zloupotrebom supstanci, kriminalom i samoubistvom
- malo pažnje je usmjereno na ispitivanje njegovih negativnih posljedica na porodice i brakove
- postoje dva velika načina na koja nečija zavisnost od kockanja može uticati na njihovog supružnika: mentalno i finansijski
- studije su otkrile da patološki kockari imaju 53,5% stopu razvoda, da su skloniji zlostavljanju u porodici, uznemiravanju od strane onih kojima supružnik može da duguje, kao i uzmenirenost i stres za djecu
- finansijski problemi su među najčešćim razlozima za razvod - jer zavisnik od kockanja vjerovatno neće dati prioritet braku nad novcem, čak i ako zaista voli svog supružnika
- destruktivna priroda zavisnosti je nemogućnost regulacije ili samodiscipline, što znači da će oni koji su zavisni od nečega poput kockanja uzimati novac iz svih mogućih izvora da ga iskoriste za to (bankovni račun, razni fondovi…)
15
Q
supruga patološkog kockara?
A
- godinama ne znaju za obim kockanja (od ne-znanja, negiranja, do minimiziranja sa neefikasnim rješenjima)
- katastrofa za ženu: poljuljano povjerenje, rušenje imidža uspješnog muža, osjećaj izdaje
- “ženino zvocanje”, jadikovanje, atmosfera nepovjerenja
- obećanja kockara da će prestati-pomirenja-nastavljanje (prestanak - otkriće - isplaćivanje dugova i obećanja - povratak i nastavak)
- prestanak je često u vezi sa “kopanjem” po fondovima porodice
- brak kao bokserski ring - kockar je u dresu bijednih smicalica, prikrivanja i eksploatisanja porodičnih izvora, a žena oblači dres javnih i/ili tajnih pokušaja da zaštiti sebe i djecu
- patna žene kockara i protivljenje mužu (sadomazohistična bračna veza) nakon nekoliko godina se završava ultimatumom: razvod ili apstinencija
- žena kockara postaje zarobljena u “primoravajuću” sistem, brine za svog muža, pokušava da poriče njegove malverzacije
- strah da izađe iz sistema (utučena, čak ga i zamrzi) jer sumnja u svoje sposobnosti da se sama izdržava
16
Q
porodica patološkog kockara?
A
- žene koje pripadaju Gam-Anonu često odražavaju osjećanja ljutnje ili ljutnje prema svom supružniku (74%), depresiju (47%), izolaciju (44%) i krivicu zbog doprinosa njegovom kockanju (30%), dok je 86% razmišljalo da napusti svoje supružnije koji se bave kockanjem, a 29% je to učinilo
- seksualna intimnost je još jedna žrtva patološkog kockanja
- skalu porodičnog okruženja (FES), koja mjeri samoprocjene porodične strukture i odnosa, u poređenju sa kontrolnim porodicama, kockari su postigli značajno niže rezultate u pogledu porodične posvećenosti i podrške, niže rezultate u pogledu nezavisnosti u svojim porodicama, niži nivo porodičnog učešća u intelektualnim aktivnostima, a kockari koji su bili zavisni i od alkohola su prijavili značajno veći nivo izraženog bijesa u porodici
- direktan uticaj na porodični budžet, ili na vrijeme koje je posvećeno kockanju na račun porodičnog zadovoljstva
- prevara, neistinitost ili nezakonito ponašanje koje često prati patološko kockanje takođe podriva porodičnu jedinicu
17
Q
djeca kockara?
A
- nose breme zanemarivanja
- neharmoničan odnos između roditelja-nesigurnost za djecu
- ispoljavaju veliki stepen neurotskih simptoma i problema sa disciplinom
- rizik da i sami postanu patološki kockari (identifikacija) - ako je neki član u porodici bolovao od patološkog kockanja, veća je vjerovatnoća da će i podmladak koji se kocka razviti takav problem
18
Q
zavisnost od interneta?
A
- prvi put se pominje 1996.
- ne ulazi u klasifikacije bolesti ICD-10 i DSM4
- za razliku od hemijskih adikcija, funkcionalna upotreba interneta nam koristi u svakodnevnom životu i često je integralni dio profesionalne prakse
- istraživanja kažu da osobe koje su postale zavisne od interneta nisu ušle u zavisnost tragajući za korisnim informacijama, čitajući knjige online i slično
19
Q
prevalenca zavisnosti od interneta?
A
- oko 25% korisnika interneta u prvih 6 mjeseci zadovoljavaju kriterijume zavisnosti
- 13-17% Kineza
- 6,7% adolescenata u Hong Kongu
- 3,7% adolescenata u Holandiji
20
Q
za čim su u početku tragali zavisnici od interneta?
A
- socijalna podrška - chat rooms, forumi, razne grupe, youtube, su veoma atraktivni za ljude čiji je stvarni život osiromašen kontaktima; na ovaj način, predstavljajući sebe onako kako žele, mogu uspostaviti “prijateljstva”, ljubavne veze, pa čak i više njih istovremeno
- seksualno zadovoljene - poznato kao sajber seks, gdje osoba ostvaruje svoje fantazije, zabranjene seksualne radnje, glumi drugačije uloge bez straha od posljedica
- kreiranje ličnosti - na internetu možete biti bilo ko, bilo šta; ovo djeluje naročito primamljivo za osobe koje nemaju dovoljno samopouzdanja, nose teško osjećanje bezvrijednosti, te kreiraju online identitet; u ovom podsvijetu, stidljiva osoba može biti agresivna, osoba koja nikad nije imala seksualne odnose proglašava se za velikog igrača, nečasni postaju časni - kao glumci koji imaju svoju publiku pred kojom nikad ne skidaju maske
21
Q
vrste zavisnosti od interneta?
A
specifična - pretjerana upotreba određene funkcije ili aplikacije
generaliovana - multidimenzionalna
22
Q
cybersecurity?
A
- digitalna bezbjednost
- povjerljivost, integritet, pristupi
23
Q
šta kaže Young (1999) o sajber adikciji?
A
- sajberadikcija
pa - sajberkomunikacija
pa - net kompulzija (kockanje ili kupovina preko interneta)
pa - kompulzivno pretraživanje
pa - kompjuterska adikcija (ekscesivno igranje igrica)
24
Q
nešto o zavisnicima?
A
- zavisnici od interneta čine 50% od ukupno zavisnih od računara, a najveći broj zavistan je od društvenih mreža
- broj ovakvih pacijenata izjednačen je sa gejmerima, zavisnicima koji nekada bukvalno do besvijesti igraju igrice
- zavisnici provode svo svoje slobodno vrijeme ispred ekrana, potpuno nekontrolisano, koriste ga i za vrijeme posla i zanemaruju svoje obaveze
- zbog toga popušta kvalitet posla, ili, ako ne rade, onda zanemaruju učenje, prijatelje, interesovanja koja su prije imali, sve drugo za njih ima manji značaj
- u ekstremnim slučajevima zanemaruje se i fizički izgled
- prosječni fejsbukovac je mušarac, ima oko 20 godina, mada i pripadnici starije generacije postaju zavisnici
25
Q
kriterijumi za određivanje zavisnosti od interneta?
A
- lista od 7 kriterijuma koji jasno ukazuju na to da li problem postoji
- kako bi se određeno ponašanje odredilo kao internet zavisnost potrebno je da bude ispunjeno 5 od 7 kriterijuma
- preokupacija internetom
- povećanje količine vremena koje se troši na internetu
- nagli prekid korišćenja je praćen uznemirenjem, neraspoloženjem ili depresijom
- gubitak kontrole (na internetu se ostaje duže nego što se planira)
- korišćenje interneta bez obzira na mogući rizik od gubitka posla, raskida veze, braka ili drugih posljedica
- negiranje i minimiziranje vremena provedenog u korišćenju interneta
- potreba za korišćenjem interneta kako bi se izbjegla negativna osjećanja
26
Q
najčešće posljedice koje internet zavisnost ima na pojedinca i njegovo okruženje?
A
- problemi na poslu i međuljudskim odnosima
- zapostavljanje prijatelja, porodice i poslovnih ili ličnih obaveza i odgovornosti
- povlačenjje “u sebe” kada nije na internetu
- nervoza, razdražljivost kada naglo prekine korišćenje interneta
- nekritično ostajanje na internetu mnogo duže nego što je to zaista potrebno
- laganje (umanjivanje ili negiranje) o vremenu provedenom na internetu
- drastično mijenjanje načina života povezano sa većim trošenjem vremena na internetu, i opštim smanjivanjem fizičke aktivnosti
- zanemarivanje sopstvenog zdravlja
- spavanje je podređeno potrebama korišćenja interneta
- često razmišljanje o internetu, prisustvo osjećaja da je internet jedini prijatelj, osjećaj da je internet mjesto gdje se osjećaju dobro i gdje se drugi odnose dobro prema njima
- troše puno novca na internet
- favorizuju online prijatelje u odnosu na stvarne
- ne mogu da kontrolišu vrijeme koje provode na internetu ili kompjuteru, u toku rada na kompjuteru ne koriste pauzu
27
Q
uticaj interneta na prirodu romantičnih veza i kvalitet partnerskih odnosa?
A
- virtualni prostor se sve više koristi za zadovoljvanje različitih socijalno-emocionalnih potreba korisnika: za traženje potencijalnih ljubavnih partnera, za komunikaciju i izgradnju bliskosti u partnerskom odnosu pa čak i za prekih romantičnih veza
- u proteklih 15 godina je došlo do naglog rasta broja osoba koje su iskusile mogućnost traženja partnera i razvijanja romantičnih veza preko interneta, a istovremeno i do opadanja učestalosti tradicionalnih načina pronalaženja partnera posredstvom familije, prijatelja, radnog okruženja…
- očajnici, čudaci - stigmatizujući stereotipi… ili zaštita od straha od izgubljenih prilika
- pr. istraživanje 594 korisnika internet servisa za upoznavanje: 90% se bar jednom vidjelo uživo, većina stupila u romantičnu vezu, seksualni odnos ili prijateljstvo
- veća sloboda eksperimentisanja u razvoju partnerskog odnosa, kao i neobavezujućeg odnosa koji se lako raskida
- bogatiji i brži proces samootkrivanja (“stranac u vozu”), ako nešto ne prija brzo se može prekinuti
- pomoć parovima u specifičnim uslovima razdvojenosti: 3/4 parova je ocijenilo pozitivan uticaj interneta ne njihov brak ili partnerstvo
28
Q
uticaj novih tehnologija na partnerske odnose?
A
- obrasci ponašanja koji stvaraju anksioznost i otuđenost u partnerskim odnosima, partneri su razdvojeni čak i kad sjede jedan pored drugog, jer su svaki na svom telefonu povezani sa različičitim osobama iz različitih razloga
- poseban fenomen je phubbing - gledanjem u svoj svoj smart ignorisanje osobe iz bliskog okruženja koja pokušava da se obrati ili očekuje pažnju
- naglasak na fizičkom izgledu koji se potencira na mrežama stvara osjećaj da su svedeni na seksualne objekte, da je partner isključivo zainteresovan zbog seksa, što vodi cijepanju (splitting) tijela i duha sa osjećanjem niskog samopoštovanja i depresijom
- pružaju mogućnost za kontrolu, praćenje, zastrašivanje, ucjenjivanje i zlostavljanje žrtve u sklopu partnerskog nasilja
- zlostavljači daljinski kontrolišu objekte u kući putem svojih smartphone aplikacija, slušaju, gledaju, zastrašuju i zbunjuju žrtve
29
Q
Smart Safe Project studija (Australia)?
A
- zlostavljanje je najčešće preko pametnih telefona, mobilnih telefona i socijalnih medija u 82%, emaila 52% i GPS 28% slučajeva
- ubog zastraživanja žrtva mijenja svoj broj telefona, isključuje se sa mreža, tako se isključuje iz sistema podrške i izoluje se
30
Q
uticaj novih tehnologija na socijalne odnose?
A
- komunikacija preko novih tehnologija kupuje vrijeme (dok se sastavi i uredi tekst), komunikacija licem u lice se dešava u realnom vremenu, kad nije moguće izbjeći neprijatne emocije
- kod mlađih osoba sklonost interakcijama preko novih tehnologija utiče negativno na razvoj socijalnih vještina
- mladi se ne snalaze u interakcijama “face to face”, za njih su takve socijalne situacije teške i preplavljuju ih anksioznošću
- stvarnost na društvenim mrežama je iskrivljena, često “ružičasta”
- društveni mediji nameću izgled i ponašanje što dovodi do depersonalizacije, ali i osjećaja neadekvatnosti ili defektnosti u slučaju nemogućnosti ispunjavanja nametnutih zahtjeva
- društveni mediji nameću sistem vrijednosti - nagrađuju i osuđuju, postoji strah da ćeš biti razotkriven i ocijenjen kao deficitan
- za mlade koji su u fazi sticanja identiteta i sistema vrijednosti to je pogubno
31
Q
psihološke i socijalne konsekvence upotrebe novih tehnologija?
A
- cyberwidow - žene koje sve više ignorišu njihovi partneri koji više vremena provode za računarom nego u vezi
- cyberaffairs - 50-60% oženjenih muškaraca i 45-55% udatih žena u nekom trenutku braka upusti se u vanbračni seks; online nevjerstvo predstavlja rastući trend u razlozima za razvod
- stručnjaci za mentalno zdravlje često nisu upoznati sa konceptom sajber-afera i “virutelnog varanja”; mnogi zapravo ne smatraju takvo ponašanje nevjerstvom
- catfishing
- doxing
- cyberbulling
- cyberstalking/syberbombing
- hacking
- impersonacija
- revenge porn
32
Q
catfishing?
A
- situacija u kojoj se neka osoba namamljue na susret ili u vezu, pomoću izmišljenog online identiteta
- razlika u odnosu na impersonaciju (lažno predstavljanje) je ta što se u slučaju catfishinga treća strana namamljuje na susret ili davanje informacija
- catfishing je stvaranje lažnog identiteta na osnovu kog osoba koja ga je stvorila želi nešto od ljudi koji budu u kontaktu sa njom
- glavni cilj catfishinga je prevara osobe i ponižavanje osobe na internetu - obično se radi o tome da osoba A upozna (misli da je upoznala) osobu B preko interneta, nakon kraćeg dopisivanja, osoba A pokaže da želi nešto više, što osoba B iskorištvana na najgori mogući način
- lažne lične informacije, korišćenje tuđih profilnih slika i objavljivanje istih nakon čega se misli kako se radi o toj osobi, dok se ustvari radi o nekome drugom, su neki od načina catfishinga
33
Q
cyberbullying?
A
- sajberzlostavljanje
- obuhvata niz uznemiravajućih ponašanja na internetu
- uglavnom prisutan među mladima i može uključivati prijetnje, sramoćenje ili ponižavanje u digitalnom okruženju
- pod ovim pojmom se često smatra vršnjačko zlostavljanje na internetu, gdje pojedinac ili grupa ima cilj da omalovaži drugu osobu i nanese štetu njenom ugledu, ličnosti i dostojanstvu
34
Q
doxing?
A
- aka targetiranje
- ponašanje u okviru kog jedna osoba (dokser) prikuplja podatke o drugoj osobi, analizira i tendenciozno objavljuje s namjerom da ih prikaže najčešće u negativnom svjetlu koje odgovara dokseru, s obzirom na to da je cilj doksera da nanese štetu drugoj osobi
- spada i objavljivanje podataka o ličnosti, kao što su adresa stanovanja ili kontakt podaci (broj telefona) kako bi se osoba uznemiravala ili joj se na drugi način nanijela šteta
35
Q
cyberstalking/cyberbombing?
A
- sajberproganjanje
- niz uznemiravajućih ponašanja koja su izvršena više puta koja uzrokuju da žrtva trpi strah, anksioznost, poniženje i ekstremne emocionalne povrjede
- ovdje spada i slanje poruka, pozivanje, slanje glasovnih poruka kako bi se osoba koja je meta napada držala u stanju uznemirenosti i straha
- važno je naglasiti da sajberproganjanje ne mora da uključuje i direktne prijetnje, već se odnosi i na one aktivnosti koje izazivaju osjećaj bespomoćnosti i kontinuiranog stresa
36
Q
hacking?
A
- neovlašćen pristup tuđim podacima
- upadanje u tuđi elektronski uređaj ili mrežu
- često se izvodi s namjerom da se napadne i inkriminiše druga osoba, te da joj se nanese šteta putem krađe podataka ili narušavanjem njene privatnosti
37
Q
impersonacija?
A
- imitiranje/lažno predstavljanje
- može da se odnosi na kreiranje lažnog profila, kao i na korišćenje tuđeg identiteta
- svrha impersonacije je u tome da se u ime osobe koja joj pribjegava prave dogovori ili kako bi se ta osoba lažno predstavljala
38
Q
revenge porn?
A
- osvjetničko objavljivanje eksplicitnog/pornografskog sadržaja
- vrsta zloupotrebe koaj podrazumijeva objavljivanje sadržaja bez saglasnosti osobe koja se na snimku ili fotografiji nalazi
- počinilac koristi odnos sa žrtvom, zahvaljujući kojem je i došao do spornog sadržaja, kako bi žrtvi nanio štetu
- jedan od podoblika ove forme nasilja je i sextortion
39
Q
zavisnost od mobilnih telefona?
A
zavisnost od:
- komunikacija - razgovor, sms, whatsapp, viber…
- zabave - slikanje, slanje i primanje slika (zavisnost od selfia), igranje igrica, snimanje i slušanje video i audio zapisa, kockanje…
- informacija - čitanje online novosti, surfovanje…
40
Q
specifični simptomi zavisnosti od mobilnog telefona?
A
- kad je telefon isključen, preokupirani su idejom o propuštenom pozivu
- nose rezervnu bateriju da ne bi ostavljali telefon da se puni
- stalno provjeravaju da li je stigla poruka
- osjećaju nemir ako moraju da isključe telefon ili ne mogu da provjere poruku, mail…
- postaju nervozni ako im mobilni nije na vidiku
41
Q
work addiction?
A
- sociolozi kažu da se današnje shvatanje posla bitno razlikuje od nekadašnjeg
- u prošlosti je rad bio samo način da se obezbijede sredstva za život, a danas posao može biti način da se ostvare mnogi snovi i fantazije
- smatra se da radoholičari uglavnom imaju nisko samopouzdanje i da su uvjereni da je poslovni uspjeh jedino mjerilo vrijednosti
42
Q
food addiction?
A
- eksperimenti sa životinjama i ljudima su pokazali da kod nekih ljudi, hrana, pogotovo vrlo ukusna, može da aktivira iste centre u mozgu kao kokain i heroin
- vrlo ukusna hrana je hrana koja sadrži velike količine šećera, masti i soli
- postoji gubitak kontrole tokom uzimanja hrane, kao i nastavak ekscesivne konzumacije i pored svijesti o negativnim konsekvencama kao što su fizički i emocionalni problemi
- kao što u zavisnosti od alkohola postoji “fenomen prve čaše” tako i u zavisnosti od hrane postoji fenomen “prvog zalogaja”
- craving ili žudnja za određenom hranom koja se javlja kod zavisnosti od hrane je dio dijagnostičkih kriterijuma za adikciju
43
Q
zavisnost od seksa?
A
- ne mora da podrazumijeva veliku učestalost seksualnih odnosa (neki zavisnici čak i veoma dugo uzdržavaju od seksa)
- kod nekih zavisnika ponašanje nikada ne ide dalje od učestalih masturbacija, korišćenja pornografije ili telefonskog, odnosno internet seksa
- ima i onih kod kojih ovakva vrsta zavisnosti dovodi i do uključivanja u ilegalne aktivnosti kao što su voajerizam, zlostavljanje ili silovanje
44
Q
brain imaging studija o zavisnicima od seksa?
A
zavisnici od seksa i zavisnici od kokaina imaju slične defekte inhibitrnih nervnih puteva
45
Q
shopping addiction?
A
aka omniomanija, kompulsivno kupovanje
- zavisnost od kupovine je prepoznata prije više od 100 godina
- “napad” kupovanja je obično precipitiran osjećanjem depresije i anksioznosti, sama kupovina dovodi do osjećanja opijenosti kao droge, da bi potom slijedili ponovo depresija, anksioznost, krivica i umor
- kupoholičari završavaju u dugovima, kuće su im prepune stvari koje nikad nisu upotrijebili
- ovo je zavisnost koja je najviše podsticana u savremenom društvu
- u razvijenim zemljama oko 6% populacije boluje od zavisnosti od kupovine
- češća je kod žena
- počinje u kasnoj adolescenciji ili ranom odraslom dobu
- često je udružena sa drugim poremećajima-zavisnošću od droga, anksioznim poremećajima, poremećajima raspoloženja, poremećajima kontrole impulsa…
46
Q
terapijski ciljevi?
A
- redukcija žudnje i stresa
- smanjenje učestalosti aktivnosti
- apstinencija
- učenje novih obrazaca ponašanja/promjena načina razmišljanja
- promjena u porodičnom sistemu
- individuacija - sazrijevanje
47
Q
specifičnosti tretmana?
A
- nema supstance kojom se može manipulisati
- nema blokatora i averzivnih sredstava
- apstinencija kao rješenje prihvatljiva kod kockanja i video igara
- neophodnost korekcije (a ne ukidanja) obrazaca ponašanja
- ponašanja od kojih se razvija zavisnost su izuzetno favorizovana u društvu
48
Q
perspektiva tretmana?
A
- prevencija fokusirana na pojedinca
- razvoj “harm reduction” aktivnosti
- tretman koji ne ugrožava sistem (klasifikacija)
- normalizacija “kontroverzonog” ponašanja
- hipertrofija “ljudskih prava” i odgovornosti ljekara
- “klijent je ekspert” (postmodernizam)
- psihijatrijsko rješavanje komplikacija
- psihoterapijsko liječenje
- online terapija (terapijski odnos)
49
Q
simptomi i znaci zloupotrebe interneta?
A
- problemi na poslu i međuljudskim odnosima
- zapostavljanje prijatelja, porodice i poslovnih ili ličnih obaveza i odgovornosti
- povlačenje “u sebe” kada nije na internetu
- nervoza, razdražljivost kada naglo prekine korišćenje interneta
- ostajanje online mnogo duže nego što je zaista i potrebno
- laganje (umanjivanje ili negiranje) o vremenu provedenom na internetu
- drastično mijenjanje načina života povezano sa većim trošenjem vremena na internetu, i opštim smanjivanjem fizičke aktivnosti
- zanemarivanje sopstvenog zdravlja
- spavanje je podređeno potrebama korišćenja interneta
- opsesivne misli o internetu
- osjećaj da je internet jedini njihov prijatelj
- osjećaj da je internet jedino mjesto gdje se osjećaju dobro i gdje se drugi odnose dobro prema njima
- o internetu razmišljaju i kad nisu na internetu
- troše puno novca na internet
50
Q
video igre i zavisnost?
A
- za zabavu i razonodu, mogu da djeluju i kao pomoć u oslobađanju od stresa
- igranje igara je prirodan dio odrastanja, to je jedan način da se djeca uče druženju i takmičenju
- glavni fokus u toku rasprava o video igrama je nasilje
- najadiktivnije igre su online igre sa više igrača - one uključuju igranje uloga, beskrajne nivoe i ciljeve igranja, kao i ćaskanje ili chat sa drugim igračima na sajtu, stvarajući svijet mašte koji pruža bijeg od stvarnog života
51
Q
online kockanje?
A
- klađenje i kockanje je zabranjeno za mlađe od 18 godina
- ali, lako se registruju na sajtovima
- zapuštanje učenja jer ih kockanje toliko okupira da zaborave svoje školske obaveze
- to njima nije samo oblik zabave i pohlepe za novcem, već poseban izazov, upuštanje u nepoznatu avanturu čiji je ishod upitan i neizvjestan pa baš zbog toga vrlo privlačan i zanimljiv
- roditelji koji kockaju
- između 18 i 24 godine života, svaki 8. online kocka, svaki 5. igra igrice
