Kultura, rod, moć i partnerski odnosi Flashcards
šta je kulturološki identitet?
segment identiteta svake osobe, povezan sa:
- etničkom pripadnošću
- uticajem socijalne klase
- uticajem vjeroispovjesti i rase kojoj pripadamo
- sekusalnom orijentacijom
- rodnom specifičnošću
koje oblikuje kultura kojoj pripadamo
višestruki uticaji kulture?
- jezik, norme, vrijednosti, ideali, običaji, svakodnevne navike
- uticaji na određivanje samog termina porodice
- lojalnost u porodice, posvećenost i jedinstvo (npr. porodica ima visoko značajne vrijednosti za Latinoamerikance)
- uticaj na životne cikluse porodice i tranzicione tačke
(npr. za Irce i Afroamerikance smrt i pogreb, za Italijane i Poljake vjenčanje, za Jevreje priprema i period učenja za bar/bat-micve koji simbolično znače ulazak u odraslo doba…)
efekat prelaska sa tro-generacijskog na dvo-generacijsko domaćinstvo?
ima važan uticaj za definicije životnog ciklusa
normativa porodičnih uređenja i kultura?
- stavovi u odnosu na roditeljstvo i očekivanja u roditeljskoj ulozi
- kulutra oblikuje i granice u porodicama koje mogu biti visoko fleksibilne ili rigidne
(npr. dio centralnih snaga jamajčanske porodice je dijada majke i ćerke - “rodi sebi ćerku, da ti zamijeni majku, kada ona umre”, a u indijskoj porodici je to odnos žene sa njenom svekrvom)
šta nudi multikulturalizam? koji rizik on nosi?
- nudi fokus za pluralistički ideal oučavanja i prihvatanja različitosti, a ne marginalizovanja sve što je drugačije od zamišljene nacionalne “normativne” porodice
- nosi rizik od patologizacije normalnog i normalizacije patologije
razlike između pola i roda?
pol - ženski i muški
rod - muškost i ženskost
pol - biološke razlike (hromozomi, hormonski profil, reproduktivni organi)
rod - socijalni konstrukt - karakteristike (uloge, uvjerenja, osjećanja, ponašanja) koje društvo ili kultura pripisuju određenom polu
istorijski razvoj roda i porodice?
- 50ih - povratak tradicionalnim porodičnim formama
- 60ih i 70ih - feminizam
- krajem 70ih i početkom 80ih - razvijen je novi objektiv koji je uvažavao uticaj roda
- britanska asocijacija za PT postavlja direktive za edukaciju terapeuta (razvoj rodno-senzitivne terapije, anti-diskriminatorni stavovi u praksi)
programi rodne socijalizacije?
- odrednice za svaki rod su definisane kroz odnose sa drugima
- različiti programi rodne socijalizacije
- tradicionalno se sa muškošću povezuju *instrumentalne kategorije - racionalnost, nezavisnost, stoicizam, postignuće
- tradicionalno se sa ženskošću povezuju *ekspresivne kategorije - osjećajnost, zavisnost, briga za druge, orijentacija ka drugima
socijalne odrednice za rod?
- djevojčice se tradicionalno vaspitavaju tako da visoko vrednuju “emocionalnu povezanost”, a dječaci autonomiju
- ponašaju se u skladu sa kulturološki predodređenim načinom u različitim ulogama (partner, roditelj, dijete…)
proces feminizacije?
tradicionalni koncept: glavni cilj žene je da brine o drugima (tješiteljka, mirotvorka); self je ukorijenjen u interpersonalne odnose
savremeni koncept: ispoljiti se kroz akciju, pomjeriti se sa centrirane pozicije
feminine karakteristike?
ekspresivne - njega, podrška, emocionalna ekspresivnost, kooperativnost, senzitivnost
proces maskulinizacije?
tradicionalni koncept: doživljaj selfa je baziran na postignuću i akciji, na kompetenciji, ključni pojmovi su moć i kontrola
savremeni koncept: razviti opserversku poziciju samog sebe, povećati komunikativnu kompetenciju
rodna dimenzija komunikacije?
- žene su sklonije da koriste verbalnu komunikaciju u cilju uspostavljanja veza sa drugima; prepoznaju bliskost u partnerskoj relaciji kroz doživljaj povezanosti u verbalnoj komunikaciji o osjećanjima; potreba za izražavanjem empatije od strane partnera
- komunikacija kod muškaraca je pretežno u funkciji razmjene informacija i savjetovanja, a empatski potencijal je ispoljan prvenstveno u kontekstu usmjerenosti na rješavanje problema
- domeni verbalne komunikacije i bliskosti sa partnerom se značajnije povezuju kod žena u odnosu na muškarce
rod i partnerske relacije?
razlike u:
- percepciji kvaliteta bračnog odnosa
- korelaciji bračnog statusa i zdravstvenog stanja
- bračnom zadovoljstvu prilikom tranzicije u roditeljstvo
- osjetljivosti na promjene u afektivnom domenu partnerske relacije
- zdravstveno stanje žena značajno korelira sa tipom bračne relacije, a zdravstveno stanje muževa zavisi od činjenice da li su u braku ili ne
- kulturološka istraživanja potvrdjuju značaj rodne socijalizacije partnera u genezi disbalansa moći, kao mogućem faktoru koji doprinosti većem nezadovoljstvu koje ispoljavaju žene
- duplo knjigovodjstvo
socijalizacija rodnih uloga?
- instrumentalno vs ekspresivno
- različito vrjednovanje sadržaja relacije
“duplo knjigovođstvo”?
- istraživanja partnerskih odnosa ukazuju da kod brojnih savremenih “egalitarnih” parova postoji nesklad između ideološkog uvažavanja značaja ravnopravnosti rodova i sasvim drugačijih interakcionih obrazaca funkcionisanja para
uticaj roda na ličnom, relacionom i socijalnom nivou?
na ličnom nivou - pojedinac se ponaša i osjeća u skladu sa očekivanjima od roda koje formira kultura kojoj pripada
na relacionom nivou - rod određuje socijalne procese svakodnevnog života, posebno u sferi intimnih porodičnih odnosa
na socijalnom nivo - uticaj se manifestuje kroz favorizovanje određenih rodno specifičnih socijalnih uloga (npr. uloga dobrog direktora socijalno se više vrednuje od uloge dobrog oca, dok za žene postoje drugačija očekivanja)
uticaj roda i porodica?
- efektivno porodično funkcionisanje i roditeljstvo se prvenstveno smatraju ženskom ulogom
- od muškaraca se očekuje donošenje odluka u porodici i manje emocionalne investicije u porodične odnose
- istraživanja i terapijsko iskustvo potvrdjuju snažan utivaj ovakvih rodno zavisnih, specifičnih socijalnih očekivanja na ponašanje partnera u braku
pitanje moći?
Heley: muškarci i žene, zbog generacijske izjednačenosti, imaju isti nivo moći (negira uticaj pola)
Persons: održavanje nuklearne porodice zavisi od seksualne nejednakosti u obliku komplementarnih uloga i odvojenih sfera uticaja (podržava nejednakost)
dileme?
- da li postoji ravnopravnost?
- pitanje roda nije samo socijalna kategorija, već i akt saznanja - proces mišljenja j uslovljen rodom, različiti načini mišljenja daju različite vrste znanja
- razlike nije uputno ni naglašavati, ni negirati, već je značajno uvažiti njihovo postojanje u svakodnevnom životu i razumijevanje odnosa u paru, bilo da su one socijalno i/ili biološki uslovljene
