Lyf við liðagigt og lyf við þvagsýrugigt

Question 1

hver eru greiningarskilmerki liðagigtar?

Answer 1

• Morning stiffness of >1 hour most mornings for at least 6 weeks.
• Arthritis and soft-tissue swelling of >3 of 14 joints/joint groups, present for at least 6 weeks
• Arthritis of hand joints, present for at least 6 weeks
• Symmetric arthritis, present for at least 6 weeks
• Subcutaneous nodules in specific places
• Rheumatoid factor at a level above the 95th percentile
• Radiological changes suggestive of joint erosion

Question 2

á hvað virka lyfin við liðagigt aðallega?

Answer 2

TNF alpha og IL-1 (frá macrofögum)

á B-frumur
og
á APC-frumur og T-frumur

Question 3

hvaða 5 lyfjaflokkar eru einna helst notaðir við liðagigt?

Answer 3

Verkjalyf
Bólgueyðandi verkjalyf
Sterar
DMARD
Cytókínhamlar

Question 4

hvernig er væg liðagigt?

Answer 4

Liðverkir
Amk. 3 bólgnir liðir
Sjúkdómur ekki utan liða
Jákvætt eða neikvætt RF próf
Hækkað sökk eða CRP
Ekki merki um liðskemmdir

Question 5

hvernig er meðferðin við vægri liðagigt?

Answer 5

NSAID-coxib
Sterar í liði
DMARD
Hydroxychloroquine
Sulfasalazine

Question 6

hvernig er miðlungs liðagigt?

Answer 6

Milli 6 og 20 bólgnir liðir
Sjúkdómur ekki til staðar utan liða
Hækkað sökk og CRP
Jákvætt RF

Question 7

hvernig er meðferðin við miðlungs liðagigt?

Answer 7

NSAID-coxib: hærri skammtar
DMARD
 - Methotrexate
 - Leflunomide til vara
Anticytokine therapy
 - Etanercept
 - Infliximab
Sterar
 - Prednisólón

Question 8

hvernig er slæm liðagigt?

Answer 8

Meira en 20 bólgnir liðir
Hækkað sökk og CRP
Blóðleysi langvinnra sjúkdóma
Lágt albúmín
Jákvætt RF
Skemmdir á liðum á röntgenmynd
Sjúkdómur utan liða

Question 9

Hvernig er meðferðin við slæmri liðagigt?

Answer 9

NSAID-Coxib
Anticytokine therapy
- Etanercept, infliximab, anakinra

Prednisólón

DMARD

• Methotrexate
• Til vara: Azathioprín, cyclosporine, leflunomide, sulfazalazine

Question 10

smá um liðagigt

Answer 10

Langvinnur, kerfisbólgusjúkdómur
Synovitis
Getur náð til margra líffæra, húð, lungu, nýru, hjarta- og æðakerfi
Sjálfsofnæmissjúkdómur
Rheumatoid factor
Anti-CCP (cyclic citrullinated peptide)

Question 11

smá um þvagsýrugigt

Answer 11

Þvagsýra (uric acid) myndast við niðurbrot púrína
Veldur liðbólgum (þvagsýrugigt)

Myndast tophi = útfellingar á húðinni

Þvagsýrunýrnasteinar

(xanthin oxidasi brýtur niður hypoxanthine í xanthine og svo þvagsýru)

Question 12

hvaða 5 þáttum tengist þvagsýrugigt oft?

Answer 12

Háum blóðþrýstingi
Offitu
Hækkuðum blóðfitum
Æðakölkun
Áfengisneyslu

Question 13

í hvaða 3 þætti má skipta meðferð við þvagsýrugigt?

Answer 13

1. Bólgueyðandi (í köstum)
2. Fyrirbyggjandi (kemur í veg fyrir köst)
3. Meðferð hækkaðrar þvagsýru í blóði: kemur í veg fyrir liðbólgur, nýrnasteina, myndun tophi, nýrnabilun

Question 14

Hvernig lyf notum við helst sem bólgueyðandi (í köstum) við þvagsýrugigt? (bráðri þvagsýrugigt)

Answer 14

Bólgueyðandi verkjalyf:
 -COX-1 og 2:
indomethasín
 - COX-2 hamlar:
etoricoxib

Prednisólón (sterinnspýtingar í liði)

Colchicine

Question 15

lýstu Colchicine

Answer 15

Notað sem bólgueyðandi við köstum í þvagsýrugigt (bráðri þvagsýrugigt)

• Hefur áhrif á microtubuli í frumum- binst við tubulin
• Áhrif á Neutrophila skiptingu og motilitet
• Skömmtun: 0.6 mg/klst þar til svörun eða heildarskammtur 6 mg eða aukaverkanir (ógleði, uppköst, niðurgangur), svo 0.6 mg tvisvar á dag
• Gefið um munn, útskilið í þvagi og um meltingarveg

Aukaverkanir:

• ógleði, uppköst, kviðverkir
• Við langtímanotkun: útbrot, beinmergur, perifer neuropathy

Question 16

hvernig höfðum við fyrirbyggjandi meðferð við þvagsýrugigt?

Answer 16

Fyrirbyggjandi meðferð

Colchicine 0.6 mg x 2

Lyf sem lækka þvagsýru í blóði

• Probenecid 250 mg x 2,
• má ekki nota ef saga um nýrnasteina,
• kemur í veg fyrir endurupptöku þvagsýru í nýrum og eykur þannig útskilnað
• Milliverkanir: dregur úr útskilnaði margra lyfja

Question 17

Nefnið 1 lyf sem hamlar myndun þvagsýru

Answer 17

Allopurinol, Allonol (xanthine oxidasa hemill)

Question 18

Lýstu Allopurinoli

Answer 18

Gefið um munn, frásogast vel

Verkun:
Er xanthine oxidasa hemill
- Safnast upp xanthine og hypoxanthine
- Þau breytast í adenosine og guanosine monophosphates sem hamla myndun purína

Milliverkanir: warfarin, azathioprine
Notkun: 
 - hyperuricemia, 
 - nýrnasteinar
 - fyrirbyggjandi við krabbameinslyfjameðferð

Aukaverkanir:

• Getur komið kasti af stað, húðútbrot
• fækkun á hvítum blóðkornum og blóðflögum
• niðurgangur
• ofnæmisheilkenni með hita, útbrotum, eosínófíliu, lifrarbólgu og versnandi nýrnastarfsemi