Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

Lyfjafræði 2. kaflapróf > Gigtar og ónæmisbælandi lyf > Flashcards

Gigtar og ónæmisbælandi lyf Flashcards

1
Q

hvað stendur DMARD fyrir?

A

DMARD: disease modifying anti rheumatic drugs (stundum kölluð síðvirk bólgueyðandi lyf, getur tekið margar vikur/mánuði fyrir lyfin að virka)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Við hverju notum við ónæmisbælandi lyf?

A

Sjálfsofnæmissjúkdómar:
- liðagigt, psóríasis gigt og margir fleiri sjúkdómar

Bólgusjúkdómar í meltingarvegi:
- colitis ulcerosa, Crohns sjúkdómur

Líffæraígræðslur: nýru, lifur, hjarta, lungu, bris

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

hverjar eru algengustu aukaverkanirnar af ónæmisbælandi lyfjum?

A

Aukaverkanir:

  • Meltingarvegur og lifur
  • Beinmergur
  • Sýkingar
  • Krabbamein
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

líffæraígræðslur: almenn atriði

A
  • Mest hætta á bráðri höfnun fyrst eftir ígræðslu
  • Gefin þrjú lyf saman í byrjun og þarmeð má gefa minni skammta af hverju lyfi og minni aukaverkanir
  • Gefnir barksterar í byrjun en reynt að hætta gjöf þeirra eftir 6-12 mánuði
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

nefndu 5 lyf sem hamla IL-2

A 
Ciclosporin
Sirolimus
Tacrolimus
Everolimus
Basiliximab
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Lýstu Ciclosporini, lyfhrifum, hvenær við notum það og auka-/milliverkunum

A

lyf sem hamlar IL-2

Sandimmun, Sandimmun Neoral, Ciqorin

  • Til Iv, mixtúra, hylki. Ikervis augndropar
  • Fjölþætt áhrif á ónæmiskerfið í gegnum hömlun á IL-2 myndun
  • Dregur úr virkni og skiptingu T-fruma
  • Hamlar calcineurin (fosfatasi) með því að bindast cyclophilin

Notkun:

  • Eftir líffæraígræðslur
  • Bólgusjúkdómar í húð: psoriasis, atopic dermatitis
  • Bólgusjúkdómar í meltingarvegi: colitis ulcerosa, Crohns sjúkdómur
  • Sjálfsofnæmissjúkdómar: liðagigt

Aukaverkanir:

  • Nýrnabilun (proximal renal tubular changes)
  • Lifrarskemmdir
  • Ofholdgun á tannholdi
  • Háþrýstingur (svarar vel Ca-blokkum)
  • Hárvöxtur
  • Skjálfti-hendur
  • Meltingarvegur

Milliverkanir

  • Phenobarbital, phenytoin, rifampin minnka þéttni í blóði
  • Macrolide sýklalyf, ketaconazole, itraconazole auka þéttni í blóði
  • Nauðsynlegt að mæla blóðgildi
  • C0 eða C2 vöktun
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

lýstu Sirolimus

A

Er IL-2 hemill

Rapamycin eða Sirolimus

  • hamlar áhrifum IL-2 á eitilfrumur
  • binst við FKPB12 prót.
  • hamlar mTOR mammalian target of rapamycin kínasa (ekki calcineurin)

Hjáverkanir

  • sýkingar
  • hækkun á triglýseríðum og kólesteróli
  • blóðflögufækkun
  • lækkuð gildi á fosfati
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

lýstu Tacrolimus

A

lyf sem hamlar IL-2

Advagraf, Prograf, Modigraf

  • svipuð virkni og cyclosporin
  • Binst FKBP12-binding protein og hamlar calcineurin

Ábendingar: Líffæraígræðslur, colitis ulcerosa.
Til lyfjaform til að bera á húð-Protopic

Aukaverkanir

  • Sykursýki,
  • Taugakerfi (krampar, skjálfti-hendur)
  • Nýru (minni en ciclosporin)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

lýstu Everolimus

A

Lyf sem hamlar IL-2

lyf sem hamlar IL-2

Sérlyfjaheiti: Certican töflur

  • hamlar áhrifum IL-2 á eitilfrumur
  • binst við FKPB12 prótein
  • hamlar mTOR (mammalian target of rapamycin) kínasa (ekki calcineurin)
  • Líffæraígræðslur: nýru og hjarta
  • Krabbameinsmeðferð: Afinitor mun hærri styrkleiki
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

lýstu Basiliximab

A

Lyf sem hamlar IL-2

Basiliximab: Simulect (sérlyfjaheiti)

  • Einstofna mótefni gegn IL-2 viðtækjum:
  • Gefin strax eftir líffæraígræðslur
  • Nýraígræðsla: í aðgerð og 4 dögum seinna
  • Dæmi: lungnaígræðsla gefið á 2 vikna fresti í fimm skipti
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Nefndu 5 mikilvæg atriði meðferðar til að hindra höfnun eftir líffæraígræðslu (ath gömul prófsspurning)

A
  1. Gefa mismunandi lyf
  2. Að fylgjast með blóðþéttni
  3. Meðferðarheldni
  4. Koma í veg fyrir aukaverkanir lyfjanna
  5. Gefa t.d. barkstera
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

lýstu Mycophenolate Mofetil (MMF)

A

er ónæmisbælandi lyf

Sérlyfjaheiti: Cellcept, Myfenax, Mykofenolat Mofetil Actavis

  • Mýcofenólsýra er virka lyfið (Myfortic)
  • hamlar inosine monophosphate dehydrogenase
    __ - ensím mikilvægt fyrir myndun guanosín núkleótíða í T- og Bfrumum (kemur í veg fyrir frumuskiptingar)

Virkar mest á T og B frumur
Notkun:
- ónæmisbæling eftir líffæraígræðslur
- Bólgusjúkdómar ýmiskonar

Lyfhrif:

  • gefið um munn og frásogast vel
  • Magnesium og ál minnka frásog
  • Niðurbrotsefni með enterohepatic cycling
  • Útskilnaður um nýru sem óaktíft glucoride

Aukaverkanir

  • Meltingarvegur: ógleði, uppköst, niðurgangur
  • Blóð
  • Slappleiki
  • Hækkun á blóðsykri
  • Aukin hætta á sýkingum
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

lýstu Azatíópríni

A

Er ónæmisbælandi lyf

Imurel töflur 25 og 50 mg

  • hamlar myndun púrína
  • Forlyf sem er brotið niður í 6-mercaptopurine sem blokkar DNA myndun
  • Áhrif á mótefnamyndun (B-frumur) og frumubundið ónæmi (T-frumur)

Notað eftir líffæraígræðslur
Meðferð sjálfsofnæmissjúkdóma

Aukaverkanir:

  • beinmergsbæling,
  • ógleði, uppköst,
  • húðútbrot,
  • lifrarbreytingar
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

hvað gildir almennt um lyfjameðferð við sjálfsofnæmissjúkdómum?

A
  1. Gefin lyf sem draga úr bólgu og verkjum, td við liðagigt
  2. Gefin lyf sem hindra framgang sjúkdómsins
  3. Oft gefin fleiri en eitt lyf í einu til að fá mismunandi áhrif á ónæmiskerfið og minni aukaverkanir
  4. Lyf eru tekin í langan tíma (síðvirk bólgueyðandi lyf)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

lýstu Súlfasalasín (Salazopyrin)

A

Notað við:

  • Liðagigt (minna í dag)
  • Bólgusjúkdómum í þörmum

Brotið niður í súlfapýridín og 5-aminósalicylsýru í meltingarvegi

Verkunarmáti ekki vel þekktur

aukaverkanir:

  • höfuðverkur
  • Blóðvefur: neutropenia, hemolysa
  • Meltingarfæri: verkir, hepatitis, ógleði, uppköst
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

lýstu Mesalazini

A

Notað við bólgusjúkdómum í meltingarvegi

5-amino-salicylic acid

Pentasa-Asacol-Mesasal-Pentasa Sachet

aukaverkanir:

  • Óþægindi frá meltingarvegi
  • Slappleiki,
  • höfuðverkur
  • húðútbrot
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

lýstu Methotrexat

A

Methotrexat Pfizer til per os, sc, im, iv og intrathecal

eitt af mikilvægustu lyfjum gigtarlækna

Notkun:

  • alls ekki hjá þunguðum konum
  • Bólgusjúkdómar: sarcoidosis, bólgusjúkdómar í meltingarvegi, psóríasis
  • Gigtsjúkdómar: liðagigt, psóríasis gigt, scleroderma, polymyositis, dermatomyositis

Verkun:
- Fólínsýrublokkari í hærri skömmtum: hamlar dihydrofolate reductase, minnkar nýmyndun DNA, RNA

  • Lágskammtameðferð við bólgusjúkdómum: hamlar ensímum sem taka þátt í metabolisma púrína og bælir þarmeð ræsingu T-fruma, bælir samloðunar mólikúl

aukaverkanir

  • ógleði, uppköst, blóðvefur
  • bandvefsmyndun í lungum, lifur
18
Q

lýstu Leflunomide

A

Sérlyfjaheiti: Arava, Leflunomide medac og ratiopharm

Notkun: liðagigt og psóríasis gigt

Verkun:

  • hamlar ensíminu dehydróoróat dehydrógenasa (pyrimidine myndun)
  • Hamlar B og T lymphocyta

aukaverkanir:
- beinmergsbæling, niðurgangur, hárlos, útbrot
- Má ekki nota hjá þunguðum konum

19
Q

lýstu Hydroxychloroquine

A

Sérlyfjaheiti: Plaquenil 200 mg töflur

Notkun: liðagigt og SLE

Virkni: dregur úr virkni Toll-like receptor 9 (TLR9) og þá þroskast dendritic cells ekki og koma ekki með antigen til T fruma (vinnur gegn APC frumunum sem sagt)

aukaverkanir:
- dermatitis, myopathy, hornhimna (Þurfa skoðun augnlæknis)

20
Q

hvað er Teriflunomide?

A

Niðurbrotsefni Leflunomide

Notað við multiple sclerosis

21
Q

lýstu cyclofosfamíði

A

sérlyfjaheiti: Sendoxan

mjög mikilvægt í krabbameinslyfjameðferð

Nitrogen Mustard alkylerandi efni

  • Bætir alkyl hópi við DNA
  • Gefið í æð eða sem töflur
  • Áhrif á eitilfrumur (T-frumur)

Notað við alvarlegum sjálfsofnæmis sjúkdómum, td. Scleroderma-herslismein

  • Oft gefið á 2-4 vikna fresti í æð í hærri skammti
  • Stundum gefið daglega í töfluformi í lægri skammti

aukaverkanir

  • blóðvefur
  • þvagblöðrubólga
22
Q

hvað er mesna?

A

lyf sem gefið er í æð

(Mesna (2-mercaptoethanesulfonate)) og minnkar áhrif hættulegra niðurbrotsefna á þvagblöðru

23
Q

lýstu Apremilast

A

Sérlyfjaheiti: Otezla

  • Notað í liðagigt og psoriasis
  • fosfódíesterasa 4 (PDE4) hemill
  • Hækkar cAMP í frumum sem minnkar TNF,IL-23, IL-17

Aukaverkanir: meltingarvegur, ógleði og uppköst

24
Q

Nefndu 8 lyf við sjálfsofnæmissjúkdómum

A
  • Súlfasalasín (Salazopyrin)
  • Mesalazini
  • Methotrexat
  • Leflunomide
  • Hydroxychloroquine
  • Teriflunomide
  • cyclofosfamíð
  • Apremilast
25
Q

hver eru helstu líftækni-ónæmisbælandilyfin?

A
  • TNF-alfa hamlar
  • Interleukin-1-viðtaka hamli
  • CD20 viðtækjahamli á yfirborði B-fruma
  • CD80 og CD86 hamli
  • Interleukin-6 viðtaka hamli
  • Interleukin-12 hamli
  • a4b1-integrín hamli
  • a4b7-integrín hamli
  • Interleukin-17 hamli
26
Q

hverjar eru almennu aukaverkanirnar af líftækni-ónæmisbælandi lyfjum?

A

Ofnæmisviðbrögð

Aukin hætta á krabbameinum

Sýkingar

  • Bakteríur
  • Berklar: TNF hamlar
  • Ífarandi sveppasýkingar
  • Endurkoma lifrarbólgu B
27
Q

nefndu 4 TNF alpha hindra (líftæknilyf)

A

Infliximab
Adalimumab
Golimumab
Etanercept

28
Q

Lýstu Infliximab (líftæknilyf)

A

Sérlyfjaheiti: Remicade, Inflectra, Remsima
gefið í æð á 6-8 vikna fresti
Einstofna mótefni gegn TNF-alfa

Notkun: sjálfsofnæmissjúkdómar:

  • Crohns sjúkdómur
  • Ulcerative colitis
  • Liðagigt
  • Psóríasis gigt
  • Ankylosing spondylitis
29
Q

lýstu adalimumabi (líftæknilyf)

A

Sérlyfjaheiti: Humira

binst sértækt við TNF og hlutleysir líffræðilega verkun TNF með því að hindra milliverkun þess við p55 og p75 TNF viðtaka á yfirborði frumna.

Ábendingar: Iktsýki, Psóriasis liðagigt, ankylosing spondylitis, Crohns sjúkdómur, psóriasis

Gefið undir húð
Gefið með methotrexat

30
Q

lýstu Golimumab (líftæknilyf)

A

Sérlyfjaheiti: Simponi

Manna IgG1 einstofna mótefni gegn TNF

Notkun:

  • liðagigt,
  • sóragigt,
  • hryggigt
31
Q

lýstu Etanercepti (líftæknilyf)

A

Sérlyfjaheiti: Enbrel

Viðtaka blokki fyrir TNF
Gefið 2x í viku SC eða 1x í viku

Notkun:

  • liðagigt
  • psóriasis gigt
  • ankylosing spondylitis
  • psóríasis
32
Q

Nefndu eitt IL-1 viðtakahamlandi líftæknilyf og lýstu því

A

Anakinra

Sérlyfjaheiti: Kineret

Interleukin-1-viðtaka hamlari
Gefið undir húð

Notað við

  • iktsýki, ekki með TNF hömlum
  • Gefið með MTX

Aukaverkanir
Kirningafæð, Alvarlegar sýkingar

33
Q

Hvaða lyf má aldrei gefa með IL-1 hömlum (of mikil bæling)

A

TNF alpha hamla

34
Q

nefndu eitt líftæknilyf sem er CD20 viðtækjahamli á yfirborði B-fruma og lýstu því

A

Rituximab

Sérlyfjaheiti: Mabthera

Einstofna mótefni gegn CD20 viðtæki á yfirborði B-fruma
CD20 stjórnar upphafi frumuhrings

Gefið í æð: Liðagigt og fleiri sjálfsofnæmissjúkdómar

Notað með MTX ef TNF-hamlarnir duga ekki

Aukaverkanir: hiti, höfuðverkur, sýkingar, lungnabreytingar

Kostur/galli: mjöög langvirkt

35
Q

nefnið dæmi um líftæknilyf sem er CD80 og CD86 hamli og lýsið því aðeins

A

Abatacept

Sérlyfjaheiti: Orencia

Einstofna mótefni
Sérhæfð binding á CD80 og CD86 og þarmeð virkjast ekki CD28

Notkun: Liðagigt bæði hjá börnum og fullorðnum

36
Q

nefndu dæmi um líftæknilyf sem er Interleukin-6 viðtaka hemill

A

Tocilzumab

Sérlyfjaheiti: RoActemra

Einstofna mótefni gegn IL-6 viðtaka
Notað við liðagigt

37
Q

nefndu dæmi um líftæknilyf sem er IL-17 hemill

A

Secukinumab

sérlyfjaheiti: Cosentyx

notað við: Plaque psoriasis

Gefið mánaðarlega efir að gefnir hafa verið 3 skammtar með viku millibili

Aukaverkanir: sýkingar

38
Q

nefndu dæmi um líftæknilyf sem er IL-12 hamli

A

Ustekinumab

Sérlyfjaheiti: Stelara

Einstofna mótefni gegn interleukin-12

Notað við psóriasis (plaque)

Aukaverkanir:

  • Sýkingar
  • Ofnæmisviðbrögð
39
Q

hvað er Belimumab?

A

humanmonoclonal antibodythat inhibitsB-cell activating factor(BAFF) = BAFF hamli

Sérlyfjaheiti: Benlysta

Notkun: SLE

Aukaverkanir:

  • ógleði, uppköst,
  • hiti,
  • ofnæmi,
  • sýkingar
40
Q

Við hverju notum við Belimumab?

A

SLE

41
Q

nefnið tvo a4b1-integrín hamla (lítæknilyf)

A

Natalizumab og Vedolizumab

Natalizumab:

Sérlyfjaheiti: Tysabri
Einstofna mótefni gegn a4b1-integrín
Blokkar þannig hvít blóðkorn

Notað við multiple sclerosis

Aukaverkanir:

  • Sýkingar
  • PMN-progressive multifocal leukoencephalopathy

Vedolizumab

sérlyfjaheiti: Entyvio
Einstofna mótefni gegn integrin α4β7 (LPAM-1, lymphocyte Peyer’s patch adhesion molecule 1)
Colitis ulcerosa og Crohns sjúkdómur
Gefið ef TNF hamlar duga ekki

42
Q

nefnið dæmi um líftæknilyf sem er Sphingosin 1-fosfat viðtaka hemill

A

Fingolimod

Sérlyfjaheiti: Gilenya

Notkun: multiple sclerosis

Sphingosin 1-fosfat viðtakahemill.

Umbrotnar fyrir tilstilli sphingosin kínasa yfir í virka umbrotsefnið fingolimod fosfat.

Binst við sphingosin 1-fosfat (S1P) viðtaka 1 á eitilfrumum og fer greiðlega yfir blóð-heilaþröskuldinn og binst við S1P viðtaka 1 á taugafrumum í miðtaugakerfinu.

Með því að verka sem hemill á S1P viðtaka á eitilfrumum hamlar fingolimod getu eitilfrumna til útgöngu úr eitlum, sem veldur breyttri dreifingu fremur en eyðingu eitilfrumna. Þessi breytta dreifing eitilfrumna dregur úr íferð sjúkra eitilfrumna í miðtaugakerfið, en þar myndu þær valda taugabólgu og skemmdum á taugavef

Lyfjafræði 2. kaflapróf (11 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2025 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions