Les 8 stemmingsstoornissen Flashcards
2 grote categorien binnen de stemmingsstoornissen
- Depressie
- Bipolaire stoornis
MDD
Major depressive disorder
Diagnose MDD
bij een Major Depressive
Disorder (MDD) is er sprake van één of meerdere depressieve episodes die minimaal twee weken aanhouden en waarbij er sprake is van ten minste vijf van de volgende symptomen. Hierbij moeten symptomen 1 en 2 altijd aanwezig zijn (DSM-V), en symptomen van een somatische aandoening moeten uitgesloten zijn:
1. Een depressieve of geïrriteerde stemming
2. Verlies van interesse of plezier
3. Verandering in gewicht of eetlust
4. Slaapproblemen, insomnia of hypersomnia
5. Motorische agitatie (= bewegingsonrust) of retardatie (= bewegingsarmoede, lastiger uit bed
komen)
6. Duizelig zijn of verlies van energie, moeheid
7. Gevoelens van spijt of waardeloosheid
8. Moeite met denken, concentreren of keuzes maken
9. Terugkerende gedachten over de dood of suïcidale gedachten/gedragingen
Motorische agitatie
Bewegingsonrust
Motorische retardatie
Bewegingsarmoede, lastig uit bed komen
PDD
Persistent depressive disorder
Nieuwe naam voor dysthemie
Persistent depressive disorder
Omschrijving PDD
een chronische vorm van Major Depressive Disorder, waarbij je
één grote episode hebt. De depressieve stemming van lusteloosheid en neerslachtigheid duurt minimaal één jaar bij jongeren en twee jaar bij volwassenen. Vergeleken met een ‘gewone’ depressie hebben mensen met PDD minder intense klachten, maar houden deze wel langer aan. Mensen met PDD
vertonen criteria 2, 5 en 9 minder waardoor het lastiger is om vast te stellen door de omgeving (de omgeving kan de symptomen niet zien)
Verband MDD en PDD
PDD kom vaak voor het begin van het ontwikkelen van MDD
Hoe uit een baby depressie
veel huilen, vertraagde motorische ontwikkeling (later gaan lopen), minder actief (passiviteit), zijn niet responsief
Hoe uit een peuter/ kleuter depressie
geïrriteerd/prikkelbaar, fysieke klachten, veranderingen in stemming, veel huilen > omdat ze nog niet kunnen praten reageren ze vaak prikkelbaar bij fysieke klachten (buikpijn, hoofdpijn)
Hoe uiten kinderen depressie
verdrietig, laag zelfbeeld, depressieve cognities (faalangst)
Hoe uit depressie zich in de adolescentie
verbale expressies van de depressieve stemming, pessimisme/sombere
toekomstverwachtingen hebben (ik ga falen), gebrek aan actie/initiatie, anhedonie (= geen
plezier meer kunnen ervaren)
DMDD
Disruptive mood dysregulation disorder
Disruptieve mood dysregulation disorder
een aanhoudende irritatie/prikkelbaarheid met frequente uitbarstingen die zich verbaal en/of
in het gedrag manifesteren. Wanneer er sprake is van een terugkerend patroon en je de driftbuien qua
intensiteit en duur proportioneel niet kan relateren aan een bepaalde gebeurtenis of trigger, moet je
alert zijn op een mogelijke diagnose van DMDD, een stemmingsstoornis dus. Deze diagnose wordt
vastgesteld bij kinderen onder de 10 jaar
Welke 3 dingen worden meegenomen voor het assesment van depressie
- Gestructureerde interviews
- Zelfrapportages
- Observaties
Criteria manische episode
A. De manische episodes moeten aanwezig zijn voor minstens één week en worden gekenmerkt
door een abnormale verhoogde of prikkelbare stemming en verhoogde energie of activiteit
B. Ten minste drie van de volgende criteria:
1. Opgeblazen gevoel van eigenwaarde ze denken dat ze de wereld aankunnen en voelen zich fantastisch. Ze willen voortdurend in de belangstelling staan
2. Verminderde behoefte aan slaap
3. Praten meer en sneller dan normaal
4. Snelle gedachten
5. Snel afleidbaar
6. Verhoogde doelgerichte activiteit of motorische agitatie
7. Overmatige activiteit die leidt tot negatieve uitkomsten (shoppen, seks)
C. Echter is er wel sprake van een duidelijke verslechtering in het sociale of academische
functioneren en bestaat er de kans op een ziekenhuisopname om schade aan jezelf of anderen
te voorkomen
Wat heb je waneer je wel aan criterium A en B van een manische episode voldoet, maar niet aan C?
Een hypomane episode
Hoe ziet manie eruit bij kinderen en adolescenten?
De manifestatie van manische symptomen in kinderen en adolescenten uiten zich in buitensporige opgewondenheid, wat vaak gepaard gaat met intense stemmingswisselingen (terwijl het bij volwassenen meer cyclisch is). Naast het euforische zijn ze ook snel intens boos of vijandig. Doordat deze symptomen overeenkomen met veel andere stoornissen, kan het lastig zijn om de diagnose van een bipolaire
stoornis te stellen
Hoevaak komt bipolaire stoornis voor in de algemene populatie
0-6%
Hoevaak komt bipolaire stoornis voor in de klinische populatie
17-30%
Subsyndromale symptomen
Je hebt wel symptomen,maar niet genoeg om een diagnose te krijgen
Met welke stoornissen heeft een bipolaire stoornis veel comorbiditeit
- ADHD
- Gedragsstoornissen (CD en ODD)
- Middelenmisbruik
Hoe erfelijk is een bipolaire stoornis
60-90%
Bipolair 1
er zijn manische periodes, gecombineerd met depressieve periodes
Bipolair 2
er is sprake van hypomanische periodes (= milde euforische
periodes). Deze episodes duren een paar dagen. De depressieve periodes duren hierbij langer en zijn heftig
Cyclothemie
er is sprake van chronische en milde fluctuaties tussen hypomanie en depressie (een mildere vorm van bipolaire stoornis). Er zijn kleine pieken en dalen > deze klachten zijn 1 tot 2 jaar aanwezig
Hyperthymie
Manie
Hypothemie
Depressie
Hypomanische periode
een korte manische episode van ongeveer vier dagen, en het is minder
heftig dan een normale manische episode
Klein fenotype bipolaire stoornis bij kinderen, de duur in dagen
Meer dan 7 bij manie, meer dan 3 bij hypomanie
Klein fenotype bipolaire stoornis bij kinderen, is er een opgewonden stelling en grandioosheid?
Ja, beide
Klein fenotype bipolaire stoornis bij kinderen, is er een geirriteerde stemming of opwinding?
Ja
Intermediare fenotype bipolaire stoornis bij kinderen, de duur in dagen
meer dan 3 bij manie, 1 tot 3 bij hypomanie
Intermediare fenotype bipolaire stoornis bij kinderen, is er een opgewonden stemming of grandioosheid
1 van de twee, of geen van beide
Intermediare fenotype bipolaire stoornis bij kinderen, is er een geirriteerde stemming of opwinding
Ja
Brede fenotype bipolaire stoornis bij kinderen (DMDD), duur in dagen
Niet episodisch
Brede fenotype bipolaire stoornis bij kinderen (DMDD), opgewonden stemming of grandioosheid?
Nee, beiden niet
Brede fenotype bipolaire stoornis bij kinderen (DMDD), geirriteerde stemming of opwinding?
Ja
Hulpmiddel op depressie te bekijken
FIND
FIND
Frequentie
Intensiteit
Number (aantal)
Duur van de symptomen
Gemaskeerde depressie
de depressie is wel aanwezig, maar wordt gemaskeerd door andere problemen, zodat het niet opvalt
- Bij externaliserende problemen denk je eerder aan gedragsstoornissen
- Bij concentratieproblemen denk je eerder aan ADHD
Welke problemen heb je bij depressie?
- Hoge negatieve valentie systemen
- Lage positieve valentie systemen
- Lage cognitieve systemen
- Lage systemen voor sociale verwerking
- Lage arousal en regulatiesystemen
Negatieve valentie systemen
Angst en verlies
Positieve valentie systemen
Beloning, leren, gewoontes
Cognitieve systemen
Aandacht, perceptie en geheugen
Systemen voor sociale verwerking
Hechting, communicatie, perceptie van het zelf en anderen
Arousal en regulatiesystemen
Arousal en circadiaans ritme
Rond welke leeftijd stijgt het aantal stemmingsstoornissen
14 jaar
Genderverschil stemmingsstoornis onder de 12 jaar
Geen genderverschil
Genderverschil stemmingsstoornis 12+
2x zoveel meisjes als jongesn met een depressie
Prevalentie depressie bij peuters
1-2%
Prevalentie depressie kinderen
1-3%
Prevalentie depressie adolescenten
5-6%
Life time prevalentie depressie
15-20%
Welk deel van de 19 jarige hebben al een episode van MDD ervaren?
30%
Wat is op dit moment de grootste groep mensen met MDD
16-20 jaar
Welke biologische veranderingen liggen ten grondslag aan stemmingsstoornissen in de adolescentie
Het limbisch systeem (emoties) ontwikkeld zich sterk, terwijl de prefrontale cortex nog achterblijft. De emoties krijgen hierdoor de vrije loop wat kan leiden tot een stemmingsstoornis
Welke neurotransmitters spelen een belangrijke rol bij stemmingsstoornissen?
Serotonine, noradrenaline, acetylcholine
Clark en Watson
Tripartite model
Tripartite model
Hoge levels van negatief affect zijn geassocieerd met zowel angst en depressie. Lage levels van positief affect zijn alleen geassocieerd met depressie
Waar zorgen sociale en cognitieve veranderingen voor?
Ze dragen bij aan een grotere emotionele, cognitieve en sociale gevoeligheid, waarbij prikkels versterkt binnenkomen in de adolescentie. Door de emotionele storm beschikt de puber niet over het vermogen om dit goed te verwerken
Hankin
Multilevel model of depression
Multileven model of depression
Er zijn verschillende oorzaken van een stemmingsstoornis. Je hebt hier 2 cirkels in, de buitenste en binnenste cirkel
Buitenste cirkel van Hankin
Macrosysteem, cultuur SES, gemeenschap en etniciteit
Binnenste cirkel van Hankin
Micro en mesosysteem. sociale en omgevingsfactoren. Ook de indiviuele factoren horen hierbij
Individuele verschillen van de binnenste cirkel van Hankin, de 3 gebieden
- Observeerbare, toegankelijke gedragingen, emoties en cognities
- Tussenprocessen en endofenotypes
- Genetische en cellulaire processen
Observeerbare, toegangkelijke gedragingen, emoties en cognities
Temperament, cognitieve kwetsbaarheden en sociale en interpersoonlijke invloeden
Tussenprocessen en endofenotypes
Informatieverwerking, biologische stress fysiologie, neurale anatomie/ activatie/ connectie
Genetische en cellulaire processen
Cellulaire transmiddie, kandidaatgenen, epigenetica en genexpressie
Abraham
Hopelessness theory of depression
Hopelessness theory of depression
hierbij is er ook sprake van een negatieve cognitieve stijl > deze personen hebben een negatief zelfbeeld en wijten negatieve
gebeurtenissen aan globale en stabiele oorzaken, waarbij ze het idee hebben dat deze gebeurtenissen desastreuze gevolgen hebben. Ze hebben het gevoel dat ze de controle verliezen
Beck
Cognitieve theorie
Cognitieve theorie van Beck
personen ontwikkelen een depressogeen schema (= een set van
disfunctionele attributies) door negatieve ervaringen komt met in een negatieve spiraal terecht. Hierdoor bouwen ze een cognitief maladaptief schema op over zichzelf, anderen en de
toekomst, er is een negatieve cognitieve triade > mensen hebben een negatief zelfbeeld, waardoor ze de wereld ook negatief inzien (iedereen vindt mij stom) en een negatief
toekomstbeeld hebben (ik zal altijd stom blijven) depressieve mensen hebben cognitieve verstoringen, letterlijke denkfouten. CGT gaat hierbij dan ook om cognitieve herstructurering
Depressogeen schema
Een set van disfunctionele attributies
Negatieve cognitieve triade
- Ik ben stom
- Iedereen vind me stom
- Ik zal altijd stom blijven
Nolen
Onderzoek naar ruminatie en de responsstijl theorie
Nolen en ruminatie
Terugkerende gedachten van negatieve gevoelens, waardoor ze vastgezet worden. Het zijn niet zomaar gevoelens, maar allesoverheersende gedachten die hardnekkig
veranderbaar zijn. Daarnaast leg je continu de focus op negatieve dingen en de consequenties van deze gevoelens (piekergedrag, je fouten analyseren, generaliseren)
Responsstijltheorie van Nolen
hoe ernstig en langdurig de depressieve symptomen zullen zijn is
afhankelijk van hoe iemand reageert op deze depressieve symptomen > wanneer je veel rumineert zal je een hogere score op depressie hebben dan wanneer je niet of weinig rumineert
over dagelijkse stressoren
transactionele effecten van co-ruminatie
hoe hoger iemand scoort op co-ruminatie op de baseline (T1), zal ook
hoger scoren op co-ruminatie op T2, wat het risico op het ervaren van algemene depressieve
symptomen verhoogt
anaclitische depressie
wanneer een kind wordt gescheiden van de ouders, gaat het door een periode van ‘protest’, waarbij het kind veel huilt, rusteloos is en continu vraagt naar de ouders. Hierna volgt een periode van depressie en terugtrekking. Het herstel duurt een aantal weken
Wat is de genetische bijdrage bij Depressie
20-45%
Hyde
ABC-model
ABC-model
Verklaart waarom stemmingsstoornissen zoveel vaker bij meisjes voorkomen
1. affectieve kwetsbaarheid
2. Biologische kwetsbaarheid
3. Cognitieve kwetsbaarheid
Affectieve kwetsbaarheid
Heeft te maken met het type temperament
Biologische kwetsbaarheid
Heeft te maken met genetica, 5-HHTL, polymorfisme en puberale hormonen
Cognitieve kwetsbaarheid
Heeft te maken met negatieve cognitieve stijlen en ruminatie
Verschillen in ontwikkeling tijdens de puberteit als verklaring voor genderverschillen depressie
- Meisjes hebben andere hormonale veranderingen dan jongens
- Oestrogeen versterkt de reactiviteit van de HPA-as, dus meisjes zijn responsiever voor stress. Testosteron verzwakt de reactiviteit
- Fysieke veranderingen leiden tot meer ontevredenheid en lichaamsfocus bij meisjes dan bij jongens
Verschillen in de blootstelling aan stress als verklaring voor genderverschillen
Meisjes worden meer blootgesteld aan stressoren dan jongesn tijdens de puberteit, met name op interpersoonlijk niveau
Verschillen in de emotionele ontwikking als verklaring voor genderverschillen
Meisjes gebruiken meer maladaptieve emotieregulatie strategien dan jongens
Verschillen in sociale ontwikkeling als verklaring voor genderverschillen
Meisjes hechten meer waarde aan relaties dan jongens, waardoor de kwaliteit van een relatie een grotere impact heeft op hun gevoel van zelfwaarde. Meisjes gebruiken hun relaties als bron van emotionele steun, wat maladaptieve consequenties heeft
Wat is de meest gebruikte therapie voor een bipolaire stoornis
Dialectische gedragstherapie (DGT) welke zich focust op emotionele disregulatie
Welke medicatie is er bij stemmingstoornissen?
Tricyclische antidepressiva
Selective serotonine reuptake inhibitors
TCA
Tricyclische antidepressiva
Tricyclische antidepressiva
werkt eigenlijk alleen bij
mensen met ernstige depressieve stoornissen, maar stoppen met deze medicatie is ook ernstig.
SSRI
Selective serotonine reuptake inhibitors
Selective serotonine reuptake inhibitors
zorgen voor meer serotonine in de hersenen (fluoxetine en paroxetine) verhoogd risico op suïcide, maar minder bijwerkingen van TCA
Welk deel van de ouderen heeft een depressie
3%
Welk deel van de ouderen heeft depressieve klachten
10-15%
Waarom geven we geen SSRI aan iemand met een bipolaire stoornis?
Deze kan een manische episode induceren
NSSI
non-suicidal self-injury disorder
Non-suicidal selfinjury disorder
een stemmingsstoornis waarbij iemand destructief is ten aanzien van het eigen lichaam, zonder de intentie om zelfmoord te plegen. Het gaat hierbij om zelfdestructief gedrag/mutilatie (jezelf verbranden of snijden) > Je doet dit om weg te komen van een
negatief gevoel of negatieve cognitie. Met het zelfdestructieve gedrag wil je interpersoonlijke problemen
oplossen of je wil een positief gevoel opbrengen. Het is geassocieerd met interpersoonlijke moeilijkheden of negatieve gevoelens. Je bent er continu mee bezig, al is het alleen in de gedachtes. Het zorgt voor grote stress of beperkingen in het functioneren. Het gebeurt niet in een staat van psychose of intoxicatie. Het mag ook niet verklaard worden door een andere stoornis
Bij wie is een stijging te zien in het aantal suicides
Jongens van 15-20
Werner effect
Als zelfmoord veel voorkomt in de media, gebeurt het ook vaker
Beste predictor van suicide
Een geschiedenis van suicidepogingen
2 preventieprogramma’s voor suicide
- suicidebewustzijn en educatie
- Screening programma’s
Suicidebewustzijn en educatie
om de kennis te vergroten en aan te moedigen om hulp te
zoeken > het is alleen niet duidelijk of dit effectief is
Screening programmas suicide
het identificeren jongeren die een verhoogd risico hebben en deze
verwijzen naar behandeling het idee hierachter is dat suïcidegedragingen en de psychopathologie hierachter vaak niet opgemerkt wordt en dus niet behandeld wordt. De behandeling zal ervoor zorgen dat het aantal suïcides omlaaggaat. Het succes van deze vorm van programma’s is afhankelijk van de sensitiviteit (= het vinden van jongeren die een verhoogd risico hebben) en selectiviteit (= niet mensen identificeren die helemaal geen risico lopen)
