Les 6: Vrij verkeer van werknemers Deel II

Question 1

Arrest Antonnissen: 1991

Answer 1

• Werkzoekende Belg in VK: mag VK hem zomaar terugsturen: art. 45, lid 3?
  
  • Hij had geen aanbod tot tewerkstelling, hij had geen beroep dus ook niet daarvoor verplaatsen = werknemer?
• Hof: zelfs al heb je al die dingen niet die worden opgesomd en u zoekt werk, dan nog moet u kunnen verblijven in VK. Verordening 492/2011 laat dit toe → beetje vreemd want normaal gezien staat een verordening niet boven het verdrag.
• 6 maanden niet ontoereikend, in het geval van Antonnissen uitgezet door handelen cocaïne. Maar zelfs na die periode, als je een redelijke kans hebt om een job te vinden = niet gedwongen worden de lidstaat van ontvangst te verlaten.
  
  • Bijna iedereen kwalificeert als werknemer → de lidstaten worden zenuwachtiger!

Question 2

Arrest Collins

Answer 2

• 2 nationaliteiten: Amerikaans & Iers. Hij zocht werk in het VK, hij gebruikt dus zijn Ierse nationaliteit om werk te zoeken. VK zegt: dit is oké want ze durven niet zo goed te weigeren door de rechtspraak.
• Hij wil bovendien een uitkering want Britten krijgen ook een uitkering als ze werk zoeken.
• Hof van Justitie: RL geeft rechten voor grensarbeiders, zelfs indien zij geen arbeidsbetrekkingen hebben.

Question 3

Welk onderscheid maakt het Hof in Collins?

Answer 3

1. Zij die zich verplaatsen om werk te zoeken = enkel recht op gelijkheid van behandeling wat betreft de toegang tot de arbeidsmarkt.
2. Zij die al zijn toegetreden = recht op gelijkheid op het vlak van fiscale en sociale voordelen als nationale werknemers (art. 7, lid 2 van de Verordening (zie codex)) 16/12/68.

• Dus Collins krijgt de voordelen niet. Lidstaten opgelucht want nu is er een limiet op wat allemaal als werknemer kwalificeert.

Question 4

Wat zijn de beperkingen voor werknemers?

Answer 4

• Reële en daadwerkelijke arbeid, niet louter marginaal en bijkomstig.
• Enkel voor EU onderdanen + bepaalde familieleden → maar hier komt het burgerschap tussen
• Limieten aan de tijd dat een werkzoekende mag blijven + wat zij kunnen claimen.
• Rechten van voormalige werknemers in tijd beperkt.

Question 5

Wat zijn schijnzelfstandigen?

Answer 5

• Schijnzelfstandigen: recente rechtspraak = werknemers die in de realiteit zelfstandigen zijn. Hof geeft de factoren om te bepalen wat een schijnzelfstandige is. Formeel gezien = zelfstandige maar die voldoet aan 3 voorwaarden werknemerschap:
  
  1. U werkt onder het gezag en toezicht van iemand anders en u draagt zelf geen financieel risico
  2. U werkt voor een ander
  3. U wordt daarvoor beloond zoals een werknemer
• Hof: FNV arrest –> lidstaten mogen opnieuw niet zelf kiezen: u bent zelfstandige en dus geen beroep doen op vrij verkeer. Het Hof prikt daardoor en kijkt naar de realiteit.

Question 6

Wat is de vereiste dat er een grensoverschrijdend element moet zijn voor vrij verkeer werknemers?

Answer 6

• Gemeenschappelijk aan alle verkeersvrijheden op basis van het primair recht.
• Dezelfde principes:
  
  • Niet zuiver hypothetisch
  • Zuiver interne situaties niet gedekt (maar Unieburgerschap)
  • Grensoverschrijdend is niet per se grens van een lidstaat.
• Zie arrest: Angonese

Question 7

Arrest Angonese? Feiten

Answer 7

• Italiaanse man die Duits praat en hij solliciteerde voor een bank. Bank heeft een vergelijkend onderzoek ingevoerd voor juiste kandidaat. Angonese had een tweetaligheid-attest nodig (Italiaans en Duits) maar dat attest werd enkel afgegeven in 1 Italiaanse provincie (Bolzano) maar ging bijna automatisch = gebruik.
• Hij vond dat wat overdreven want hij was perfect tweetalig. Hij werd uitgesloten van dat vergelijkend onderzoek omdat hij dit attest niet had en het was ook quasi onmogelijk om dit op tijd te halen. Zowel schriftelijk als mondeling,…
• Angonese zegt: strijdig met vrij verkeer van werknemers want mensen die niet uit Bolzano komen = benadeeld want de inwoners hebben het quasi automatisch.

Question 8

Wat zei het Hof in arrest Angonese?

Answer 8

• Hof: het in artikel 45 VWEU geformuleerde non-discriminatiebeginsel is in algemene bewoordingen en dus niet enkel tot de lidstaten gericht → horizontale rechtstreekse werking!
  
  • ​Het Hof zegt: indirecte discriminatie = problematisch voor niet-Italianen maar ook voor Italianen buiten de provincie (Delhaize, Carbonati).
• Rechtvaardiging op grond van rule of reason: verlangen dat sollicitant talenkennis heeft, in beginsel is dit oké, maar in casu onevenredig.

Question 9

Valt het gedrag van een burger ook onder het verbod belemmering vrij verkeer werknemers?

Answer 9

• Voorwaarde geschrapt = gedrag van een lidstaat niet nodig, het kan ook het gedrag van een burger zijn: bv. werkgever. Sinds Van Duyn = rechtstreekse verticale werking maar nu ook Arrest Angonese en Las = horizontale werking voor het vrij verkeer van werknemers.
• Idee: horizontale werking is noodzakelijk om aan het vrij verkeer van werknemers het nuttig effect te ontnemen. De opheffing van discriminatie zou kunnen worden tenietgedaan als het geen rechtstreekse horizontale werking zou hebben.
  
  • Bv. verenigingen die niet onder het publiek recht vallen = anders dan vrij verkeer van goederen → indirecte rechtstreekse horizontale werking: als de overheid niet heeft ingegrepen (French Strawberry Case): overheid is verantwoordelijk voor wat de ondernemingen doen.
• Hier: directe horizontale werking. Private entiteiten zelf verantwoordelijk vanwege de specificiteit voor arbeidsvoorwaarden (CAOs, ondernemingen,…).
  
  • Zie ook: Van Duyn & Bosman arrest

Question 10

Arrest Van Duyn?

Answer 10

• Er kan ook rechtstreeks verticale werking zijn voor richtlijnen. Context: Nederlandse secretaresse die naar VK wou om voor Scientology te werken. VK wou weigeren.
• Hof zegt: de richtlijn is inroepbaar tegen het VK en die laat het VK toe om haar buiten te houden maar het VK mag dat niet doen voor persoonlijke redenen, maar omdat zij gelinkt is aan Scientology = de koppeling moet wel degelijk worden gemaakt.
• VK zegt Scientology is schadelijk voor de maatschappij = openbare orde maar die Scientology is niet per se onwettig. Inwoners VK mogen werken voor Scientology maar geen buitenlanders en ze moeten dit kunnen rechtvaardigen: hebben ze gedaan op basis van de openbare orde.

Question 11

Bosman

Answer 11

• Hij speelde bij Club Luik, hij wou gaan spelen bij een Franse voetbalclub in Duinkerke. Contract was afgelopen maar dan nog moest er een transferprijs worden betaald aan de oude club.
• Er waren nationaliteitsclausules van de UEFA: beperken voetbalverenigingen om al te veel buitenlandse speler aan te nemen. Dat geldt niet voor nationale elftallen. Idee daarachter:

1. Fans zouden zich minder kunnen identificeren als daar een groot gedeelte buitenlands zou zijn.
2. Eigen competitie genoeg binnenlandse competitie voor binnenlandse competitie aan te wakkeren.
3. Nationaliteitsrestrictie zorgt ervoor dat de beste, rijkste clubs niet met alle beste spelers gaan lopen = sportieve balans ten goede.

• Arrest: Bosman heeft gewonnen! Hof zegt: transferregels in strijd met vrij verkeer en ook tegen die nationaliteitsclausules = ook tegen vrij verkeer van werknemers.

Question 12

Vraag: is Kech hier van toepassing op Bosman?

Answer 12

HvJ: vrij verkeer van werknemers omvat het recht om de lidstaten van herkomst te verlaten.

Kech is niet van toepassing want het gaat om toegang.

Question 13

Wat zegt art. 45, lid 4?

Answer 13

• Uitzondering voor betrekkingen in overheidsdienst: art. 45, lid 4:
  
  • Restricties = heel restrictief uitleggen. Moet gedefinieerd worden op EU niveau, niet op nationaal niveau.

Question 14

“betrekking in overheidsdienst”?

Answer 14

• Een uitoefening van openbaar gedrag, moet niet rechtstreeks zijn. Bijzondere band van solidariteit ten opzichte van de staat. Dat is de zaak Commissie vs. Luxemburg.
  
  • Commissie v. Luxemburg:

Question 15

Arrest Commissie / Luxemburg

Answer 15

• In Luxemburg staat er in de grondwet ingeschreven dat er een nationaliteitsvereiste is voor een heleboel ambten: bv. onderzoek, onderwijs, gas,… Enkel uitgeoefend worden door Nationale Luxemburgers.
• Hof van Justitie: de bescherming van nationale identiteit = legitieme doelstelling maar de maatregel van Luxemburg is disproportioneel en zou ook via bepaalde voorwaarden gaan in plaats van absoluut verbod.

Question 16

Hoe moet de uitzondering worden opgevat van art. 45, 4?

Answer 16

• Niet in de institutionele zin maar in de functionele.
  
  • Institutioneel = hele divisie van FOD moet bepaalde nationaliteit hebben: speciaal voor overheidsdienst dus zou enkel door mensen die de nationaliteit van de lidstaat hebben: ook als je poetsvrouw bent?
  • Nee dus: ben kijkt naar de specifieke casus zelf = functioneel! Is er een directe of indirecte participatie in het openbaar gezag.
• Opnieuw zodat lidstaten dit zelf niet kunnen kiezen = Europese invulling. Afweging zaak per zaak, zeer casuïstisch.
  
  • Bv. leraar in staatsopleiding, onderzoek gevoelige informatie, zeeman,… = niet.
  • Bv. wel: nachtwaker,…
• Je moet echt kijken naar specifieke zaak, in bepaalde gevallen kan een nachtwaker wel onder de uitzondering vallen maar er is geen algemene toepassingswaarden die we kunnen vinden:
  
  • Dus geen mogelijkheid te zeggen: dit beroep valt er altijd onder en het ander niet.

Question 17

Wat is heel belangrijk om te onthouden bij de uitzondering

Answer 17

• Uitzondering enkel van toepassing op toegang: vanaf dat je toegang hebt → arbeidsvoorwaarden hetzelfde zijn.
  
  • Bv. discriminatoire arbeidsbepalingen tijdens uitoefening: uitzondering niet van toepassing!
• Zie arrest Sotgiu

Question 18

Arrest Sotgiu (1974):

Answer 18

• Italiaan geen ontheemdingstoelage, omdat hij werkte in een overheidsfunctie. Zo een toelage: krijg je als je in een ander land wordt gedetacheerd: bv. Europese ambtenaren die andere nationaliteit hebben maar in Brussel werken in het Europees parlement = toelage. Bedoeld als een stimulans om je familie achter te laten.
• De Duitse post kon geen onderscheid maken en die toelage maakt deel uit van de arbeidsvoorwaarden. Dus niet de toelage = dit is een instinker!!!

Question 19

Welke verordeningen hebben we en waarom?

Answer 19

• Verordening nr. 492/2011: meer rechten omdat het vrij verkeer van werknemers weinig gebruikt wordt.
  
  • Toegang tot arbeid
  • Gelijkheid van behandeling tijdens tewerkstelling
• Richtlijn 2014/54: belangrijke bepaling: moet worden omgezet in nationaal recht want richtlijn:
  
  • Vakbonden hebben het recht, moeten het recht hebben om bepaalde stappen voor werknemers die zich in de positie bevinden dat hun vrij verkeer voor werknemers wordt ingeperkt want die werknemers durven dat zelf niet.

Question 20

Welk recht geeft art. 7 van Verordening 492/2011?

Answer 20

• Dezelfde sociale en fiscale voordelen -> zie arrest Hartmann 2007

Question 21

Arrest Hartmann: 2007

Answer 21

• Mevrouw Hartman van Oostenrijk is getrouwd met de Duitse meneer Hartman. Meneer Hartman werkte in Duitsland maar woonde in Oostenrijk = grensarbeider. Mevrouw Hartman wil kandidateren voor ouderschapsuitkering aan in Duitsland want Duitsland zegt: u hebt geen echte, daadwerkelijke band met de Duitse samenleving.
  
  • Duitse regering: ouderschapsuitkering bedoeling = om het geboortecijfer te laten groeien dus we geven het enkel indien nauwe band met Duitsland. Bv. voor nanny te betalen.
• Hof: indirecte discriminatie en kan dus gerechtvaardigd worden, art. 45 dekt ook gevallen waar verkeer niet werkgerelateerd is.
  
  • Er is een inconsistente toepassing van de maatregel: gastarbeiders. Dan is het ook mogelijk om kinderbijslag te krijgen. Het woonplaatscriterium is niet het enige criterium maar ook draagt u een materiële, economische bijdrage voor de staat Duitsland?
• Dus: u moet die ouderschapsuitkering toekennen aan Mevr. Hartman.

Question 22

Wat is arrest S en G?

Answer 22

• Gaat over gezinshereniging: Werknemer werkt in Nederland en komt naar België voor professionele redenen af en toe. Hij reist vaak op en neer = vrij verkeer.
• Zowel S. als G. zorgen voor de kinderen. Zij kandideren voor een verblijfsvergunning, maar het wordt niet toegekend door Nederland. Moet Nederland dit voor het afgeleid recht?
  
  • Er zijn bepaalde situaties waar u een derdelander bent en u hebt geen poot om op te staan om de vrij verkeersregels in te roepen maar u bent heel belangrijk voor een ander persoon die wel een onderdaad is = anders kan hij of zij het vrij verkeer niet gebruiken:
  • Want, als de echtgenoot dag in dag uit zorgt voor dat kind = kan die niet meer werken.
• Afgeleide rechten: u bent zo belangrijk voor de ander, dat u een recht krijgt op basis van de rechten van dat ander. Dat kan zowel voor echtgenoot zijn als voor kind.

Question 23

Wat zei het Hof in S en G?

Answer 23

• Hof: als bepaalde derdelanders geen rechten krijgen, dan wordt het vrij verkeer ontdaan van het nuttig effect. Het is aan de nationale rechter of dat het geval is = weigering van verblijfsvergunning leidt dit ertoe dat die persoon het vrij verkeer van werknemers niet meer kan uitoefenen.
• Hof: we begrijpen dat het nuttig kan zijn dat een kind wordt opgevoed door een persoon in rechtstreeks opgaande bloedlijn (schoonmoeder bv.) maar een schoonmoeder is niet hetzelfde als echtgenoot, vader of moeder. Het is niet omdat iets handig is, dat die persoon dat afgeleid recht moet krijgen, maar dat is voor de nationale rechter om te beslissen.

Question 24

Wat is Arrest Commissie v. Frankrijk: personeel op schepen?

Answer 24

• Regel in Frankrijk dan 75% van de bemanning op Franse schepen Franse nationaliteit moeten hebben, maar wordt in de praktijk niet toegepast = dode letter.
  
  • HvJ: fout want directe discriminatie. Geen angst voor sociale dumping.
• Frankrijk 20 jaar later ook voor dezelfde redenen terug voor het hof gesleept omdat ze nog altijd die regeling hadden. Hof zegt: een loutere administratieve, niet-toepassing is niet hetzelfde als dezelfde regeling, zelfde kracht = kan verhelpen aan oorspronkelijke inbreuk tegen vrij verkeer van werknemers.

Question 25

Kan indirecte discriminatie gerechtvaardigd worden bij vrij verkeer werknemers?

Answer 25

• Indirecte discriminatie: ongeacht nationaliteit… → maar in de realiteit wel zwaarder effect. Ook als zelfs de meerderheid van de nationale onderdanen ook benadeeld wordt.
• Indirecte discriminatie kan gerechtvaardigd worden onder de rule of reason zie Sotgiu (ontheemingsvergoeding).
• Arrest O’Flynn: 1996
• Arrest Groener

Question 26

Kan een werkgever ook art. 45 inroepen?

Answer 26

• Ja! Anton Las: een werkgever kan ook art. 45 inroepen. Hof bekeek regelgeving om AOK teniet te doen als ze niet in het Nederlands. Nietigverklaring = disproportioneel, je kan ook een minder strenge sanctie bedenken.

Question 27

Arrest O’Flynn?

Answer 27

• VK sociale uitkering afhankelijk van inkomen: begrafeniskostenvergoeding. Vergoeding werd geweigerd als de begrafenis buiten het VK plaatsvindt. Iers migrerend werknemer in VK, zoon in Ierland overleden en daar begraven
• Rechtvaardiging: volksgezondheid + exorbitante kosten en praktische bezwaren = rule of reason.
  
  • Hof: volksgezondheid = niet geschikt argument
  • HvJ: exorbitante kosten: niet proportioneel: bv. gebruik forfaitair bedrag. Werk met een maximumbedrag, niet proportioneel.

Question 28

Arrest Groener: 1989

Answer 28

• Nederlandse geeft les in Ierland in het Engels, hoewel de lessen in het Engels zijn, is een Iers taalcertificaat vereist, zakt voor examen.
  
  • Rechtvaardiging: bijzondere situatie in Ierland op taalkundig gebied = rule of reason.
• Hof van Justitie geeft een aantal voorwaarden waaronder het wel oké is om deze voorwaarden op te leggen. Er moet mogelijkheid zijn om examen opnieuw af te leggen.