Les 1: Inleiding en modellen Flashcards
Wat is de noodzaak voor EPP?
Geef de verbeteringsmogelijkehden
Goede begandelingen voorhanden voor psychische stoornissen maar veel ruimte voor verbetering:
- Verklaringsmodellen
- Behandelrespons
- Lange termijn effectiviteit
- Matchen van behandeling met patiënt
Elk van deze vragen refereert aan CAUSALE mechanismen
Geef de Merites (voordelen) van een EPP benadering.
(WICEN)
- Identificatie van causale mechanismen (=> Major Challenge)
- Wetenschappelijke zienswijze binnen individu en groep
- Expliciete links met de wetenschappelijke psychologie en zeer goed inpasbaar binnen EBP
- Continue interacties tussen klinische psychologie en EPP
- Niet gebonden aan één therapieschool
Wat zijn de 7 kernvragen binnen EPP?
Visie op
* De mens
* Normaliteit/abnormaliteit
* Ethiologie op veerkracht
Wat is volgens een model
* Kernconcepten
* Helpende/belemmerende factoren
* Processen van verandering
* De rol van de context
Wat is de mensvisie?
- EPP is een onderzoeksbenadering die aansluit bij post-positivistische filoofische benadering
- Geen absolute waarheden maar bruikbare watmatigheden
- Maat ook meer constructieve benadering toe
- Nomothetische focus ≠ Groepsbenadering
- Nomothetische focus ≠ Kwantitatief onderzoek
Wat is de visie op normaliteit/abnormaliteit?
(classificatiesystemen)
- EPP is een onerzoeksbenadering die toegepast wordt binnen verschillende zienswijze op psychopathologie
- DSM
- RDOC
- HiTOP
- netwerkbenadering
- Positieve psychologie
- …
Wat is de DSM?
- DSM-V geïntroduceerd (2013)
- Eerder medische visie
- Veel kritiek op DSM categorisatie en labelen
- Genuanceerde visie noodzakelijk
- EPP: stoornissen als Afh.Var.
Geef een kort overzicht van de geschiedenis van de DSM-V en zijn evolutie naar de RDOC
1990-2000: Decade of the Brain: optimisme over een revisie van diagnostiek op basis van biologische inzichten in etiologie
* Ontwikkeling DSM-V: Doelstelling om diagnoses te baseren op biologie bleek te ambitieus
- Diagnose zegt weinig over etiologie
- Hevige kritiek op wetenschappelijke waarde van de DSM-V (o.a. door B.P.S.)
Besluit NIMH: Categoriale diagnoses laten onvoldoende progressie toe in blootleggen biologische oorzaken
Geef de uitgangspunten van de RDOC
- A diagnostic approach based on the biology as well as the symptoms must not be constrained by the current DSM categories => Dimensioneel
- Mental disorders are biological disorders involving brain circuits that implicate specific domains of cognition, emotion, or behavior
- Each level of analysis needs to be understood across a dimension of function
- Mapping the cognitive, circuit, and genetic aspects of mental disorders will yield new and better targets for treatment => Precision medicine
Geef een voorbeeld van het research domain van de RDOC: Positive Valence system
- Transdiagnostisch relevant: depressie, verslaving, schizofrenie
- Sterke associaties tussen anhedonia en beloop van depressieve klachten
- Combinatie van sterke onderzoeksparadigma’s (bijv. reinforcement learning taken) met gesofisticeerde neuropsychologische technieken (ERP, fMRI)
- Grote predictieve studies (bijv. EMBARC)
- Machine learning & Computational modelling: Associaties tussen biomarkers en farmacologische behandeling
Geef de reasearch domain criteria van de RDOC
- Onderzoeksvisie vanuit NIMH
- Expliciet transdiagnostische visie => focus op processen
- Multiple units of analysis (van genetica tot sociale processen)
- Domeinen:
- Negative Valence systems
- Positive Valence systems
- Cognitive systems
- Social Processes
- Arousal & Regulatory systems**
Wat zijn de kritieken op de RDOC?
- Sterke focus op biologie
- Biologie: causaal of mediërend mechanisme?
- Wat zijn psychische stoornissen: Dysfuncties vs. functionele aanpassing
- Doelstelling: Initieel niet klinisch toepasbaar
Interessante alternatieven (zie Eaton et al., 2023):
* HiTOP
* Netwerkmodellen
* Proces-based benadering
Wat is de HiTOP?
- Reactie op DSM & RDOC
- Dimensionele visie
- Hiërarchische organisatie waarbij comorbidititeit in rekening gebracht wordt
- Striktere link met wetenschappelijke data (factor analyse) ipv consensus
- Visueel
Wat is de netwerkbenadering?
Stapt af van impliciet ziektemodel:
* De klachten zijn op elkaar inwerkende factoren en er is geen noodzaak voor een syndroom als latent construct
* Biedt verklaring voor co-morbiditeit (brugsymptomen)
* Zeer populair en interessant maar jong
- Visueel
Wat is de aansluiting van de netwerkbenadering met MEPP?
Er is aansluiting omdat je gaat kijken naar verschillende kleinere componenten van psychopathologie die
je perfect kan bestuderen met EPP-benadering, om dan na te gaan wat verschillende factoren zijn die
inwerken op elkaar
Wat zijn de mogelijke afhangelijke variabelen bij de verschillende classificatiesystemen?
- Stoornissen & symptomen (DSM/ICD)
- Domeinen & processen (RDOC-HiTOP)
- Symptomen (Netwerkmodellen)
=> Insteek is telkens psychopathologie
Risico vs. Beschermende factoren:
- Klinische interventies zijn belangrijke bron van inspiratie:
- (helpende) causale mechanismen
- Bijv. common factors bij depressie
- Werkzame ingrediënten van veel klinische interventies zijn onduidelijk (bijv. EMDR).
- Weerbaarheid vormt eveneens een belangrijke bron van inspiratie, bijv.:
- Veerkracht t.o.v. stress
- Spontaan herstel
- Functioneren na een stoornis
=> Relevante (causale?) processen
Voor preventie en herstel
Waarom is causaliteit een uitdaging?
Complexiteit:
* Eerdere ervaringen
* Complex samenspel van biopsychosociale factoren (bijv. armoede)
Geef het schema van de globale werkwijze binnen EPP
Wat is de werkwijze binnen EPP?
- Voorkeur voor experimentele benadering vanuit de noodzaak voor causale informatie
- Designs: Cross-sectioneel > Prospectief > Experimenteel
- Dus altijd in labo?
- RCTs
- Naturalistische designs (bijv. lotterij winnen; ‘as-if’ randomisatie)
- Pre-post designs (bijv. mondmaskers)
- Observationele designs
- Gaat dus altijd over groepen?
- Dus altijd in labo?
- Causale conclusies vereisen heel wat verschillende bronnen van evidentie => zoektocht naar causale variabelen is een never-ending story
Geef een modern multidisciplinair voorbeeld van EPP
=> DEDICAT
=> The development of Depression’s Digital Forecasting Tool
Waarom werd DEDICAT ontwikkeld?
- Depressie heeft een enorme maatschappelijke impact (WHO)
o Individuele lijdensdruk, sociale en economische kost - Werkzame interventies Follow-up patiënten cruciaal (Clark, 2018)
o Evidence-based interventies: 53% herval < 1 jaar
o 79% hiervan < 6 maanden (Ali et al., 2017)
o Interventies komen vaak te laat => Desastreuze consequenties
Waarom heeft depressie een uitdagende hervalpreventie?
(Welke Theoretische modellen zijn er rond depressie?)
Wat zijn hun beperkingen?
- Beperkt zicht op complexe interacties
o Complexe netwerken - Zicht op relevante variabelen
o Enkel op groepsniveau
o One-size-fits-all onvoldoende - Timing is onderbelicht
o Cruciaal voor preventie
Welke noodzakelijke innovaties zijn er voor depressie?
- Precieze predictie van herval (Early Warning Signs)
- Nieuwe theorieën
- Gepersonaliseerde modellen
- Theoretische uitdaging (bijv. typen)
- Gecontextualiseerde data
- Cruciale data is beschikbaar
- Vereiste: Noisy (‘domme’) data betekenisvol maken
- Variabelen: gedrag, cognitie, sociale relaties, affect & stress
Wat zijn de technologische bouwblokken van DEDICAT?
Geef de tijdlijn van Dedicat.
