Kvika og storkuberg 1.vika

Question 1

Úr hverju er kvika?

Answer 1

Í kviku eru 3 fasar

1. Fast efni : kristallar sem hafa myndasti í kvikunni (frumsteindir)
2. Vökvi : bráðin sjálf- hreyfanlegar jónir (aðallega kísill og súrefni.
3. Gas : uppleyst í bráðinni (mismunandi gerðir t.d. vatnsgufa, koltvíoxíð og brennisteinstvíoxíð)

Question 2

Megingerðir kviku?

Answer 2

Súr (feldspöt og síliköt) 66-76% kísilsýra : Ljóst berg
Ísúr 52-66% kísilsýra
Basísk (magnesium og járnrík) 45-52% kísilsýra
Útbasísk 38-45% kísilsýra

Question 3

Samsetning kviku

Answer 3

samsetning ræður eðlisþyngd, bræðslumarki og seigju.
kísilsýruinnihald er mikilvægast
- kísilsýrurík kvika er þykk og seig
- kísilsýrusnauð kvika er lapþunn.
efnasamsetning ræður því hvernig gos verður.

Question 4

Storknunaraðstæður

tveir meginflokkar?

Answer 4

1. Gos - storknun á eða við yfirborð
   - kólnar hratt og kristallar ná ekki að þroskast vel
2. Innskot - Kólnun undir yfirborði
   - kólnar hægt og kristallar ná að þroskast vel

Question 5

Flæðigos

Answer 5

Hraunflæði - flákar af storknaðri kviku

• hraun kemur upp úr eldstöð og flæðir frá henni
• hraunið kólnar smámn saman og storknar fyrir rest
• basalthraun eru heit og þunnfljótandi og geta runnið langar vegalengdir

Question 6

Sprengigos

Answer 6

Sprengivirkni myndast þegar seig súr kvika bygir upp þrýsting inn í eldstöðinni.
ofstafengnar sprengingar brjótast út með miklu magni af loftbornum gosefnum - gjóska
- gjóska getur lagst yfir stór landsvæði
Dæmi : Eyjafjallajökull

Question 7

Innskot

Answer 7

Innskotsberg kólnar hægt undir yfirborði jarðar.
Kvika treðst inn í kaldara grannberg og :
- hitar upp grannbergið og getur bætt það upp
- treðst inn í sprungur og brýtur grannbergið meira upp
- Brot úr grannbergi geta borist í kvikuna, framandsteinar (Xenolítar)
- efnabreytingar í grannbergi vegna hita og vatns.

Question 8

Tvær megingerðir af innskotum?

Answer 8

Gangberg - gangar og sillur

Djúpberg - berghleifar og bergeitlar

Question 9

Gangberg og tvær megingerðir þess?

Answer 9

Er kvika sem treður sér inn í sprungur.
Tvær megin gerðir:
1. Sillur /innskotslög
- liggja eins
2. Gangar
- liggja þvert á grannbergið

Question 10

Gangar og sillur?

Answer 10

gangar og sillur eru alltaf þverstuðluð

- stuðlar myndast alltaf hornrétt á kólnunarflöt

Question 11

Stuðlar?

Answer 11

Stuðlar eru kólnunarfyrirbæri í hraunum, eru marghyrndir - 6,7 og 8 hyrndir
myndast alltaf hornrétt á kólnunarflöt

Question 12

Gangar?

Answer 12

gangar eru oft aðfærsluæðar eldstöðva

Question 13

Djúpberg

Answer 13

Mikill meirihluti kviku nær aldrei til yfirborðs og storknar djúpt í jörðu.
tvær megingerðir:
1. Stór djúpbergsinnskot - Berghleifar (plutons)
2. Minni innskot - Bergeitlar (laccoliths)

Question 14

Berghleifar

Answer 14

• berghelifar eru algengir á sökkbeltum þar sem þeir geta runnið saman og myndað massíva Batholíta sem finnast oft í rótum fellingafjalla