Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

JARÐFRÆÐI > Kafli 9 - vatn > Flashcards

Kafli 9 - vatn Flashcards

1
Q

Hvað er grunnvatn ?

A

Er regnvatn sem sígur ofan í jarðlög, þ.e. holrými, glufur og sprungur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Hvar er auðvelt að finna grunnvatn ?

A

Á flekaskilum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Hvað er grunnvatnsflötur ?

A

Er yfirborð grunnvatns í jarðlögum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Eftir hverju er hæð grunnvatnsflatar háð ?

A

Loftslagi
Landsslagi
Þéttileika bergs

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Grunnvatnsflötur er …

A

Ímynduð lína
Er víða skorinn í gljúfrum og gilju, þar koma lindir
Það má sjá hæð grunnvatnsflatar í stöðuvötnum og gljúfrum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Hvað er jarðrakasvæði ?

A

Er svæði í jarðlögum milli grunnvatnsflatar og yfirborðs

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Hvað innihalda holrýmin í jarðrakasvæðinum ?

A

Loft og raka

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Hvar er meiri raki í jarðrakasvæðum ?

A

Þegar maður fer nær grunnvatnsfletinum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Hvað er lind ?

A

Er uppspretta grunnvatns þar sem grunnvatnsflötur sker yfifborðið

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Hverjar eru grunnvatnssvæði hérlendis ?

A

Blagrýtismyndunin

Móbergs- og grágrýtismyndunin

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Hvernig er berggrunnurinn í blágrýtismynduninni ?

A

Mikið af holufyllingum

Vel þéttur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Hversu mikið vatn er í blágrýtismynduninni ?

A

Lítið af vatni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Hvernig er berggrunnurinn í móbergs- og grágrýtismynduninni ?

A

Gropinn

Ekki komið mikið af holufyllingum ( er yngri )

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Frá hvaða tímabili er blágrýtismyndunin ?

A

Tertíer

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Frá hvaða tímabili er móbergs- og grágrýtismyndunin ?

A

Kvarter

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Hvernig er hitastigið og magnið í móbergs- og grágrýtismyndunin ?

A

Jafnt allt árið

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Hvað eru vatnaföll ?

A

Yfirborðsvatn sem rennur undan halla og leitar í farveg sem lækir eða ár

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Hvað er jökulhlaup ?

A

Leysingavatn safnast undir jökli. Það lyftir jöklinum og flæðir fram. Myndast oft sigketill

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Vegna hvess myndast jökulhlaup ?

A

Vegna jarðskjálfta og eldgos

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Dæmi um jökulhlaup

A

Grímsvötn

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Hvað eru árrof ?

A

Vatnsföll móta landið, þ.e. sverfa það með seti sem breikkar ár og dýpkar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Dæmi um árrof

A

Þjórsá

Ber með sér 6 milljón tonn af seti árlega

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Eftir hverju fer framburðargeta vatnsfalla ?

A

Vatnsmagni

Straumhraði

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Í hvað skiptist framburður árrofa ?

A

Grugg

Botnskrið

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Hvað er grugg ?

A

Minnsta kornastærðin sem svífur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Hvað er botnskrið ?

A

Grófasta efnið sem skríður

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

Hvaða myndanir myndast við árrof ?

A

Skessukatlar

Fossar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

Við hvað myndast skessukatlar ?

A

Myndast við botnshvörfun þegar möl og steinar sverfa holu í berggrunninn í hringiðun

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

Hvað er þvermál skessukatla ?

A

Geta orðið 1 - 2 m

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

Hvað geta skessukatlar orðið djúpar ?

A

Nokkrir metrar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
31
Q

Hvernig myndast fossar ?

A

Myndast oft í farvegum sem grafast í lagskiptar jarðmyndanir með mishörðum lögum þar sem eitthvað hefur truflað rof ánna

32
Q

Hvernig er færsla gljúfra ?

A

Gljúfur færist upp eftir farvegum vatnsfalla ef jarðlög eru mishörð

Mýkra lagið = sverfist burt
Harðara lagið = fellur niður

svo gljúfrið færist upp eftir farveginum

33
Q

Dæmi um færslu gljúfra

34
Q

Hvernig dali mynda vatnsföll ?

A

V - laga dali

35
Q

Hvernig myndast V - laga dalir ?

A

Í byrjun er gil þverhnípt en veðrun og jarðskript sjá til þess að að smám saman verður dalurinn V - laga

36
Q

Er mikið um V - laga dali hérlendis ?

A

Nei, þar sem það er svo stutt síðan að jöklar leysti

37
Q

Hvað eru rofamörk ?

A

Eru mörk sem sjávarmál setur hæð árbotnsins

38
Q

Hvað gerist ef rofamörkum er náð ?

A

Ár hætta að grafa sig niður og taka að bugðast um dali og breikka dalbotninn um leið

39
Q

Hvað eru bugður ?

A

Einkenni þroskaðra vatnsfalla

Þær færast niður eftir farveg

40
Q

Hvar fer árrof aðallega fram ofan til í árfarveg ?

A

Þar sem er nokkur halli ( hraðari straumur )

Áin ber með sér set

41
Q

Hvað gerist þegar neðar dregur í árfarveg ?

A

Halli minnkar og farvegur víkkar

42
Q

Hvað verður til þess að setið sest til ?

A

Þegar halli minnkar og farvegur víkkar

43
Q

Hvenær sest grófasta setið ?

A

Set til þegar rofkrafturinn minnkar

44
Q

Hvenær sest fínasta setið ?

A

Berst á haf út

45
Q

Dæmi um setmyndanir vatnsfalla ?

A

Aurkeilur

Óshólmar

46
Q

Hvernig myndast aurkeilur ?

A

Myndast þegar á rennur úr bröttu gili og farvegur breikkar snögglega
Það veldur því að vatnið missir kraftinn og setið sest og myndar aurkeilu

47
Q

Hver er lagskipting í aurkeilum ?

48
Q

Hvernig myndast óshólmar ?

A

Myndaðir úr seti áa í sjó / stöðuvatni

49
Q

Hvar er grófasta efnið í óshólmum ?

50
Q

Hvar er fínasta efnið í óshólmum ?

A

Fjær landi ( þar sem straumur dettur niður )

51
Q

Hvað kallast fornir óshólmar inni í landi ?

A

Malarhjallar

52
Q

Dæmi um óshólma

A

Jökulsá í Fjöllum

Níl

53
Q

Hver er lagskiptingin í óshólmum ?

A

Víxllaga áður en komið er að strönd
Skálaga í fjörunni
Lárétt lagskipting utan við ströndina

54
Q

Hvað er stöðuvatn ?

A

Er vatn sem liggur í dæld allt árið

55
Q

Við hvað er Þingvallavartn myndað ?

A

Við jökulrof og jarðskorpuhreyfingar

56
Q

Í hvað skiptist flokkun stöðuvatna ?

A

Jökulmynduð vötn
Eldsumbrotavötn
Vötn mynduð við jarðskorpuhreyfingar
Lón við sjó

57
Q

Í hvaða flokka skiptast jökulmynduð vötn ?

A

Jökulsorfnar dældir
Sporðlón
Jökullón
Jökulker

58
Q

Hvernig myndast jökulsorfnar dældir ?

A

Berggrunnur molnar undir jöklinum og dæld eftir jökulinn myndast
Er algengasta myndunin

59
Q

Dæmi um jökulsorfna dæld

A

Lögurinn og Skorradalsvatn

60
Q

Hvernig myndast sporðlón ?

A

Skriðjökull ryður upp jökulruðningi en hörfar svo þannig að dælin fyllist af leysingarvatni

61
Q

Dæmi um sporðlón

A

Breiðmerkurlón

62
Q

Hvernig myndast jökullón ?

A

Jökull stíflar dali og hindrar frárennsli

63
Q

Dæmi um jökullón

A

Grænalón

64
Q

Hvernig myndast jökulker ?

A

Þegar skriðjökull hopar verða stundum ísjakar innlyksa í sandinum, nefnt dauðís.
Með tímanum bráðnar ísinn og skilur eftir sig dæld sem stundum fyllist af vatni og nefnist jökulker

65
Q

Í hvaða flokka skiptist eldsumbrotavötn ?

A

Gígvötn
Hraunstífluð vötn
Dæld milli móbergshryggja
Öskjuvötn

66
Q

Hvernig myndast gígvötn ?

A

Ef gígurinn nær niður fyrir grunnvatnsflöt fyllist hann af vatni

67
Q

Dæmi um gígvötn

A

Kerið í Grímsnesi

Viti

68
Q

Hvernig myndast hraunstífluð vötn ?

A

Hraun renna fyrir dal og stífla

Ef hraunið fer alla leið myndast stöðuvatn

69
Q

Dæmi um hraunstífluð vötn

A

Hlíðarvatn

Mývatn

70
Q

Hvernig myndast dæld milli móbergshryggja ?

A

Dældin fyllist af vatni

Vatn kemur þúsundum árum seinna

71
Q

Dæmi um dæld milli móbergshryggja

A

Langisjór

72
Q

Hvernig myndast öskjuvötn ?

A

Öskjur megineldstöðva fyllast af grunnvatni

grunnvatn í sigkatli

73
Q

Dæmi um öskjuvötn

A

Öskjuvatn

Grímsnes

74
Q

Hvernig myndast vötn sem mynduð eru við jarðskorpuhreyfingar ?

A

Sigdæld fyllist af vatni
Allur botninn sígur niður
Grunnvatnsstaða alltaf sú sama

75
Q

Dæmi um vötn sem mynduð eru við jarðskorpuhreyfingar

A

Þingvallavatn ( sigdalur )

76
Q

Hvernig myndast lón við sjó ?

A

Möl og sandur berst fyrir víkur og voga

Hægt og rólega lokast víkin með malarrifi sem byggist upp

77
Q

Dæmi um lón við sjó

JARÐFRÆÐI (12 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2025 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions