Kafli 8 - set Flashcards

1
Q

Hvað er setberg ?

A

Harðnað set

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Hvernig myndast setberg ?

A

Set þjappast saman með tímanum og myndar fast setberg

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Dæmi um setberg

A

Kalksteinn ( skeljar )

Sandsteinn

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Hvað eru set ?

A

Laus jarðlög sem þekja berggrunninn

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Hvernig myndast set ?

A

Hafa myndast við veðrun á staðnum eða borist með vindum, vatni eða hrauni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Dæmi um set

A

Sandur
Skeljar
Steinar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Eftir hverju er set flokkað ?

A

Eftir myndunarhætti

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Í hvaða þrjá flokka er set flokkað ?

A

Molaberg
Efnaset
Lífrænt set

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Hvað er molaberg ?

A

Setberg sem gert er úr bergmylsnu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Eftir hverju er molaberg aðallega flokkað ?

A

Kornastærð

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Hvað þýðir ef korn eru vel aðgreind ?

A

Flest korn af sömu stærð

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Hvað þýðir ef korn eru illa aðgreind ?

A

Breytileg kornastærð

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Hvað hefur áhrif á stærð og lögun korna ?

A

Flutningur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Hvar myndast hvarfleir ?

A

Í jökullónum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Hvað kallast sumarlag + vetrarlag ? ( hvarfleir )

A

Hvörf

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Hvort er grófara lag á sumrin eða á veturnar ( hvarfleir ) ?

A

Sumrin

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Hvernig lagskipting er í hvarfleir ?

A

Lárétt

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Hvað er hvarfleir oftast ?

A

Silt eða leir

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Hvað er löss ?

A

Fínkorna ( silt ) ólagskipt set sem borið er áfram með vindi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Hvernig eru lögin hjá löss ?

A

Þykk

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Hvað er gott að rækta í löss ?

A

Hrísgrjón

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Hver er lagskiptingin í löss ?

A

Er ólagskipt

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Hvað er efnaset ?

A

Útfelling uppleystra efna í sjó, vötnum, jarðvegi og við hveri

24
Q

Er efnaset lífrænt eða ólífrænt ?

A

Ólífrænt

25
Q

Af hverju er lítið af efnaseti á Íslandi ?

A

Vegna lágs lofthita

26
Q

Dæmi um efnaset ?

A

Mýrarauði
Steinsalt
Hverabrúður
Breinnisteinn / gifs

27
Q

Mýrarauði

A

Sest til í járnmenguðu vatni í mýri

28
Q

Steinsalt

A

Fellur út í sjó ( hröð uppgufun )

29
Q

Hverabrúður

A

Myndast við vatnshveri

30
Q

Breinnisteins / gifs

A

Myndast við leir- og gufuhveri

31
Q

Úr hverju er lífrænt set ?

A

Úr leifum planta og dýra sem falla til botns í vötnum, sjó og jafnvel í mýrum

32
Q

Af hverju rotna lífræn set ekki ?

A

Vatnið ver það fyrir rotnun

33
Q

Dæmi um lífrænt set

A

Kísilgúr
Kalksteinn
Kol

34
Q

Hvað er kísilgúr ?

A

Lífræn setlaga myndun í stöðuvatni

35
Q

Hver er uppistaða kísilgúrs ?

A

Kísilþörungar

36
Q

Hvað er þykkt lag af kísilþörungum í Mývatni ?

A

5 - 10 m

37
Q

Úr hverju er kalksteinn ?

A

Setberg gert úr leifum forna sjávardýra

38
Q

Hvar eru kolalög oft ?

A

Á milli annarra setlaga og svarar hvert lag til mýrarinnar

39
Q

Hvar myndast kol EKKI ?

A

Í sjó

40
Q

Við hvað myndast kol ?

A

Kolnun

41
Q

Hvað er kolnum ?

A

Efnafræðileg ummyndun mós í kol vegna þrýstings og hita

42
Q

Hvað eykst við kólnun ?

A

Hlutfall kolefnis

43
Q

Hvað er mór ?

A

60 % kolefni
Myndast við ummyndun plöntuleifa í mýrum eða stöðuvötnum
Engin rotnun því það er ekkert vatn

44
Q

Frá hvaða tímabili finnst mór ?

A

Frá jarðlögum nútímans

45
Q

Hvað er brúnkol ?

A

70 % kolefni

Brúnleit og laus í sér

46
Q

Frá hvaða tímabili finnst brúnkol ?

A

Tertíer

47
Q

Hvað er surtarbrandur ?

A

Íslenskt afbrigði af brúnkolum
70 % kolefni
Þunn lög því gos voru svo oft að upphleðslan er lítil

48
Q

Hvar finnst surtarbrandur ?

A

Í blágrýtimsunduninni

49
Q

Hvað eru steinkol ?

A

Innihalda 80 % kolefni

Svört og gljáandi

50
Q

Hvað er olía ?

A

Er af lífrænum uppruna, svif og leifar sjávardýra

51
Q

Hvernig myndast olía ?

A

Lífverur deyja og falla til botns í sjó
Hluti leifanna lokast í leirkenndu seti
Setlögin sökkva dýpra með tímanum og á milljónum árum verða efnin fyrir miklum hita og þrýstingi og breytast í olíu og gas
Holrýmin í stein minkar með auknum þrýstingi frá ofanáliggjandi jarðlagastafla þannig að olían leitar í sætrra holrými, t.d. sandstein eða kalkstein
Gasið og olían leitar upp á yfirborð eða lokast inni og myndast olíulind, t.d. undir amndhverfum, við misgengi eða mislægi

52
Q

Í hvað skiptist jarðvegurinn ?

A

Yfirborðslag
Miðlag
Efstiu hluti berggrunns

53
Q

Hvað er yfirborðslag ?

A

Gróðurmold
MIkið af húmus
10 - 20 cm þykk

54
Q

Hvað er miðlag ?

A

Samanstendur af útksoluðum efnun úr yfirborðslaginu
Oft ungur og rauðlegur
Myndast stundum síðast

55
Q

Hvað er efsti hltui berggrunns

A

Er aðeins byrjaður að ummyndast

56
Q

Hvað eru frostverkanir ?

A

Eru breytingar sem forst og þíða valda á jarðvegi

57
Q

Dæmi um frostverkanir ?

A
Holklaki
Þúfur
Melatíglar
Sífreri
Jarðskrið