Kafli 5 - jarðskjálftar

Question 1

Hvar verða jarðskjálftar helst ??

Answer 1

Þar sem flekar mætast

Question 2

Hvað segja mælingar og túlkun skjálftaganga okkur ?

Answer 2

Þau gefa okkur upplýsingar um innri gerð jarðar, jarðskorpuna og jarðskropuflekana

Question 3

Hvar var stærsti skjálfinn og hvenær var hann ?

Answer 3

Hann átti upptök fyrir undan ströndum Chile

1960

Question 4

Hvað mældist stærsti skjálftinn mikið ?

Answer 4

9,5 á Richter

Question 5

Hvar var stór skjálfti (ekki stærsti) og hvenær var hann ?

Answer 5

Í Anchorage í Alaska

1964

Question 6

Have mælist skjálftinn í Anchorage í Alaska mikið ?

Answer 6

8,6 á Ritcher

Question 7

Hvað veldur jarðskjálftum (jarðskjálftabylgjum) ?

Answer 7

Þegar jarðskorpan hreyfist hleðst upp spenna í berglögum. Þegar spennan er orðin of mikið brestur bergið. Það losnar spennuorka sem breytist síðan í varmaorku eða sveifluorku við núninginn sem berast í allar áttir og valda jarðskjálftabylgjum.

Question 8

Hvaða tveir jarðskjálftakvarðar eru til ?

Answer 8

Richter og Mercalli

Question 9

Hvað mæli Richter ?

Answer 9

Mælikvarði á orku sem losnar í upptökum skjálfta

Question 10

Hvað mælir Mercalli ?

Answer 10

Metur áhrif skjálfta, þ.e tjón á landssvæði, mannvirki og fólki

Question 11

Hvaða bylgjur valda mestu tjóni ?

Answer 11

Þverbylgjur (S)

Yfirborðsbylgjur (L)

Question 12

Í hvaða tvo flokka skiptast bylgjur ?

Answer 12

Djúpbylgjur

Yfirborðsbylgjur (L)

Question 13

Í hvaða tvo flokka skiptast djúpbylgjur ?

Answer 13

Langbylgjur (P)

Þverbylgjur (S)

Question 14

Hvernig hreyfast langbylgjur ?

Answer 14

Sveiflast fram og aftur í stefnu bylgju ( efni þjappast saman eða fer í sundur )

Question 15

Hver er hraði langbylgja ?

Answer 15

6 - 13 km / sek

Question 16

Hvaða bylgjur koma fyrst fram á mælum ?

Answer 16

Langbylgjur

Question 17

Hvaða efni berast langbylgjur í gegnum ?

Answer 17

Föst efni
Loft
Fljótandi

Question 18

Hver er hraði þverbylgja ?

Answer 18

4 - 7 km / sek

Question 19

Hver er hreyfing þverbylgja ?

Answer 19

Sveiflast þvert á stefnu ( lóðrétt bylgju )

Question 20

Hvaða efni berast þverbylgjur í gegnum ?

Answer 20

Föst efni

Question 21

Hvort fara djúpbylgjur eða yfirborðsbylgjur hægar ?

Answer 21

Yfirborðsbylgjur

Question 22

Hvernig myndast yfirborðsbylgjur ?

Answer 22

Þegar djúpbylgjur hitta yfirborð í skjálftamiðju

Question 23

Í hvaða flokka skiptast yfirborðsbylgjur ?

Answer 23

Raleigh

Love

Question 24

Hvernig hreyfast Raleigh - bylgjur ?

Answer 24

Hringsveiflur á lóðréttum fleti

Question 25

Hvernig hreyfast Love - bylgjur ?

Answer 25

Sveifla þvert á útbreiðslu á láréttum fleti

Question 26

Hvernig skjálftar eru í veiku bergi ?

Answer 26

Margir litlir skjálftar

Question 27

Hvernig skjálftar eru í sterku bergi ?

Answer 27

Spenna hleðst upp í mörg ár þannig að þegar það verður skjálfti losnar svo mikið orka að tugi / hundruði metra misgengi geta myndast

Question 28

Hvernig myndast misgengi ?

Answer 28

Það er alltaf spenna í berglögum vegna þrýstings, þ.e. þunga bergsins sem er ofan á. Það kallast bergþungaspenna. Ef spennan verður of mikil brestur bergið og myndar brotalínu. Ef barmar brotsins haggast og ganga á víxl myndast misgengi. Við þessa orkulosnun myndast skjálftar

Question 29

Hvaða þrjár tegundir eru til af misgengjum ?

Answer 29

Sniðgengi Samgengi Siggengi

Question 30

Hvernig myndast sniðgengi ?

Answer 30

Þegar jarðlög hliðrast

Question 31

Dæmi um sniðgengi

Answer 31

San Andreas í Kaliforníu | Suðurlandsbrotabeltið

Question 32

Hvernig myndast samgengi ?

Answer 32

Annar barmur brotsins gengur yfir hinn

Question 33

Dæmi um samgengi

Answer 33

Skjálftinn í Chile 1960. Nazcaflekinn fór undir Suður - Ameríkuflekann

Question 34

Hvernig myndast siggengi ?

Answer 34

Annar barmur brotsins sígur undir hinn

Question 35

Hvað getur myndast við siggengi ?

Answer 35

Sigdalur

Question 36

Dæmi um sigdal

Answer 36

Þingvallalægðin

Question 37

Hvað er skjálftaupptök ?

Answer 37

Staður þar sem orka losnar fyrst þegar skjálfti verður

Question 38

Hvað er skjálftamiðja ?

Answer 38

Á yfirborðinu, beint fyrir ofan skjálftaupptökum

Question 39

Hvaða fimm tegundir eru til af skjálftum ?

Answer 39

``` Brotaskjálftar Hraunskjálftar Skjálftar frá kjarnorkusprengjum Eldsumskjálftar Innplötuskjálftar ```

Question 40

Hver eru helstu upptakasvæði skjálfta ?

Answer 40

Flekaskil Flekamót Sniðgeng flekamót

Question 41

Hvað er flekaskil ?

Answer 41

Tveir flekar reka frá hvor öðrum

Question 42

Hvar eru flekaskil ?

Answer 42

Á úthafshryggjum

Question 43

Dæmi um flekaskil ?

Answer 43

Atlantshafshryggurinn

Question 44

Flekamót ?

Answer 44

Úthafsfleki fer undir meginlandsfleka | Úthafsfleki fer undir úthafsfleka

Question 45

Dæmi um að úthafsfleki fari undir meginlandsfleka

Answer 45

Vesturstönd Suður - Ameríku

Question 46

Dæmi um að úthafsfleki fari undir úthafsfleka

Answer 46

Austurströnd Japans

Question 47

Hvað eru sniðgeng flekamót ?

Answer 47

Þegar úthafsfleki rennur meðfram meginlandsfleka

Question 48

Dæmi um sniðgeng flekamót

Answer 48

San Andreas sniðgengið

Question 49

Hver eru helstu jarðskjálftasvæði jarðar ?

Answer 49

Kyrrahafsbeltið Fjallendi í Asíu sem nær til Miðjarðarhafslandanna að Gíbraltar Úthafshryggir

Question 50

Hvað kallast kyrrahafsbeltið líka ?

Answer 50

Eldhringurinn

Question 51

Hvað eru mörg % skjálfta á kyrrahafsbeltinu ?

Answer 51

80 %

Question 52

Hvað eru mörg % skjálfta á fjallendi í Asíu sem nær til Miðjarðarhafslandanna að Gíbraltar ?

Answer 52

15 %

Question 53

Hvað eru mörg % skjálfta á úthafhryggjum ?

Answer 53

5 %

Question 54

Hver eru helstu jarðskjálftasvæði Íslands ?

Answer 54

Reykjanesskagi um Ölfus og Suðurundirlandið að Hellu = suðurlandi Mynni Skagafjarðar og austur að Melrakkaslétti = austurlandi

Question 55

Hvað eru tsunami / hafbylgja ?

Answer 55

Öldur sem myndast vegna skjálfta, eldgosa eða bergskriða

Question 56

Hvað geta hafbylgjur farið hratt ?

Answer 56

500 - 600 km / klst

Question 57

Dæmi um mannskæða hafbylgju

Answer 57

Það var flóðbylgja sem skall á norðuströnd Honsueyja í Japan 1886 Það dóu 26.000 manns

Question 58

Hvernig myndast risaflóðbylgjur ?

Answer 58

Vegna bergskriða

Question 59

Dæmi um risaflóðbylgju

Answer 59

Í Alaska

Question 60

Hversu mikil aukning á orku er með 1 stig ?

Answer 60

30x meiri

Question 61

Hvað er misgengi ?

Answer 61

Berglög springa og það er hreyfing í berginu í kringum

Question 62

Hvað er sigdalur ?

Answer 62

Dalur sem er myndaður á milli tveggja siggengja

Question 63

Helstu jarðskjálftasvæði jarðar

Answer 63

Flekamót, flekaskil og sniðgengi

Question 64

Hafbyglja

Answer 64

Samgengu, flekamót og sniðgengi