Kafli 10 - jöklar Flashcards
Hvernig myndast jöklar ?
Þegar meiri snjór safnast saman frá ári til árs en nær að bráðna
Hvað er fyrningasvæði ?
Svæði þar sem snjó leysir ekki yfir árið
Er fyrir ofan snælínu
Hvar myndast jöklar ?
Á fyrningasvæðum
Hvað er leysingasvæði ?
Svæði þar sem snjó leysir yfir árið
Fyrir neðan snælínu
Hvað er snælína ?
Er mörkin á milli fyrningasvæðis og leysingasvæðis
Hverju er snælína háð ?
Loftslagi
Hvar er snælína lægst ?
Á heimsskautunum
Hvar er snælína hæst ?
Við hvarfbauga ( 5.500 m hæð í Kilimajaro í Afríku )
Hvað er snælína lægst á Íslandi ?
600 m á Hornströndum
Í hvað skiptast jöklar á Íslandi ?
Hveljöklar
Jökulhettur
Hlíðarjökull
Hvilftarjökull
Hvað eru hveljöklar ?
Stórir og hvelfdir
Hylja stór svæði ( hálendi )
Dæmi um hveljökla
Vatnajökull
Hofsjökull
Hvað eru jökulhettur ?
Hylja einstök fjöll
Dæmi um jökulhettur
Þórisjökull
Öræfajökull
Eiríksjökull
Eyjafjallajökull
Hvað eru hlíðarjöklar ?
Utan í hlíðum fjalla og í kvosum á milli tinda
Dæmi um hlíðarjökul
Kerlingafjöll
Snæfellsjökull ( líka jökulhetta )
Hvað eru hvilftarjöklar ?
Skáljöklar
Eru litlir jöklar í dældum / hvilftum
Dæmi um hvilftarjökla
Á Tröllaskaga
Svarfaðardal
Í hvaða flokka skiptast jöklar eftir hitastigi ?
Þíðjöklar
Gaddjöklar
Hvað eru þíðjöklar ?
Við frostmark
Hvernig jöklar eru allir íslenskir jöklar ?
Þíðjöklar
Hvað eru gaddjöklar ?
Minna en frostmark
Hvernig jöklar eru jöklar heimskautasvæðanna ?
Gaddjöklar
Hvað skiptir miklu máli fyrir hreyfingu jökuls ?
Hitastig
Afleiðing hvers er berghlaup ?
Vegna loftlagsbreytinga
Hvar eru berghlaup algeng ?
Þar sem jöklar hafa sorfið dali
Hvernig verða berghlaup ?
Heilar fjallshlíðar hlaupa fram og mynda skriðu. Þegar stuðnings jökulsins nýtur ekki lengur verður sú hlið fjallsins þar sem jarðlögin halla inn í daglinn óstöðug þannig að fjallshlíðin hrynur inn í dalinn
Dæmi um berghlaup
Vatnadalshólar
Af hverju myndast sprungur í jöklum ?
Myndast vegna hreyfingu jökla
Í hvaða flokka skiptast sprungur í jöklum ?
Þversprunga
Langsprunga
Jaðarsprunga
Hringsprunga
Hvernig myndast þversprungur ?
Myndast þegar jökull fer yfir í ójöfnu landsslagi.
Fer upp og aftur niður
Þvert yfir jökulinn
Hvernig myndast langsprungur ?
Myndast þegar jökull breikkar snögglega, meira svæði
Hvað geta langsprungur verið djúpar ?
50 m
Hvernig myndast jaðarsprungur ?
Myndast í jaðri ( enda ) jökuls við hreyfingu hans
Hvernig myndast hringsprungur ?
Myndast umhverfis sigketil í jökli
Hvað er oft byrjað undir hringsprungum ?
Eldgos
Hvað eru jökulrof ?
Þegar jöklar sverfa og móta landið með bergmylsnu sem er föst við botninn og jaðar þeirra.
Hvernig jökulrof myndast við stóra steina ?
Djúpar rispur í klappi og mål
Hvernig jökulrof myndast við sand ?
Slípar bergið sem hann skríður yfir
Í hvaða flokka skiptist myndanir jökulrofs ?
Jökulrákir
Hvalbök
U - laga dalir
Hangandi dallier
Hvað eru jökulrákir ?
Rispur vegna sets undir jökli ( pínulitlar rendur )
Alltaf samsíða skriðstefnu jökulsins
Hvernig myndast hvalbök ?
Jökulrispaðar klappir
Jökull splípar hliðina sem er á móti skriðstefnu jökulsins en plokkar úr varhliðinni
Dæmi um hvalbak
Hvalbak á Egilsstöðum
Hvað eru U - laga dalir ?
Dalir sem jöklar hafa myndað
Margir jöklar fara yfir og sverfa
Hvernig eru flestir dalir og firðir á Íslandi ?
U - laga
Hvað eru hangandi dalir ?
Litlir U - laga dalir
Hvernig myndast hangandi dalir ?
Myndast þegar stór skriðjökull grefur djúpan U - laga dal, en minni jökultunga gengur þvert á dalinn og grefur grunnan U - laga dal
Skriðjökull úr skriðjökli grefur grunnan dal
Við hvað miðast rofamörk jökla ?
Miðast EKKI við sjávarmál
Í hvaða flokka skiptist setmyndanir jökla ?
Jökulruðning
Jökulgarð
Ísstrýtur
Grettistök
Hvað er jökulruðningur ?
Frambuður jökla
Hver er lagskiptingin í jökulruðningi ?
Er ólagskipt
Hvaða kornastærðir eru í jökulruðningi ?
Allar
Er góð aðgreining í jökulruðningi ?
Nei, er illa aðgreint
Í hvaða flokka skiptist jökulruðningur ?
Botnurð
Jaðarurð
Urðarrani
Hvað er botnurð ?
Bergmylsna undir jökli
Hvað er jaðarurð ?
Bergmylsna í jaðri jökuls
Bergmylsna sem hefur hrunið úr fjallshlíðum meðfram jöklinum
Hvað er urðarrani ?
Bein stört lína í jökli
Hvernig myndast urðarrani ?
Myndast við samruna tveggja jaðarurða vegna t.d. jökulsskers
Hvað er jökulsker ?
Fjöll eða fjallstoppar sem eru umkringd af jökli
Hvernig myndast jökulgarður ?
Þegar jökulinn bráðnar hrynur set af jökulsporðinum og myndar jökulgarð
Líka set sem jökulinn ýtir upp þegar hann gengur fram
Hvernig myndast ísstrýta ?
Myndast þegar möl eða sandur sandur safnast í lægðum jökulsins. Þegar jökulinn bráðnar bráðnar hann fyrst þar sem öskulag er minnst og bráðnar þá í kringum sethrúgurnar sem kallast ísstrýtur.
Hvað eru grettistök ?
Stór jökulborin berg sem festast við botn jökla og geta borist langar leiðir
Hvar er oft hægt að finna grettistök ?
Í jökulrispuðum klöppum
Hvernig er jökulsárarset alltaf ?
Lagskipt og núið
Í hvað skiptast setmyndanir í jökulvatni ?
Aura
Hvarfleir
Hvar eru aura ?
Sandar sem eru fyrir framan jökulinn þar sem jökuláin breiðir úr sér
Hvað er hvarfleir ?
Fínasta efnið ( leir ) sest til í lónum.
Hvernig er hvarfleir á sumrin ?
Grófara
Hvernig er hvarfleir á veturnar ?
Fínna
Hvað kallast sumarlag og vetrarlag hjá hvarfleir ?
Hvörf